2024-03-29T17:28:15Z
https://ije.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=8249
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
صفحات آغازین
2017
09
23
1
3
https://ije.ut.ac.ir/article_64842_d7b7e9b37013cfdf2de5019f50684b36.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
بررسی ارتباط شاخصهای پیوند از دور با مؤلفههای بارشی و دمایی (مطالعه موردی: ایستگاه همدید کرج)
مسعود
گودرزی
حمزه
احمدی
سید اسعد
حسینی
ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺩهۀ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﺸﺮ دربارۀ ﺍﻗﻠﻴﻢ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺩﻏﺪﻏۀ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ، ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎﻱ تأثیرگذار ﺑﺮ ﺍﻗﻠﻴﻢ ﺯﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. از پدیدههای اقلیمیای که تغییرات آنها موجب ناهنجاریهای بزرگ آب و هوایی بهویژه در دما و بارش در بسیاری از نقاط جهان میشود، الگوهای پیوند از دور هستند که آشکارسازی روابط بین پارامترهای اقلیمی و آنها برای شناخت بیشتر نوسانات و تغییرپذیری اقلیمی در هر منطقه اهمیت فراوانی دارد. بنابراین، در این پژوهش ارتباط الگوهای بزرگمقیاس و شناختهشدۀ آن از جمله شاخص نوسان جنوبی (SOI)، شاخص نوسان اطلس شمالی (NAO)، شاخص آرام آمریکای شمالی (PNA)، شاخص چندمتغیرۀ انسو (MEI) و نوسان دههای اقیانوس آرام (PDO) با نُه مؤلفۀ دمایی و بارشی بهصورت ماهانه در ایستگاه همدید کرج طی دورۀ آماری 26 ساله (1985ـ 2010) تجزیه و تحلیل شد. ابتدا، نرمالبودن سری دادههای مطالعهشده بر اساس آزمون کلموگروفـ اسمیرنوف تأیید شد. در ادامه بهمنظور بررسی ارتباط بین الگوهای بزرگمقیاس با مؤلفههای دمایی و بارشی، از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. همبستگیها بهصورت ماهانۀ بدون تأخیر و با تأخیر یکماهه ارزیابی شد. نتایج نشان داد بیشترین ارتباط بین شاخص NAO و مؤلفههای دمایی و بارشی در ماههای فصل پاییز و زمستان مشاهده میشود و این تأثیرگذاریها روی ماههای فصل پاییز بیشتر از ماههای فصل زمستان است. شاخص SOI ارتباط بیشتری با مؤلفههای بارشی دارد. تأثیر این شاخص بر بارش ماههای فصول پاییز و زمستان آشکارتر است در حالی که شاخص MEI با مؤلفههای دمایی ارتباط بیشتری را نشان میدهد و برای مؤلفههای بارشی ارتباط خاصی مشاهده نمیشود. اثرگذاری این شاخص بهویژه بر پارامترهای دمایی ماههای آوریل و می در فصل بهار و ماه دسامبر در اواخر فصل پاییز شدیدتر است. ارتباط شاخص PDO بر مؤلفههای بارشی و دمایی منطقه نیز در ماه می در اواسط فصل بهار بیشتر مشاهده میشود و شاخص PNA فقط بر مؤلفههای دمایی مؤثر است و در ماههای دسامبر و فوریه ارتباط بیشتری دارد. نتایج بهدستآمده بهمنظور درک و شناخت بیشتر از تغییرپذیری مؤلفههای دمایی و بارشی حائز اهمیت است.
