2024-03-29T04:20:54Z
https://ije.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=8069
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
مقایسه مدلهای هوشمند در تخمین بارش ماهانه حوضه کاکارضا
حمیدرضا
باباعلی
رضا
دهقانی
برآورد بارش برای اجرای طرح های مطالعات منابع آب، خشکسالی، طرح های آمایش سرزمین، محیط زیست، آبخیزداری و طرح های جامع کشاورزی ضروری می باشد. در این پژوهش جهت تخمین بارش ماهانه دشت کاکارضا واقع در استان لرستان از مدل برنامه ریزی بیان ژن استفاده شد و نتایج آن با سایرروشهای هوشمند از جمله سیستم استنتاج فازی_عصبی و شبکه عصبی مصنوعی مقایسه گردید. برای این منظور از پارامترهای میانگین دما، رطوبت نسبی، تبخیر، سرعت باد در مقیاس زمانی ماهانه در طی دوره آماری (1394-1384) بعنوان ورودی و بارش بعنوان پارامتر خروجی مدلها انتخاب گردید. معیارهای ضریب همبستگی، ریشه میانگین مربعات خطا و میانگین قدر مطلق خطا برای ارزیابی و عملکرد مدلها مورد استفاده قرار گرفت. از لحاظ دقت، مدل برنامه ریزی بیان ژن با ضریب همبستگی 978/0 ، ریشه میانگین مربعات خطا (mm 026/0) و میانگین قدر مطلق خطا (mm 017/0) در مرحله صحت سنجی در اولویت قرار گرفت. در مجموع نتایج نشان داد که روش برنامه ریزی بیان ژن توانایی بالایی در تخمین مقادیر کمینه و میانی و بارش دارد.
بارش
برنامهریزی بیان ژن
سیستم استنتاج فازی_عصبی
شبکه عصبی مصنوعی
2017
03
21
1
11
https://ije.ut.ac.ir/article_60911_d89b16fbc7d870def97bd329e3ca784d.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
تأثیر منابع آب در توسعۀ پایدار نواحی روستایی بخش ززوماهروی شهرستان الیگودرز
محمد حسین
بوچانی
محمد صادق
افراسیابی راد
حسین
یوسفی
ناصر
عبادتی
سکونتگاههای روستایی بیشتر در کنار منابع آبی اعم از آبهای سطحی یا منابع آبهای زیرزمینی شکل گرفتهاند. هدف از این مطالعه، شناخت منابع آب و تأثیر آن در توسعۀ نواحی روستایی بخش ززوماهرو است. در مقالۀ حاضر با کاربست شیوۀ تحلیلیـ توصیفی، ضمن بررسی مفاهیم توسعۀ پایدار روستایی؛ تأثیر منابع آب در توسعۀ روستایی بررسی میشود. بدینمنظور جمعآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانهای و میدانی صورت گرفته و برای ارزیابی توان اکولوژیکی از مدل مخدوم و از روش کیفی قیاسی برای تعیین اولویت کاربریها و برای ترسیم نقشهها از نرمافزار GIS استفاده شده است. نتایج نشان داد بیشتر آب سطحی موجود بدون استفادۀ مناسب برای فعالیتهای اقتصادی بهویژه کشاورزی از منطقه خارج میشود. با ارزیابی توان اکولوژیکی مشخص شد که 8/2 درصد از مساحت بخش در سه طبقۀ ابتدایی کشاورزی قرار دارند؛ بدینمعنا که زمینهای کشاورزی در سطح بسیار خرد و پراکندهای قرار دارند. توسعۀ آبزیپروری با توجه به وجود منابع آب غنی و سایر شرایط وضعیت مساعدی برای توسعۀ فعالیتهای اقتصادی دارد بهطوری که 5/1 درصد از مساحت بخش که برابر 3211 هکتار است، شرایط کاملاً مساعدی برای توسعۀ این نوع کاربری دارد و 59708 هکتار که معادل 5/26 درصد از اراضی بخش است، قابلیت مناسبی برای گسترش آبزیپروری در سطح بخش داشته است.
بخش ززوماهرو
توان اکولوژیکی
توسعۀ پایدار
سکونتگاههای روستایی
مدیریت منابع آب
2017
03
21
13
27
https://ije.ut.ac.ir/article_60879_7a70ea9857d54aba84302d56e3517b53.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
تعیین اثر پیش پردازش داده بر عملکرد شبکۀ عصبی مصنوعی بهمنظور پیش بینی بارش ماهانه در شهرستان آباده
مهدی
بهرامی
محمدجواد
امیری
فاطمه
رضایی مهارلویی
کرامت الله
غفاری
توابع تبدیل صورت میگیرد. در پژوهش حاضر با استفاده از اطلاعات میانگین بارش ماهانه، کمترین و بیشترین دما و رطوبت ایستگاه سینوپتیک شهرستان آباده در بازۀ زمانی 1355 تا 1392 بهصورت نرمالشده و خام بهعنوان ورودیهای شبکۀ پرسپترون چندلایه، بارش ماه آیندۀ شهرستان پیشبینی شد. برای نرمالسازی دادههای هواشناسی، پس از بررسی وجود داشتن یا نداشتن دادههای گمشده و پرت از سه روش نرمالسازی مینیممـ ماکزیمم، رتبهای و آمارۀ نرمال استاندارد استفاده شد. پس از بهدستآوردن بهترین ساختار شبکه با استفاده از آزمون و خطا برای هر روش از مقایسۀ بهترین ساختارهای هر روش با یکدیگر، روش مینیممـ ماکزیمم با ساختار شبکۀ سهلایه و تعداد 13 نورون در لایۀ پنهان با مقدار 92/0=R و 12/0=MSE در مقایسه با دیگر روشها بهعنوان بهترین روش انتخاب شد. نتایج آنالیز حساسیت انجامشده نیز نشان داد مدل به حذف پارامتر بیشترین رطوبت بیشتر از سایر پارامترها حساسیت نشان داد. پس از آن نیز دمای حداکثر بیشترین تأثیر را بر پیشبینی بارش داشت. همچنین مقایسۀ عملکرد شبکه با تعداد ورودیهای مختلف نشان داد شبکه با داشتن دو ورودی شامل کمترین دما و رطوبت با مقدار 13/0= MSE در مواقعی که کمبود داده وجود دارد نسبت بهتعداد پنج ورودی به نتیجۀ خوبی رسید.
