TY - JOUR ID - 88245 TI - تأثیر شرایط مختلف هیدرولیکی بر جریان هایپریک در اطراف سازۀ‏ سرریز گابیونی JO - اکوهیدرولوژی JA - IJE LA - fa SN - 2423-6098 AU - پورحسین قادی, مهرداد AU - دهقانی, امیر احمد AU - مفتاح هلقی, مهدی AD - دانشجوی دکتری سازه‏ های آبی، دانشکدۀ مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان AD - دانشیار، دانشکدۀ مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان‌ Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 9 IS - 1 SP - 15 EP - 33 KW - منطقۀ هایپریک KW - جریان هایپریک KW - سرریز گابیونی KW - الگوی جریان KW - زمان ماندگاری DO - 10.22059/ije.2022.329091.1539 N2 - احداث سرریزهای گابیونی در مسیر رودخانه، باعث اختلاف هد هیدرولیکی در بالادست و پایین‌دست آن‌ها و عبور جریان از بدنۀ سرریز گابیونی و محیط متخلخل زیرین می‏شود. این اختلاط در منطقۀ هایپریک بلافاصله زیر بستر رودخانه، جایی که جانداران و میکروارگانیسم‏هایی که نقش مهمی در اکولوژی رودخانه دارند، اتفاق می‌افتد. در تحقیق حاضر با انجام مطالعات آزمایشگاهی، روی کانال آزمایشگاهی شیب‏پذیر به طول 5 متر، عرض3/0 متر و ارتفاع 5/0 متر، مصالح به‌کار‌رفته در گابیون با سایز 17 میلی‌متر و مصالح بستر با سایز 8/6 میلی‌متر تهیه شد. الگوی جریان هایپریک اطراف سازۀ سرریز گابیونی با تزریق مواد رنگی بررسی شد. شرایط هیدرولیکی به گونه‌ای تنظیم شد تا سه حالت جریان شامل جریان درون‌گذر (TFGW)، جریان ریزشی بدون پرش هیدرولیکی(NFGW)  و جریان با پرش هیدرولیکی (PNGW) در پایین‌دست سرریز گابیونی ایجاد شود. برای بررسی مشخصات منطقۀ هایپریک، هد هیدرولیکی اندازه‏گیری‌شده روی بستر به عنوان مرز دریشلت به مدل آب زیرزمینی معرفی شد و مدل‏سازی جریان در محیط متخلخل با استفاده از مدل شبیه‌سازی زیرسطحی مدل میوس انجام شد. نتایج نشان می‏دهد تطابق مناسبی بین الگوی جریان مشاهداتی و محاسباتی در منطقۀ هایپریک وجود دارد. در جریان  TFGWو NFGW بیشتر خطوط جریان به صورت جریان پایین‌دست رو به بالا (DDU) و در حالت جریان PNGW، علاوه بر الگوی جریان‏ پایین‏دست رو به بالا، خطوط‏های جریان بالادست رو به بالا (UDU) نیز دیده شد. همچنین، با بررسی دبی تبادلی کل (Qex)، زمان ماندگاری (Rt) و درصد دبی تبادلی (Qp) مشاهده می‏شود که دامنۀ تغییرات مقدار دبی تبادلی کل 63/1 تا 80/2 لیتر بر ثانیه هستند و زمان ماندگاری نیز با کاهش عدد رینولدز روند افزایشی داشته است. درضمن، در حالت جریان TFGW، NFGW، PNGW به ‏طور متوسط 52، 42 و 26 درصد جریان سطحی در تبادل با ناحیۀ هایپریک است. در این تحقیق رابطه‏‏هایی با دقت مناسب و ضریب همبستگی زیاد 85 درصد برای تخمین زمان ماندگاری و دبی تبادلی نیز ارائه شده است. UR - https://ije.ut.ac.ir/article_88245.html L1 - https://ije.ut.ac.ir/article_88245_21918efbbdafde6664aeee4bf2de2bd4.pdf ER -