ENSO
precipitation
climate indexes
teleconnection
temperature
2017
09
23
641
651
https://ije.ut.ac.ir/article_62414_cf613f8e8ab4b19a58595d9ed1289307.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
شبیهسازی و پیشبینی خشکسالی با استفاده از روش CA Markov در دشت نجفآباد
روزا
ابراهیمیان
علی اصغر
آل شیخ
ابوالفضل
مسعودیان
خشکسالی پدیدهای است که بین پارامترهای مؤثر در آن ارتباط خطی وجود ندارد. بنابراین، محققان برای بررسی آن به روشهای غیرخطی مانند اتوماسیون سلولی نیاز دارند. این روش در تحقیقات مختص به پیشبینی خشکسالی کمتر استفاده شده است. این در حالی است که از روش اتوماسیون سلولی بهعلت داشتن ساختار ساده و زیادبودن قابلیت بصری میتوان بهعنوان روشی مناسب در پیشبینی خشکسالی استفاده کرد. این مطالعه با هدف مدلسازی خشکسالی برای سال 2020 با استفاده از اتوماسیون سلولی و تصاویر ماهوارۀ لندست در دشت نجفآباد انجام شده است. ابتدا تصاویر سری زمانی تبخیر و تعرق برای سالهای 1995، 2008 و 2015 طبقهبندی و نقشۀ پهنهبندی وضعیت خشکسالی در این سالها تهیه شد. در گام بعدی، با بهرهگیری از روش اتوماسیون سلولی وضعیت خشکسالی هریک از طبقات در سال 2020 تخمین زده شد. نتیجۀ بهدستآمده از شاخص کاپا 63/0 و توافق بین نقشۀ واقعی و پیشبینیشده ((M(m)، 85/0 است که بیانکنندۀ مطلوببودن معادلۀ تخمینزدهشده در این تحقیق است. از سوی دیگر، نقشۀ پراکندگی احتمال وقوع تغییرات در سال 2020 گویای آن است که اگر شرایط به همین صورت ادامه یابد و تغییری در نوع و الگوی کشت منطقه ایجاد نشود، تقریباً همۀ نواحیای که در سال 2015 با خطر وقوع خشکسالی مواجه هستند، در سال 2020 با شدت بیشتر و بهطور وسیعتری با وقوع خشکسالی روبهرو میشوند.
Drought
evapotranspiration
Najaf Abad Basin
Markov and cellular automation system
2017
09
23
653
662
https://ije.ut.ac.ir/article_62415_89d40bca232d8729a39d45bdc1eaef21.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
اولویتبندی مناطق احداث سد زیرزمینی با استفاده از روش میانگین هندسی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی
مهیار
یوسفی
بهنوش
فرخ زاده
سمیرا
بساطی.
یکی از راههای برطرفکردن کمبودهای فصلی آب، استفاده از آبهای زیرزمینی است. از آنجا که انتخاب محل مناسب برای احداث سد زیرزمینی بهمنظور ذخیرهسازی آب مسئلهای مهم و چالشبرانگیز است، استفاده از روشی با کمترین خطا در مطالعۀ این مناطق ضروری است. هدف این پژوهش انتخاب بهینۀ مکانهای مناسب برای احداث سد زیرزمینی، در حوضۀ آبخیز همدانـ بهار با استفاده از یک روش جدید در محیط سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (GIS)، بهمنظور کاهش خطا بوده است. بر این اساس، ابتدا معیارهای لازم و تأثیرگذار در انتخاب مکان مناسب برای احداث سد زیرزمینی شامل چگالی آبراهه، فاصله از قنات، چشمه و چاه، زمینشناسی، شیب، فاصله از گسل، نزدیکی به جاده و روستا و کاربری اراضی شناسایی شد. سپس لایههای اطلاعاتی مختلف در محیط GIS و با استفاده از تابع لجستیکی (انتقال به دامنۀ صفر و یک)، وزندار شدند و در نهایت همۀ نقشههای وزندار با استفاده از رابطۀ میانگین هندسی تلفیق شدند تا مدل نشاندهندۀ مناطق مناسب برای احداث سد زیرزمینی بهصورت یک نقشه تولید شود. نتایج مطالعه نشان داد روش بهکار گرفتهشده میتواند بهشکل مطلوبی محدودۀ مطالعهشده را کوچک کند و حدود 10 درصد از کل آبراههها را بهعنوان آبراهههای مناسب برای احداث سد زیرزمینی شناسایی و معرفی کند.