آمارۀ نرمال استاندارد
بارندگی
مینیممـ ماکزیمم
نرمال سازی داده
نرمال سازی رتبه ای
2017
03
21
29
37
https://ije.ut.ac.ir/article_60880_0bcea5ab151d5b1a2a3d0977940f4b05.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
پراکنش و پایش کیفی آب قنوات شرق تهران بهمنظور مدیریت منابع آب
یاسمن
جعفری اول
ناصر
عبادتی
حسین
یوسفی
بهرنگ
کلانتری
محمد
میرزایی
امروزه، بسیاری از قنوات تهران در معرض و تهدید آلودگی زیستمحیطی قرار گرفتهاند. به همیندلیل بررسیهای زیستمحیطی و پایش کیفیت آب قنوات بهعنوان موضوعی مهم در برنامهریزی و مدیریت شهری مطرح است. هدف از این پژوهش، پایش کیفیت آب قنوات پهنۀ شرق تهران از نظر شاخصهای زیستمحیطی است. روش تحقیق این پژوهش، برای جمعآوری آمار و اطلاعات ابتدا برپایۀ مطالعات اسنادی و سپس بازدیدهای میدانی، نمونهبرداری و همچنین آزمایشهایی استوار است که مراکز پژوهشی دیگر انجام دادهاند. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که قنوات پهنۀ شرق تهران از نظر کیفیت آب تقریباً تفاوت کمی دارند، ولی در برخی متغیرهای کیفی از نظر نوع مصرف آب براساس نوع طبقهبندی قابل تفکیک هستند. متغیرهای مهمی از کیفیت شیمیایی آب از قبیل نیترات، سولفات، فلزات سنگین، NH3،EC،TDS، PH، DO نشان میدهند که کیفیت آب قنوات در بیشتر موارد نسبت به استانداردهای ملی و سازمان جهانی بهداشت برای شرب در حد مناسب و در برخی از جمله دهخیر شهر ری آلودگی بیولوژیکی بیش از حد مجاز دارند. همچنین از نظر شاخص لازم برای مصارف کشاورزی نیز نتایج آزمایشها حکایت از مطلوببودن قنوات پهنۀ شرقی تهران دارد. بهطور کلی، هرچه از مناطق شمال شرقی تهران به سمت جنوب شرق تهران پیش میرویم، بهدلیل کاهش عمق سطح آب زیرزمینی بار آلودگی و املاح آب افزایش مییابد.
پهنۀ شرق تهران
سلامت
کیفیت آب
قنات
2017
03
21
39
52
https://ije.ut.ac.ir/article_60881_091eab4bcc2683945568da6ac4c06190.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
ارزیابی آلودگی فلزات سنگین و عناصر کمیاب در فصل های تر و خشک آب زیرزمینی شمال بروجرد، لرستان - ایران
منوچهر
چیت سازان
غلامرضا
میرزاوند
عادل
ساکی
با توجه به آلودگی فزایندۀ منابع آب و اهمیت پایش مداوم آنها، در این تحقیق نسبت به بررسی جامع عناصر کمیاب و فلزات سنگین در آبهای زیرزمینی دشت اشترینان در محدودۀ شمال بروجرد، بهمنظور بررسی تأثیر هوازدگی کانیها، فعالیتهای کشاورزی و صنعتی اقدام شد. نمونههای آب زیرزمینی از 10 حلقه چاه، پنج دهانه قنات و یک چشمه در دو فصل تر و خشک جمعآوری شدند. سپس با استفاده از طیفسنج جرمی آنالیز و بیشترین سطح آلایندگی توسط سازمان بهداشت جهانی مقایسه شدند. نتایج اندازهگیریها نشان داد از تعداد 63 عنصر اندازهگیریشده، میزان بیشترین غلظت آهن، منیزیم، سرب، استرانسیم و وانادیم بهترتیب 4/0، 3/36، 9/62، 89/0، 5/195 و بیشتر از سطح مجاز است. بررسی میزان عنصر سرب، بر و آهن در آب زیرزمینی در محدودۀ مطالعهشده نشان میدهد غلظت این عناصر از شرق و غرب دشت به سمت مرکز در حال افزایش است. همچنین سطوح افزایشی غلظت Sr در آب زیرزمینی بیشتر ناشی از فرایندهایی همچون هوازدگی کانیهایی مانند فلدسپاتهای مربوط به گرانیتها و گرانودیریتهای شرق دشت تشخیص داده شد. از موارد محتمل آلایندگی میتوان به موتورهای دیزلی چاههای آب در منطقه، چاههای دهانهگشاد متروک، صنایع فولاد آلیاژی در ورودی شمالی دشت و فعالیتهای معدنکاری اشاره کرد که از پتانسیلهای آلایندگی فلزات سنگین در آب زیرزمینی و تهدیدی برای محیط زیست منطقه است. با استفاده از تحلیل مؤلفۀ اصلی، سه عامل اصلی در تعیین کیفیت هیدروشیمیایی عبارتاند از تأثیر یونهای اصلی، عناصر کمیاب و فلزات سنگین که درمجموع نزدیک به 68 درصد واریانس عوامل را به خود اختصاص دادهاند.
آب زیرزمینی
آلودگی
تحلیل مؤلفۀ اصلی
عناصر کمیاب
فلزات سنگین
2017
03
21
53
64
https://ije.ut.ac.ir/article_60883_1115b36be9b1e555d54eb9aa0a33b1ee.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
پیش بینی و تحلیل روند پارامترهای کیفی آب رودخانه با استفاده از مدل سری زمانی AEIMA در حوضۀ آبخیز رودخانۀ کهمان
علی
حقی زاده
حسین
یوسفی
یزدان
یاراحمدی
پروین
نورمحمدی
رضوان
علیجانی
رودخانۀ کهمان پرمنفعتترین رودخانۀ شهرستان الشتر از نظر کشاورزی و پرورش ماهی است. بهدلیل اینکه فرایندهای هیدرولوژی تصادفیاند، آمار و احتمال اساس تجزیه و تحلیل پدیدههای یادشده است، بنابراین از سریهای زمانی استفاده میشود. در تحلیل سری زمانی، مرحلۀ اول شامل نمایش نوسان پارامترها در طول زمان است، مرحلۀ دوم ایستاسازی دادهها، مرحلۀ سوم نرمالسازی و مرحلۀ چهارم شناسایی پارامترهای مدل است. درنهایت، برای سنجش دقت مدل در پیشبینی از شاخص مجذور میانگین مربعات خطا RMSE و معیار اطلاعاتی آکاییکه AIC استفاده شد. در این تحقیق روند تغییرات زمانی سه پارامتر ,pH HCO3 و Na که از پارامترهای مؤثر بر کیفیت آب شرب و کشاورزی هستند، در ایستگاه درهتنگ رودخانۀ کهمان طی سالهای آماری 1366 تا 1392 مطالعه شد. سپس براساس نمودارهای سری زمانی دادهها و همچنین نمودار خودهمبستگی جزئی، مدل ARIMA فصلی ضربی از بین مدلهای سری زمانی انتخاب و در نرمافزارهای XLSTAT و MINITAB استفاده شد. برای HCO3 مدل بهینه برای پیشبینی 4(1،1،1)*(1،1،1) ARIMA و برای pH، 4(1،1،1)*(1،1،1) ARIMA تشخیص داده شد؛ ولی برای Na هیچیک از مدلهای ARIM مناسب تشخیص داده نشد. HCO3 معمولاً روند افزایشی دارد. محدودۀ تغییرات pH طبق نمودار سریهای زمانی در محدودۀ بهینه 5/6 تا 5/8 قرار دارد. Na بهدلیل نبود سازندهای نمکی در حوضۀ آبخیز رودخانۀ کهمان معمولاً روند ثابتی دارد و افزایشی نیست.
