@article { author = {Naderi, Keyvan and Nadiri, Ata Allah and Asghari Moghaddam, Asghar and Kord, Mehdi}, title = {Hydrogeochemistry evaluation of Salmas plain aquifer using multivariate statistical methods}, journal = {Iranian journal of Ecohydrology}, volume = {5}, number = {3}, pages = {791-800}, year = {2018}, publisher = {Faculty of New Sciences and Technologies, University of Tehran}, issn = {2423-6098}, eissn = {2423-6101}, doi = {10.22059/ije.2018.242803.737}, abstract = {For better understand of hydrogeochemical processes in the Salmas plain aquifer, this study adopted graphical methods and multivariate statistical techniques to analyze groundwater samples. The results of the Piper diagram and expanded Durov diagram reveals that the major groundwater type is Ca-(Mg)-HCO3 and mixing groundwater type exists in southeast of the Salmas plain. Hierarchical Cluster Analysis (HCA) identified five classes of groundwater type (HC1 to HC5). The hierarchical cluster analysis is able to show the influence of nitrate concentration in classification while the graphical methods cannot. The Stiff diagrams of five classes (HC1 to HC5) show three different sources of groundwater samples.The HC1 to HC3 classes indicate groundwater with limestone and dolomite origin. In HC4 class, Na+ and Clˉ are the dominate ions in groundwater samples and shows saline waters. The HC5 shows mixing groundwater. Using Factor Analysis (FA), we identified three factors that accounted for 85.03% of the total variance of the dataset. Factors 1 and 2 are reflected the natural hydrogeochemical processes and factor 3 is anthropogenic in the Salmas plain}, keywords = {Groundwater,factor analysis,Hierarchical cluster analysis,Hydrogeochemistry}, title_fa = {ارزیابی وضعیت هیدروژئوشیمی آبخوان دشت سلماس با استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره}, abstract_fa = {برای درک بهتر فرایندهای هیدروژئوشیمیایی در آبخوان دشت سلماس، روش‏های گرافیکی و آماری چند‏متغیره برای تفسیر نتایج به‌دست‌آمده از آنالیز نمونه‏ها به کار برده شدند. نتایج دیاگرام پایپر و دیاگرام بسط داده‌شدۀ دورو نشان‏ می‏دهند تیپ غالب آب‏ زیرزمینی بی‏کربنات کلسیم – منیزیم است و در قسمت‏های انتهایی و جنوب ‏شرقی دشت تیپ مختلط نیز دیده‏ می‌شود. آنالیز خوشه‏ای سلسله‌مراتبی (HCA)، پنج گروه مختلف آب ‏زیرزمینی را نشان‏ می‏دهد (HC1 تا HC5). این روش به خلاف روش‏های گرافیکی، توانایی نشان‌دادن تأثیر غلظت نیترات در طبقه‏بندی نمونه‏ها را دارد. نمودارهای استیف مربوط به گروه‏های HC1 تا HC5، سه منشأ اصلی برای آب‏ زیرزمینی در دشت سلماس را آشکار می‏کنند، به طوری که سه گروه HC1 تا HC3 آب‏هایی هستند که از سنگ‏های آهکی و دولومیتی نشئت گرفته‏اند. در گروه HC4، Clˉ و Na+ غالب هستند و آب‏های شور را نشان می‏دهند. گروه HC5 آب‏هایی هستند که تحت تأثیر انحلال ساده یا اختلاط قرار گرفته‏اند. براساس نتایج تحلیل عاملی (FA)، سه عامل اصلی مؤثر بر هیدروشیمی آبخوان دشت سلماس شناسایی شدند که 03/85 درصد از واریانس کل داده‏ها را شامل می‏شوند. عامل‏های اول و دوم زمین‏زاد هستند و عامل سوم انسان‏زاد است. با توجه به عامل نخست انحلال کانی‏های تبخیری در قسمت‏های شمالی، شمال ‏غربی دشت و جاهایی که سازندهای الیگو-میوسن (OMrb)، میوسن (Mur) و پلیوسن (PLQc) برونزد دارند در هیدروشیمی آب ‏زیرزمینی کارکرد اصلی را دارد. عامل دوم حاصل تعادل آب-سنگ است که در زمینۀ انحلال سنگ‏های حاوی ترکیبات کلسیم و منیزیم است و مرتبط به مناطق تغذیه است و عامل سوم ناشی از فعالیت‏های انسانی و استفاده از کودهای کشاورزی است.}, keywords_fa = {آب‏ زیرزمینی,آنالیز خوشه‏ای سلسله‌مراتبی,تحلیل عاملی,هیدروژئوشیمی}, url = {https://ije.ut.ac.ir/article_67505.html}, eprint = {https://ije.ut.ac.ir/article_67505_602ac7244e58fe9a8aa860076763b0d7.pdf} }