Multi-Criteria Decision Making
Integration
Hamedan-Bahar catchment basin
Locating
weighting criteria
2017
09
23
663
672
https://ije.ut.ac.ir/article_62494_7934babc3fe5e2d688eb76b7f87b8a93.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
مدل سازی تغییرات مکانی آب معادل برف بر اساس عوامل توپوگرافی و اقلیمی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سهرورد استان زنجان)
حجت اله
گنج خانلو
مهدی
وفاخواه
علی
فتح زاده
حسین
زینی وند
داشتن اطلاعات در زمینۀ عمق، چگالی و آب معادل برف برای مدیریت منابع آب در مناطق کوهستانی اجتنابناپذیر است. از طرفی، بهدلیل مسائل مالی، شرایط اقلیمی نامساعد و صعبالعبوربودن مناطق کوهستانی، اندازهگیریها نقطهای است که تعمیم آن به سطوح بزرگ خطای زیادی دارد. یکی از روشها برای پیشبینی آب معادل برف، بررسی ارتباط بین آب معادل برف با عوامل مؤثر است. بدینمنظور حوضۀ آبخیز کوهستانی سهرورد استان زنجان انتخاب شد. دادههای اولیه تهیه و نقشههای مورد نیاز شامل نقشههای مدل رقومی ارتفاع، شیب، جهت شیب، شمالیبودن، شرقیبودن، انحنای افقی، انحنای عمودی، شاخص وضعیت توپوگرافی و تابش خورشیدی استخراج شد. سپس، هنگام بارش اوج برف، عمق برف به تعداد 150 نمونه به روش هایپرکیوب لاتین و چگالی برف به تعداد 18 نمونه بهروش تصادفی اندازهگیری شد. محاسبات شاخص بادپناهی برای نقاط اندازهگیریشدۀ عمق برف انجام شد. در مرحلۀ بعد با انجام رگرسیون بین آب معادل برف با عوامل مؤثر، رابطۀ کمی بین آنها تعیین شد. کارایی مدلها با شاخصهای آماری میانگین خطا، میانگین خطای مطلق، ریشۀ میانگین مربعات خطا و ضریب همبستگی تعیین شد. نتایج نشان داد در حوضۀ آبخیز یادشده با روش رگرسیون گامبهگام میتوان آب معادل برف را برآورد کرد. همچنین براساس نتایج، هرچند عامل اقلیمی شاخص بادپناهی حجم زیاد محاسبات را دارد؛ ولی دخالتدادن آن سبب افزایش کارایی مدل در برآورد آب معادل برف میشود. آب معادل برف بیشترین همبستگی معنادار را با ارتفاع برابر با 607/0 و کمترین همبستگی معنادار را با شمالیبودن برابر با 204/0 در محدودۀ مطالعاتی دارد. ضرایب همبستگی بین متغیر وابستۀ آب معادل برف با متغیر مستقل شاخص بادپناهی نشان میدهد فاصلۀ 300 متری، مؤثرترین فاصلۀ برهمکنش باد و پستی و بلندیها در ایجاد شرایط بادپناهی و بادروبی است. ضریب تغییرات عمق و چگالی برف اندازهگیریشده بهترتیب برابر با 14/54 و 89/7 درصد است.
Latin hypercube sampling
Snow water equivalent
Stepwise regression
upwind slope
2017
09
23
673
686
https://ije.ut.ac.ir/article_62495_913740584666c9fa7dae02ff1d482949.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
بررسی رابطه زمانی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوزه آبریز کرخه
راضیه
کوشکی
محمد
رحیمی
مجتبی
امیری
مجید
محمدی
جعفر
دستورانی
خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که بهشدت تحت تأثیر نوسانات اقلیمی است و مجموعهای از مشکلات پیچیده را در بخشهای مختلف ایجاد میکند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطۀ زمانی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوضۀ آبریز کرخه است. برای رسیدن به این هدف، از آمار 26 ایستگاه بارانسنج و هشت ایستگاه هیدرومتری استفاده شد. در بخشی از تحقیق برای آگاهی از تأخیر جریانها نسبت به بارشها در حالت واقعی، ضریب همبستگی پیرسون بین بارش و دبی جریان با تأخیرهای زمانی مختلف محاسبه شد. سپس دو شاخص بارش استانداردشده (SPI) و شاخص خشکسالی جریانات رودخانهای (SDI) بهترتیب برای ارزیابی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی انتخاب شدند. مقادیر شاخصها در گام زمانی کوتاهمدت (یکماهه و سهماهه)، میانمدت (ششماهه) و بلندمدت (12ماهه) در نرمافزار DrinC محاسبه شد. همچنین ضریب همبستگی بین دو شاخص SPI و SDI در کل حوضه و دو زیرحوضۀ قرهسو و گاماسیاب بررسی شد. نتایج نشان داد بین ضریب همبستگی بارشـ دبی جریان و دو شاخص SPI-SDI در چهار گام زمانی رابطۀ مستقیم و معناداری در سطح 99 درصد وجود دارد. هر چند در هر چهار گام زمانی (کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت) ضریب همبستگی از سطح معناداری برخوردار است؛ مقدار ضریب همبستگی در حالت بدون تأخیر زمانی نسبت به سایر موارد با تأخیر زمانی بیشتر است. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که خشکسالی هیدرولوژیکی با تأخیر زمانی خیلی کوتاه در حوضۀ آبریز کرخه پس از خشکسالی هواشناسی رخ میدهد. همچنین بهدلیل همسویی ضرایب همبستگی و عدم تأخیر زمانی در هر دو حالت، دو شاخص یادشده بهخوبی شرایط خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی را نشان میدهند.