پیش بینی
رودخانۀ کهمان
سری زمانی
مدل ARIMA
2017
03
21
65
73
https://ije.ut.ac.ir/article_60885_7058e0f6534f54f58d3cc9bd2e84677c.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
ارزیابی توانایی مدل ترکیبی SOM-FL برای پیش بینی هدایت هیدرولیکی در محدودۀ متروی شهر تبریز
مرضیه
داداش بابا
عطا الله
ندیری
اصغر
اصغری مقدم
قدرت
برزگری
توسعۀ روزافزون، ساخت پروژههای مهندسی ازجمله قطار شهری در کلانشهرها به بررسی، مدیریت و کنترل مناسب آبهای زیرزمینی نیاز دارد. بنابراین، تخمین دقیق پارامترهای هیدروژئولوژیکی از جمله هدایت هیدرولیکی مهمترین عامل در مطالعات و مدلسازی آبهای زیرزمینی و همچنین مسائل ژئوتکنیک بهحساب میآید. در دهۀ اخیر روشهای مختلف آزمایشگاهی و صحرایی برای تخمین این پارامتر وجود داشته است، اما تخمین هدایت هیدرولیکی با استفاده از این روشها با توجه به ناهمگنی و ناهمسانی محیطهای هیدروژئولوژیکی، پرهزینه، وقتگیر و دارای عدم قطعیت ذاتی است. در این تحقیق از سه روش فازی مدل استنتاج فازی ساگنو (SFIS)، مدل استنتاج فازی ممدانی (MFIS) و سیستم استنتاج فازی لارسن (LFIS) که مناسب برای کار با دادههای دارای عدم قطعیت هستند، برای تخمین هدایت هیدرولیکی محدودۀ متروی شهر تبریز استفاده شده است. سپس برای تدقیق مدلهای منفرد و حل مشکل ناهمگنی زیاد آبخوان شهر تبریز، مدل ترکیبی SOM-FL ارائه شد. براساس معیارهای ارزیابی RMSE و R2 نتایج مدلهای منفرد قابل قبول است، ولی مدل ترکیبی ارائهشده توانست راندمان مدل (R2) را نسبت به مدلهای منفرد در مرحلۀ آموزش 18 درصد و در مرحلۀ آزمایش 4/15 درصد افزایش دهد و هدایت هیدرولیکی را تدقیق کند.
فازی
قطار شهری تبریز
هدایت هیدرولیکی
SOM
2017
03
21
75
87
https://ije.ut.ac.ir/article_60888_36913c75c2c62eb1505c887f3032eca8.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر رواناب با استفاده از مدل هیدرولوژیک (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بازفت صمصامی)
نوید
دهقانی
هدی
قاسمیه
سیدجواد
ساداتی نژاد
خلیل
قربانی
افزایش گازهای گلخانهای در چند دهۀ اخیر و افزایش دمای ناشی از آن، سبب برهمخوردن تعادل سیستم اقلیمی کرۀ زمین شده و تغییرات اقلیمی گستردهای را در اغلب نواحی کرۀ زمین بهوجود آورده است. سیاستهای راهبردی توسعه در این منطقه، بهدلیل نیاز به آب در منطقۀ مرکزی از یکسو و محدودیتهای منابع آب از سوی دیگر، با چالشی بزرگ روبهرو شده است. در این پژوهش، ابتدا مدل بارشـ رواناب WetSpa برای حوضۀ آبخیز بازفت صمصامی بهعنوان یکی از زیرحوضههای مهم حوضۀ آبخیز کارون واسنجی شد. سپس مقادیر دما و بارش برای دورۀ آتی براساس سناریوهای تغییر اقلیم با خروجیهای مدل چرخش عمومی جوّ HadCM3 برای سه سناریوی A1B، A2 و B1، با استفاده از مدل WG–LARS ریزمقیاس شدند. آنگاه بهمنظور شبیهسازی رواناب حوضه، دادهها به مدل WetSpa معرفی شد. در نهایت نتایج، کارایی مدل WG– LARS در برآورد باران و دما را تأیید کرد. همچنین نتایج نشان داد رواناب در دورۀ آماری 2011ـ 2040 و دورۀ آماری 2071ـ 2100 نسبت به دورۀ مشاهداتی در هر سه سناریو بهترتیب بهمیزان متوسط 86/8 و 83/4 درصد افزایش پیدا کرده و در دورۀ آماری 2041ـ 2070 بهمیزان متوسط 25/7 درصد کاهش یافته است. این موضوع، نشاندهندۀ تأثیر تغییر اقلیم بر رواناب در دورۀ آیندۀ میانی در حوضۀ آبخیز مطالعاتی است. بنابراین، با توجه به نتایج بهدستآمده، اتخاذ سیاستهای برنامهریزی بهمنظور سازگاری با تغییر اقلیم برای حوضۀ آبخیز بازفت صمصامی ضرورت دارد.
تغییر اقلیم
حوضۀ آبخیز بازفت صمصامی
سناریو
مدلسازی هیدرولوژیک (WetSpa)
LARS-WG
2017
03
21
89
102
https://ije.ut.ac.ir/article_60889_1ae48f1adb4540a4b752ba1270939b8d.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
ارزیابی و تحلیل وضعیت منابع آب و خاک در مناطق 22گانه شهر تهران با استفاده از مدل نیروی محرکه، فشار، وضعیت و پاسخ
ژیلا
سجادی
محمد صادق
افراسیابی
جمیله
توکلی نیا
حسین
یوسفی
منابع آب و خاک از مهمترین کالاهای ضروری در هر شهر یا کشور محسوب میشود که مصارف گوناگونی دارد. از مهمترین موارد مصرف این منابع استفادۀ آب شرب، مصارف خانگی، استفاده در فعالیتهای کشاورزی و دامداری، صنعتی و معدنی است. هدف از مقالۀ حاضر ارزیابی و تحلیل وضعیت منابع آب و خاک در مناطق شهری تهران است. پژوهش حاضر بهلحاظ روش تحقیق با تبعیت از ماهیت مسئله، روشی تحلیلیـ توصیفی است و دادههای مورد نیاز از طریق مصاحبه و پرسشنامه جمعآوری شده است. برای وزندهی به زیرشاخصها از مدل تحلیل سلسلهمراتبی و نرمافزار Expert choice، بهمنظور ترسیم نقشهها و همپوشانی و تلفیق زیرشاخصها از نرمافزار Arc GIS و برای تحلیل از مدل نیروی محرکه، فشار، وضعیت و پاسخ استفاده شده است. طبق یافتهها و براساس شاخص عملکرد محیطی (EPI)، مقدار شاخص منابع آب و خاک از 3/17 تا 9/41 متغیر بوده است و منطقۀ 20 بدترین شرایط و مناطق 1 و 22 شرایط مناسبی داشتهاند. در مجموع و با رویهمگذاری لایههای زیرشاخصها مشخص شد که منطقۀ 20 شرایط بسیارنامناسب و نیز عملکرد بدتری در بین مناطق داشته است و بیشتر مناطق (9 منطقه) در شرایط نامناسب قرار گرفتهاند و دو منطقۀ 1 و 4 شرایط بسیار مناسبی دارند. بهطور کلی، پنج منطقه در شرایط مناسب قرار داشتهاند و 17 منطقه شرایط نسبتاً مناسب تا بسیار نامناسب و عملکرد بدی داشتهاند.
تهران
کیفیت آب و خاک
مدل DPSR
منابع آب و خاک
2017
03
21
103
118
https://ije.ut.ac.ir/article_60891_a9f3e246b9d4eeb596b28fb90524a5a3.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
ارزیابی روش های پهنه بندی فرسایش خندقی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز آبگندی)
عبدال
شهریور
صمد
شادفر
مجید
خزایی
بهزاد
عادلی
فرسایش خندقی یکی از فرایندهای فرسایشی است که بهطور گستردهای بر شکل ظاهری زمین اثر میگذارد. توسعۀ خندق سبب هدررفت مقدار زیادی خاک میشود. از اینرو، میتوان از آن بهعنوان یکی از علل اصلی تخریب زمین و محیط زیست نام برد. در این تحقیق مدل ارائهشده برای پهنهبندی فرسایش خندقی در شرایط مناطق خشک و نیمهخشک، بهمنظور واسنجی و اعتباریابی آن در استان کهگیلویه و بویراحمد بررسی شد. بنابراین، با بررسی پراکنش فرسایش خندقی در سطح استان، حوضۀ آبگندی انتخاب و برای انجام تحقیق در نظر گرفته شد. در این حوضه با تهیۀ نقشههای مختلف کاربری اراضی، واحدهای اراضی، سنگشناسی، شیب، نقشۀ واحد کاری استخراج و براساس آن واحدهای کاری انتخاب شد. در هر واحد کاری از طریق نقشهبرداری خندقها خصوصیات ظاهری و مورفومتری خندقها استخراج شد. در هر واحد وضعیت نفوذپذیری و درصد حفاظت روی خاک نیز بررسی شد. همچنین ارزش کمی شش لایه نقشۀ ورودی به مدل (شامل سنگشناسی، درصد شیب زمین، نوع خاک، متوسط بارندگی سالانه، نوع استفاده از زمین و درصد حفاظ روی خاک) تعیین شد. درنهایت، براساس آن نقشۀ پهنهبندی فرسایش خندقی با استفاده از روش یا مدل شاخص همپوشانی و عملگرهای جمع جبری فازی، ضرب جبری فازی و گامای فازی در محیط GIS شد. با توجه به نتایج بهدستآمده و با درنظرگرفتن مساحت پهنههای مختلف و میزان خندقهای رخداده در هریک از آنها، مدل گامای فازی 8/0 مناسبترین روش پهنهبندی فرسایش خندقی در حوضۀ مطالعهشده است.
پهنه بندی
حوضۀ آبگندی
فازی
فرسایش خندقی
مدلسازی
2017
03
21
119
132
https://ije.ut.ac.ir/article_60893_c09bd6054effc36ea69b030a71b8c8d0.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
ارزیابی و مقایسهی چند نمایه خشکسالی اقلیمی و تعیین بهترین نمایه در ایران مرکزی
عباس
علیپور
مصطفی
هاشمی
سید اسعد
حسینی
فرشاد
پژوه
هدف از این پژوهش بررسی کارایی هشت نمایۀ خشکسالی در استانهای اصفهان، کرمان و یزد و انتخاب بهترین نمایه است. بدینمنظور، با استفاده از دادههای ماهانه و سالانۀ بارش طی دورۀ 30 ساله (1985ـ 2014) و با استفاده از هشت نمایۀ خشکسالی در 20 ایستگاه هواشناسی مرکز ایران دقت هر یک از نمایهها در تعیین خشکسالی بررسی شده است. پهنهبندی نیز در نرمافزار 3/9 ARC GIS برای خشکترین سال طی دورۀ آماری و براساس بهترین نمایۀ انتخابی صورت گرفته است. برای انتخاب بهترین نمایهها در مقیاس ماهانه و سالانه از سنجۀ کارآمد تقارن سال وقوع کمینۀ بارندگی با خشکسالی بسیار شدید در ایستگاههای منطقه استفاده شده است. نتایج نشان داد در مقیاس ماهانه فقط نمایۀ SPI 6 و 12 ماهه برای پایش خشکسالی حتی در ماههای کمباران که با دادههای صفر مواجه میشوند را داراست. در این مقیاس زمانی نمایههای استاتیک مثل RAI و DIقادر به تعیین شرایط واقعی خشکسالی نیستند؛ اما در مقیاس سالانه نمایههای RAI و DI در همۀ ایستگاهها سال کمینۀ بارندگی را مطابق با خشکسالی بسیار شدید نشان داده بودند و بهعنوان بهترین نمایه شناخته شدند. ضعیفترین نمایه نیز متعلق به نیچه بود که توانایی تعیین شدت خشکسالی را در کل منطقۀ مطالعهشده نداشت. در مقایسۀ کارایی نمایۀ RAI و SPI نیز مشخص شد که نمایۀ RAI رخداد خشکسالی بسیار شدید را در همۀ منطقه نشان داده است، اما نمایۀ SPI در چند ایستگاه قادر به نمایش ردۀ خشکسالی بسیار شدید طی دورۀ 30 ساله در منطقۀ ایران مرکزی نبوده است.
ایران مرکزی
بارندگی
پهنهبندی
خشکسالی
نمایۀ RAI
2017
03
21
133
147
https://ije.ut.ac.ir/article_60895_4de244082dd54be196d1d8b791d15608.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
روش های مهندسی زیستی خاک استفاده شده در مدیریت آب و تثبیت شیب های تند
لیلا
غلامی
نبیه
کریمی
عطااله
کاویان
مهندسی زیستی خاک علمی کاربردی و ترکیبی از مفاهیم ساختاری، بیولوژیکی و زیستمحیطی بهمنظور کنترل فرسایش، رسوب و سیل است. تکنیکهای مهندسی زیستی در دانش بیولوژیکی تکیه برای ساخت سازههای ژئوتکنیکی و هیدرولیکی دارند و برای تضمین دامنه و دیوارههای ناپایدار بهکار برده میشوند. بزرگترین افزایش در توسعۀ روشهای جدید مهندسی زیستی خاک در اروپا در طول دهۀ 1900 بود. مطالعات ثبتشده نشان داد اولین آزمایشهای ثبتشده شامل گزارشها و انتشارات در مناطقی از آلپ، آسیا، آلمان و سوئیس تولید شده است. مهندسی زیستی خاک استفاده از مواد گیاهی زنده است که در سازههای مهندسی استفاده میشود و برای درمان سایتهایی با مشکلاتی مانند ثبات خاک سطحی و فرسایش خاک استفاده میشود. در این تحقیق برخی روشهای مهندسی زیستی در مدیریت آب از جمله زهکشهای دستهای زنده، نردههای لجنی زنده، لایهلایه قراردادن بوته، فنسهای زنده، میخ چوبی زنده و... و تثبیت شیبهای تند مانند حصارهای دیوارهای، لایههای بوتهای اصلاحشده، لایههای بوتهای زنده در یک شکاف و دیوار تخت زنده ارائه میشود. روشهایی مانند حصارهای دیوارهای و لایههای بوتهای اصلاحشده میتوانند برای دامنههای ناپایدار و یا کاهش زاویۀ شیب استفاده شوند و همچنین به استقرار پوشش گیاهی کمک میکنند.
اراضی حاشیۀ رودخانه
تثبیت کننده های خاک
حفاظت خاک
فرسایش خاک
2017
03
21
149
162
https://ije.ut.ac.ir/article_60897_319dbf0202740ea204b0c20af3071341.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
تحلیل تغییرات ناگهانی و ناهمگنی متغیرهای هیدرو- اقلیمی (مطالعه موردی : حوزه آبخیز آجی چای)
مجید
کاظم زاده
آرش
ملکیان
علیرضا
مقدم نیا
شهرام
خلیقی سیگارودی
تحلیل روند و تغییرات ناگهانی و ناهمگنی متغیرهای هیدروـ اقلیمی اهمیت زیادی در مدیریت و برنامهریزی منابع آب دارد. بدینمنظور برای تحلیل روند و ناهمگنی بیشترین و کمترین دما از 2 ایستگاه بارانسنجی، برای بارش از 7 ایستگاه بارانسنجی و برای دبی از 7 ایستگاه آبسنجی با طول دورۀ آماری 40 سال (1351 تا 1390) استفاده شد. در تحلیل روند بیشترین و کمترین دمای سالانۀ نتایج نشان داد هر دو ایستگاه روند افزایشی معنادار در سطح 1 درصد داشته است. نتایج تحلیل روند تغییرات بارش نشان داد روند تغییرات بارش هم از لحاظ زمانی و هم از لحاظ مکانی تغییرات مشخصی طی چهار دهۀ گذشته نداشته است و تعیین الگوی دقیق تغییرات نسبت به متغیرهای دیگر در منطقه دشوار است. از 7 ایستگاه بررسیشدۀ آبسنجی، 5 ایستگاه روند کاهشی معنادار داشته است. بنابراین، دبی بیشترین روند تغییرات کاهشی را در بین متغیرهای بررسیشده در منطقه داشته است. تحلیل تغییرات ناگهانی پارامترهای هیدروـ اقلیمی توسط چهار آزمون ناهمگنی مشخص شد که بهطور متوسط 50/50 درصد از سریهای زمانی بیشترین دما، 50/62 درصد از سریهای زمانی کمترین دما، 25/26 درصد از سریهای زمانی بارش و 45 درصد از سریهای زمانی دبی ناهمگنی در سطح اطمینان 95 در ایستگاههای مطالعهشده داشتند. بررسی تغییرات ناگهانی در دادههای بیشترین و کمترین دما نشان داد همۀ تغییرات در جهت مثبت است یا بهبیانی تغییرات ناگهانی افزایشی بوده است. در مقایسه با دادههای دما، تغییرات ناگهانی دادههای بارش همانند روند تغییرات آنها از الگوی خاصی پیروی نمیکردند. در حالت کلی از لحاظ زمانی، تغییرات ناگهانی متغیرها در بیشتر موارد در دهۀ 1370 اتفاق افتاده است.
آجیچای
بارش
تغییرات ناگهانی
هیدروـ اقلیمی
2017
03
21
163
175
https://ije.ut.ac.ir/article_60899_64dc767cc49483e1b2496029d62456d4.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
برآورد جریان زیست محیطی رودخانه با استفاده از روشهای هیدرولوژیکی تنانت، تسمن، انتقال منحنی تداوم جریان و مدل ذخیرۀ رومیزی
سامان
کریمی
میثم
سالاری جزی
خلیل
قربانی
رویکردهای متفاوتی برای برآورد جریان زیستمحیطی رودخانه معرفی شده است که به رویکرد هیدرولوژیکی بهدلیل نیاز دسترسی به دادههای محدود و زمان نسبتاً سریع ارزیابی توجه زیادی شده است. این رویکرد شامل روشهای متنوعی است، بنابراین مقایسۀ بین نتایج روشهای مختلف این رویکرد، ضروری است. هدف از تحقیق حاضر بررسی و مقایسۀ نتایج روشهای تنانت، انتقال منحنیهای تداوم جریان، روش مدل ذخیرۀ رومیزی و تسمن در برآورد جریان زیستمحیطی رودخانۀ زهره در جنوب غربی ایران (ایستگاه آبسنجی دهملا) است. براساس بررسی دادههای بلندمدت جریان متوسط سالانه برابر 18/80 مترمکعب بر ثانیه و دورۀ زمانی مردادـ مهر و بهمنـ فروردین با جریان متوسط 5/22 و 6/156 مترمکعب بر ثانیه بهترتیب دورههای کمآب و پرآب سال هستند. بررسی نتایج روشهای مختلف نشان میدهد روش انتقال منحنی تداوم جریان بهدلایل ارائۀ مقادیر منطقی جریان زیستمحیطی در ماههای مختلف در مقایسه با دبی جریان متوسط ماهانه و سالانه، تطابق مناسب الگوهای تغییرات درونسالی جریان متوسط زیستمحیطی ماهانه و جریان متوسط ماهانۀ رودخانه و تخصیصنیافتن همۀ جریان متوسط ماهانه به جریان مورد نیاز زیستمحیطی در طول سال قابل پذیرشترین روش برآورد جریان زیستمحیطی در این مطالعه است. با درنظرگرفتن نتایج روش انتقال منحنی تداوم جریان مقدار جریان زیستمحیطی ماهانه بین 2/53-8/6 با متوسط 79/27 مترمکعب بر ثانیه در سال برآورد میشود. همچنین مقدار جریان متوسط زیستمحیطی متوسط در دورههای کمآبی و پرآبی بهترتیب 7/7 و 3/49 مترمکعب بر ثانیه است.
انتقال منحنی های تداوم جریان
تسمن
تنانت
جریان زیست محیطی
روش مدل ذخیرۀ رومیزی
2017
03
21
177
189
https://ije.ut.ac.ir/article_60900_4a15417f12719813a3ef9779347105e1.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
تغییرپذیری درون رگباری ضریب تغییرات حجم رواناب و هدررفت خاک طی تکرارهای شبیهسازی باران و فرسایش خاک
محبوبه
کیانی هرچگانی
سید حمیدرضا
صادقی
حسین
اسدی
بررسی تغییرپذیری درونرگباری خصوصیات رواناب و هدررفت خاک بهعنوان دو مقولۀ مهم فرایندهای هیدرولوژیکی، میتواند برای تصمیمگیری و فهم بهتر پاسخهای هیدرولوژیکی به متخصصان کمک کند. حال آنکه این مقوله در جهان و بهویژه کشورهای در حال توسعه کمتر مورد توجه بوده است. بنابراین، مطالعۀ حاضر برای ارزیابی اثر شیبها و شدتهای مختلف بارندگی بر تغییرپذیری درونرگباری ضریب تغییرات حجم رواناب و هدررفت خاک در سه تکرار برنامهریزی شد. بدینمنظور آزمایشها در شبیهساز باران و در پلات فرسایش خاک 6 در 1 متر با عمق 5/0 متر و در شیبهای 5، 15 و 25 درصد و شدتهای باران 30، 60 و 90 میلیمتر بر ساعت روی یک نمونۀ خاک جمعآوریشده از مراتع حوضۀ آبخیز کجور در شمال ایران انجام پذیرفت. نتایج بیانکنندۀ روند افزایشی ضریب تغییرات درونرگباری حجم رواناب و هدررفت خاک با افزایش شدت بارندگی در شیب 5 و 15 درصد بود. در حالی که هیچ روندی با افزایش شیب در شدتهای مختلف بارندگی برای ضریب تغییرات درونرگباری حجم رواناب و هدررفت خاک غیر از ضریب تغییرات هدررفت خاک در شیبهای مختلف در شدت بارندگی 90 میلیمتر بر ساعت مشاهده نشد. همچنین کمترین و بیشترین مقدار میانگین ضریب تغییرات درونرگباری حجم رواناب بهترتیب 80/4 و 10/17 و برای هدررفت خاک 28/17 و 96/87 درصد مشاهده شد. یافتههای این پژوهش بر ضرورت لحاظ تغییرات درونرگباری متغیرهای رواناب و هدررفت خاک در تکرارهای مختلف و متناسب با شدت بارندگی و شیب در تحلیل فرایندهای حاکم بر سامانۀ آبخیز تأکید دارد.
تغییرات زمانی
تولید رواناب
شبیه سازی هیدرولوژیک
رگبار
فرسایش بین شیاری
2017
03
21
191
199
https://ije.ut.ac.ir/article_60901_c6b40ec00edeae4512edc78736f90cbb.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
پیشبینی بارش ماهانه بر اساس سیگنالهای بزرگمقیاس اقلیمی با بهکارگیری مدلهای هوشمند و رگرسیون خطی چندگانه (مطالعه موردی: ایستگاه سینوپتیک سمنان)
مجید
محمدی
حجت
کرمی
سعید
فرزین
علیرضا
فرخی
سیگنالهای بزرگمقیاس اقلیمی شامل کنشهای جوّیـ اقیانوسی، از عوامل اصلی مؤثر بر نوسانات اقلیمی زمین هستند و شاخصهای بسیار مهمی در پیشبینی متغیرهای اقلیمی محسوب میشوند. در این پژوهش، با بهکارگیری مدلهای شبکۀ عصبی مصنوعی، شبکۀ فازیـ عصبی و رگرسیون خطی چندگانه، بارش ماه آتی در ایستگاه سینوپتیک سمنان پیشبینی شد. بدینمنظور، از سری زمانی ماهانۀ بارش ایستگاه سینوپتیک سمنان و سیگنالهای بزرگمقیاس اقلیمی طی یک دورۀ 45 ساله (1966ـ 2010 میلادی) استفاده شد. سیگنالهای مؤثر بر بارش ماه آتی با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی گامبهگام تعیین شدند و بهعنوان متغیرهای ورودی در مدلهای استفادهشده، انتخاب شدند. از 540 سری دادۀ ماهانه، 80 درصد ابتدایی برای آموزش و 20 درصد باقی برای آزمون صحتسنجی مدلها استفاده شدند. عملکرد مدلها با معیارهای ارزیابی ضریب همبستگی، میانگین قدر مطلق خطا و ریشۀ میانگین مربعات خطا مقایسه شد. نتایج صحتسنجی نشان داد ضرایب همبستگی بهدستآمده (829/0، 793/0 و 767/0) بهترتیب مربوط به مدلهای شبکۀ عصبی مصنوعی، شبکۀ فازیـ عصبی و رگرسیون خطی چندگانهاند. براساس نتایج این تحقیق، میتوان برای پیشبینی بارش ماه آتی ایستگاه سینوپتیک سمنان، بهترتیب از مدلهای شبکۀ عصبی مصنوعی، شبکۀ فازیـ عصبی و رگرسیون خطی چندگانه استفاده کرد.
بارش ماهانه
سیگنالهای بزرگمقیاس اقلیمی
شبکۀ عصبی مصنوعی
شبکۀ فازیـ عصبی
رگرسیون خطی چندگانه
2017
03
21
201
214
https://ije.ut.ac.ir/article_60903_6c0e39b3351a7ef42a02147b14c31879.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
ارزیابی آلودگی نیترات در آبهای زیرزمینی آبخوان اردبیل با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی
شهاب
مرادی دیرماندریک
حسین
پیرخراطی
فرخ
اسدزاده
علی
آریانفر
آب زیرزمینی در بیشتر نقاط جهان مانند ایران از مهمترین منابع تأمین آب برای مصارف گوناگون از جمله شرب است. آلایندههای مختلف کیفیت این منابع را بهشدت تحت تأثیر قرار میدهند و استفاده از آن را برای مصارف مختلف ناممکن میسازند. نیترات از شناختهشدهترین آلایندههای منابع آب است که در سالهای اخیر بهدلیل افزایش جمعیت و توسعۀ کشاورزی در نتیجۀ نیاز بیشتر به مقدار آن در آبهای زیرزمینی در مناطق مختلف جهان بهشدت افزایش یافته است. این مطالعه با هدف بررسی مقدار نیترات در آب زیرزمینی آبخوان اردبیل با استفاده از سامانۀ اطلاعات جغرافیایی انجام شده است. بدینمنظور از 63 حلقه چاه واقع در آبخوان اردبیل در طول دوران خشک سال 1392، نمونهبرداری و مقدار نیترات آنها تعیین شد. نتایج نشان داد مقدار میانگین نیترات در نمونههای چاهها برابر 18/39 میلیگرم بر لیتر است. نتایج واریوگرافی نشان داد مقدار نیترات در آبهای زیرزمینی منطقه ساختار مکانی مستحکمی دارد و روش کریجینگ معمولی با دقت زیادی (508/=R2) قادر به تعیین توزیع مکانی الگوی نیترات در منطقه است. بیشترین آلودگی نیترات در بخش غربی و جنوب غربی منطقه که منطبق با مکان جغرافیایی شهر اردبیل و اراضی کشاورزی حومۀ آن است، مشاهده شد که نشاندهندۀ تأثیر فعالیتهای انسانی بر افزایش نیترات در منابع آب منطقه است.
آب آشامیدنی
کشاورزی
کریجینگ
منابع آب
2017
03
21
215
224
https://ije.ut.ac.ir/article_60904_f4c3187cd46c346f22b4d0aaa1e74c18.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
ارزیابی وضعیت کیفی رودخانه کارون بر اساس شاخص کیفیت آب و استفاده از GIS
مجتبی
مروج
ایمان
کریمی راد
کیومرث
ابراهیمی
در سالهای اخیر کیفیت آب رودخانۀ کارون تحت تأثیر آلایندههای مختلفی از جمله زهآب کشاورزی و فاضلابهای شهری و صنعتی قرار داشته است. شاخص کیفیت آب و GIS، میتوانند بهمنظور پشتیبانی اقدامات مدیریتی در این رودخانه استفاده شوند و از قابلیت مدلهای سری زمانی نیز میتوان برای پیشبینی تغییرات کیفیت در آینده بهره برد. از اینرو، هدف پژوهش حاضر ارزیابی کیفیت رودخانۀ کارون براساس شاخص کیفیت آب با استفاده از GIS و مدلسازی سری زمانی کیفیت آب است. در این پژوهش دادههای ماهانه شامل pH، دما، DO، BOD، TDS، فسفات، نیترات، کدورت و کالیفرم مدفوعی، طی سالهای 1386 تا 1391 تجزیه و تحلیل شد. همۀ شاخصهای محاسبهشده در طبقۀ متوسط قرار گرفتند که بهمعنای استفاده از آب رودخانه فقط با اعمال تصفیۀ پیشرفته است. توزیع مکانیـ زمانی مقادیر شاخص کیفیت آب و معنادارنبودن روند تغییرات نشاندهندۀ بهتعادلرسیدن آلایندههای ورودی و توان خودپالایی رودخانه است. نتایج مدلسازی مقادیر ضریب تبیین مناسب مدلها بین 69/0 تا 85/0 را نشان داد. همچنین شرایط انسانساز عامل غالب بر تغییرات کیفیت آب رودخانه شناخته شد. براساس این نتایج، کیفیت رودخانۀ کارون نسبت به گذشته اندکی افزایش یافته و با اتصال رودخانۀ دز، شاخص کیفیت آب به میزان نسبتاً زیادی کاهش مییابد که میتواند بیانگر پایینتربودن کیفیت آب رودخانۀ دز بهدلیل ورود آلودگی به آن در پاییندست ایستگاه دزفول باشد و اقدامات کنترلی را در این رودخانه ایجاب میکند.
پهنه بندی
دارخوین
گتوند
ملاثانی
WQI
2017
03
21
225
235
https://ije.ut.ac.ir/article_60905_ba43e84a2d76b56e85b97e0ba4887621.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
استفاده از مدل جاذبه در سنجش از دور به منظور بررسی شاخص توپوگرافی خیسی
مرضیه
مکرم
مجید
حجتی
عبدالرسول
زارعی
هدف از این مطالعه بررسی شاخص توپوگرافی خیسی (TWI) با استفاده از مدل جاذبه در شمال استان فارس است. مدل جاذبه برای اولینبار بهمنظور افزایش قدرت تفکیک مکانی مدل رقومی ارتفاع (DEM) استفاده شد. در این تحقیق از دو مدل همسایگی پیکسلهای مماس (Touching) و مدل همسایگی چهارگانه (Quadrant) بهمنظور تخمین مقادیر زیرپیکسلها استفاده شد. پس از ساخت تصاویر خروجی برای زیرپیکسلها در مقیاسهای 2، 3 و 4 با همسایگیهای متفاوت، بهترین مقیاس با مناسبترین نوع همسایگی با استفاده از نقاط کنترل زمینی تعیین و مقادیر RMSE برای آنها محاسبه شد. تعداد کل نقاط کنترل زمین بهدستآمده از عملیات نقشهبرداری، 2118 نقطه بود. نتایج نشان داد از بین مقیاسها با همسایگیهای مختلف، مقیاس 3 و مدل همسایگی چهارگانه نسبت به بقیۀ روشها بیشترین دقت با کمترین میزان RMSE برای DEM 90 متری را دارد. سپس با استفاده از DEM بهدستآمده از مقیاس 3 و مدل همسایگی چهارگانۀ شاخص خیسی حوضۀ مطالعهشده تعیین شد. نتایج نشان داد شاخص توپوگرافی خیسی در منطقۀ مطالعهشده بین 45/4- تا 06/6+ متغیر است. بخشهای مرکزی منطقۀ مطالعهشده بیشترین مقادیر خیسی را دارند. مقایسۀ شاخص خیسی بهدستآمده از مدل جاذبه (با قدرت تفکیک مکانی بیشتر) با DEM 90 متری (با قدرت تفکیک مکانی کمتر)، نشان داد با استفاده از مدل جاذبه، جزئیات بیشتری از میزان رطوبت در منطقۀ مطالعهشده، قابل مشاهده است.
شاخص توپوگرافی خیسی (TWI)
قدرت تفکیک مکانی
مدل جاذبه
مدل رقومی ارتفاع (DEM)
2017
03
21
237
245
https://ije.ut.ac.ir/article_60906_cb7004f040bc73e4f15a13340e751a03.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
تلفیق روش FSM و تحلیل مورفومتری در رتبه بندی زیرحوضه ها با استفاده از تکنیکهای RS و GIS مطالعه موردی حوضه اوزرود
سیدمحمد
موسوی
خلیل
غلام نیا
محمدرضا
ممشلی
شهرام
روستایی
یکی از مسائل و مشکلات جدی حوضههای آبخیز ایران فرسایش خاک محسوب میشود و میتوان از آن بهعنوان یکی از موانع مهم برای دستیابی به توسعۀ پایدار کشاورزی و منابع طبیعی نام برد. در بیشتر کشورهای جهان بهدلیل نبود آمار دقیق از میزان فرسایش و رسوب، بهرهگیری از مدلهای برآورد فرسایش و رسوب گریزناپذیر است. بهمنظور اعمال مدیریت اثربخش بر عرصههای منابع طبیعی بهخصوص منابع خاک، نیاز است که با استفاده از رتبهبندی، زیرحوضهها برای انجام عملیات حفاظتی اولویتبندی شوند. در این پژوهش، زیرحوضههای حوضۀ آبخیز اوزرود شامل 17 زیرحوضه، با استفاده از تحلیل مورفومتری و روش FSM مطالعه شده است. در تحلیل مورفومتری از پارامترهای خطی شامل؛ پارامترهای تراکم زهکشی، نسبت انشعاب، نسبت بافت، طول جریان و فراوانی جریان و همچنین پارامترهای شکلی شامل؛ ضریب کشیدگی، ضریب فشردگی، نسبت گردی، ضریب شکل حوضه و ضریب فرم حوضه استفاده شد. همچنین در روش FSM برای تعیین میزان رسوب سالانه از 7 پارامتر نمرهدهی (توپوگرافی، آبکندها، پوشش گیاهی، سنگشناسی، اقلیم و حفاظت خاک) که بدینمنظور از دادههای مدل رقومی ارتفاع، تصاویر سنجندۀ OLI ماهوارۀ لندست 8، نقشۀ زمینشناسی، دادههای هواشناسی و بازدیدهای میدانی استفاده شد. نتایج تحلیلهای صورتگرفته نشان داد در روش تحلیل مورفومتری، زیرحوضۀ B از نظر وضعیت شبکۀ زهکشی و همچنین در روش FSM از نظر تولید رسوب سالانه زیرحوضۀ N با تولید بیش از 6593 تن، بحرانیترین زیرحوضه بودند، اما با تلفیق نتایج دو روش در پنج طبقه مشخص شد که زیرحوضۀ H به اولویت اول در بین زیرحوضهها دست یافت. شایان ذکر است که نتایج این پژوهش میتواند راهگشای اهداف توسعهای مدیران بخشهای کشاورزی و منابع طبیعی باشد.
اوزرود
تحلیل مورفومتری
رتبه بندی
روش .FSM
2017
03
21
247
257
https://ije.ut.ac.ir/article_60907_980321c460e376f2c1488451d65bced4.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
شناسایی منابع آب های گرم زیرزمینی برای تامین گرمایش و آبیاری گلخانه های کشاورزی در استان آذربایجان شرقی
امیر حسین
میر آبادی
یونس
نوراللهی
مرتضی
الماسی
در این مطالعه برای تهیۀ نقشۀ مناطق مستعد احداث گلخانه در استان آذربایجان شرقی بهمنظور بهرهگیری از انرژی زمینگرمایی، از سیستم اطلاعات جغرافیایی (ساج) بهعنوان نرمافزار پشتیبان تصمیمگیری استفاده شده است. هدف از این مطالعه، تعیین مناطق پتانسیلدار انرژی زمینگرمایی در استان بهعنوان پایۀ مطالعات تکمیلی برای بهرهبرداری از انرژی طبیعی، پاک و سازگار با محیط زیست برای نیل به اهداف توسعۀ پایدار در بخش کشاورزی است. پس از بررسی مطالعات انجامشده در کشورهای صاحب تکنولوژی اکتشاف و بهرهبرداری از انرژی زمینگرمایی، شواهد و مظاهر طبیعی سطحیای تعیین شدند که نشاندهندۀ وجود انرژی زمینگرمایی در اعماق هستند و میتوانند بهعنوان شاخص در مکانیابی مناطق دارای پتانسیل زمینگرمایی مناسب باشند. سپس اطلاعات و دادههای موجود در استان با دادههای مورد نیاز تطبیق داده و مدل مفهومی مکانیابی انرژی زمینگرمایی تهیه شد. برای تعیین مناطق پتانسیلدار زمینگرمایی لایههای اطلاعاتی در سه گروه بهصورت موضوعی شامل زمینشناسی، ژئوشیمی و ژئوفیزیک طبقهبندی شدند. سپس این لایهها با برنامهنویسی در محیط ساج با توجه بهمیزان اهمیت آنها در شناسایی منابع انرژی زمینگرمایی با هم تلفیق و مناطق دارای پتانسیل مشخص شدند. در نهایت، با اجرای مدل ساج، مساحت کل مناطق پتانسیلدار انرژی زمینگرمایی حدود 24 درصد از کل مساحت استان انتخاب شد. این مناطق میتوانند بهعنوان مناطق دارای پتانسیل زمینگرمایی در آینده برای استفاده در گرمایش گلخانهها و تأمین آب آبیاری استفاده شوند و با تلفیق لایههای اطلاعاتی عوامل مؤثر در مکان مناسب برای احداث گلخانه نقشۀ نهایی تهیه شد.
آذربایجان شرقی
انرژی زمین گرمایی
تأمین گرمایش
گلخانه
مکان یابی
2017
03
21
259
274
https://ije.ut.ac.ir/article_60908_10cc5911e791ff4b0facbe4e68699aee.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
شناسایی حوضه های آبریز و پتانسیل سنجی تولید توان از نیروگاههای برقآبی کوچک در استان کردستان
یونس
نوراللهی
حسین
یوسفی
مهیار
طاهری باویل علیایی
محمد
محمدی
انرژی برقآبی یکی از منابع مهم انرژیهای تجدیدپذیر است. نیروگاههای برقآبی کوچک در حال تبدیلشدن به پرکاربردترین گزینه از نیروگاههای برقآبی هستند که میتوانند در مکانهای کوچک و دورافتاده بهکار گرفته شوند و قادر به تولید برق ارزان، پاک و قابلاطمینان هستند. در کشور ایران و اغلب کشورهای درحالتوسعه انتقال برق به مناطق دورافتاده بهدلایلی همچون هزینۀ انتقال زیاد و عدم تأمین مناسب میزان برق مورد نیاز با مشکلات فراوانی روبهروست. بنابراین، نیروگاههای برقآبی کوچک میتوانند بهعنوان گزینهای مناسب بهمنظور تأمین برق مورد نیاز مورد توجه قرار گیرند. هدف مطالعۀ حاضر امکانسنجی و پتانسیلسنجی تولید برق از نیروگاههای برقآبی کوچک در استان کردستان است. بنابراین، حوضههای آبریز استان بررسی شده و میزان دبی هریک از حوضهها براساس میزان متوسط بارش، متوسط دما و مساحت تخمین زده شد. سپس با توجه به محدودیتهای فنی، اقتصادی و زیستمحیطی در نظر گرفتهشده نقاط مناسب بهمنظور احداث نیروگاههای برقآبی تعیین شد. درنهایت، میزان توان تولیدی هریک از حوضهها محاسبه شد. نتایج بهدستآمده نشاندهندۀ امکان احداث 3455 نیروگاه برقآبی کوچک در استان کردستان است که درنهایت در صورت احداث نیروگاههای برقآبی کوچک در همۀ مناطق پیشنهادی امکان تولید 492 مگاوات برق فراهم است.
ارزیابی منابع
پتانسیل سنجی
توان برق آبی
سیستم اطلاعات جغرافیایی
2017
03
21
275
286
https://ije.ut.ac.ir/article_60909_256213e1afadf671254378eed93c0fb1.pdf
اکوهیدرولوژی
اکوهیدرولوژی
2423-6098
2423-6098
1396
4
1
ارزیابی آلودگی به عناصر سنگین و رابطۀ آن با دانه بندی رسوبات مخزن دریاچۀ سد کارده
مریم
یزدان پرست
ابوالفضل
مساعدی
سعیدرضا
خداشناس
علی
گلکاریان
محمد حسین
محمودی قرائی
امروزه منابع آب ذخیرهشده در مخازن سدها یکی از منابع اساسی تأمین آب شرب محسوب میشوند. عناصر موجود در رسوبات مخازن سدها از مهمترین عوامل مؤثر بر کیفیت آب هستند. بهدلیل مشکلات ناشی از کمآبی، برخلاف برنامهریزیهای اولیه، امروزه تقریباً همۀ آب ذخیرهشده در مخزن سد کارده به شرب اختصاص داده شده است. از طرف دیگر، در سطح حوضۀ آبریز این سد تغییرات زیادی از نظر کاربری اراضی، توسعۀ اراضی کشاورزی و احداث باغـ ویلا صورت گرفته است. بنابراین، بررسی وضعیت آلودگی رسوبات مخزن این سد نسبت به عناصر سنگین ضروری است. در این پژوهش ابتدا با مغزهگیری از رسوبات مخزن سد کارده، مقادیر 9 عنصر سنگین در رسوبات با استفاده از دستگاه ICP-OES تعیین و با استفاده از معیارهای کیفی استاندارد رسوبات، وضعیت آلودگی رسوبات مخزن سد به عناصر سنگین بررسی شد. سپس با تعیین دانهبندی رسوبات توسط دستگاه Nano particle size analiyzer، رابطۀ اندازۀ ذرات با میزان و نوع عناصر سنگین موجود در رسوبات بررسی شد. براساس استانداردهای استفادهشده، تقریباً همۀ عناصر بررسیشده در حد مجاز قرار دارند. به نظر میرسد که منشأ این عناصر آلایندههای محلی باشد و ناشی از انتقال رسوبات از تشکیلات زمینشناسی نواحی بالادست نیست. از طرفی، روند تغییرات اندازۀ ذرات در مخزن سد نشاندهندۀ تأثیرپذیری این ذرات از عمل فلاشینگ است.
کلیدواژگان: دانه بندی ذرات رسوبی
سد کارده
شاخص آلودگی
عناصر سنگین
نمونه برداری رسوب
2017
03
21
287
299
https://ije.ut.ac.ir/article_60910_88513b727bff1f7994f9a5ccd2be2fbc.pdf