Drought meteorological
drought hydrological
correlation Pearson
basin Karkhe
2017
09
23
687
698
https://ije.ut.ac.ir/article_62496_f1b7e7a1a2d9d001e8f839b10e9c270e.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
برآورد تبادل آب بین تالاب و آبخوان (مطالعۀ موردی تالاب کانیبرازان)
حامد
کتابچی
داود
محمودزاده
رضا
فرهودی هفدران
چکیده ارتباط و اندرکنش آب سطحی و آب زیرزمینی میتواند بین پهنههای آب سطحی (مانند رودخانهها، دریاچهها و تالابها) و منابع آب زیرزمینی رخ دهد. کمّیکردن مقدار تبادل آب بین تالاب و آبخوان از مراحل مهم در مطالعاتی مانند بیلان آب و تعیین نیازهای زیستمحیطی است. در این مطالعه بهمنظور برآورد نیاز آبی تالاب کانیبرازان واقع در حاشیۀ جنوبی دریاچۀ ارومیه، روی مؤلفۀ آب زیرزمینی تمرکز شده است. نتایج این مطالعه بیان میکند که در دورۀ زمانی بررسیشده از سال 1377 تا 1394، با توجه به آستانۀ گرادیان هیدرولیکی، تالاب کانیبرازان همواره از منابع آب زیرزمینی تغذیه شده است. در سالهای 1377، 1381 و 1394 مقادیر تغذیۀ تالاب از منابع آب زیرزمینی بیشترین مقدار را داشته و بهترتیب برابر با 11/4، 09/5 و 78/3 میلیون مترمکعب در سال برآورد شده است. مقدار متوسط سالانۀ عمق این تالاب کمتر از 16 سانتیمتر برآورد شده است. اثر زهکشها، کانالها و انهار سنتی بر تالاب هم طی دورۀ زمانی یادشده بررسی شدهاند. نتایج نشان میدهد این منابع آبی تأثیر مهمی در تأمین آب تالاب دارند. بر اساس داده و اطلاعات موجود، برای مثال در سالهای 1385 و 1394، چنانچه اثر زهکشها، کانالها و انهار سنتی بر تالاب در نظر گرفته نشود، بهترتیب کاهشی حدود 15 و 30 درصد در حجم آب تالاب تخمین زده میشود.
Aquifer
drainage system
Groundwater Resources
water exchanges
wetland
2017
09
23
699
709
https://ije.ut.ac.ir/article_62503_3521d96e0da1ca9a63481bdaf830de9d.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
ارزیابی تأثیرات اقتصادی و هیدرولوژیکی تغییرات اقلیم در حوضۀ آبخیز خررود
ابوذر
پرهیزکاری
سعید
یزدانی
در مطالعۀ حاضر ابتدا الگوی رفتاری متغیر اقلیمی بارش طی دورۀ 1365ـ 1393 در سطح حوضۀ آبخیز خررود بررسی شد. سپس از یک سیستم مدلسازی بیوفیزیکی- اقتصادی برای ارزیابی تأثیر تغییرات اقلیم ناشی از کاهش بارش بر متغیرهای هیدرولوژیکی (منابع آب در دسترس و ارزش واقعی نهادۀ آب آبیاری) و اقتصادی (تولیدات کشاورزی و سود ناخالص کشاورزان) تحت سناریوهای مختلف (تغییر اقلیم ملایم، متوسط و شدید) استفاده شد. سیستم مدلسازی یادشده، شامل تابع عملکرد محصولات مبتنی بر میزان بارش (جزء بیوفیزیکی مدل) و رهیافت برنامهریزی ریاضی اثباتی (جزء اقتصادی مدل) بود که طی سه مرحلۀ پیاپی در محیط نرمافزاری GAMS 24.1 حل شد. دادههای مورد نیاز از طریق ایستگاههای بارانسنجی و ادارههای ذیربط در استان قزوین جمعآوری شد. الگوی رفتاری بارش نشان داد این متغیر اقلیمی پس از سال 1380 در سطح حوضۀ آبخیز خررود روندی کاهشی را طی کرده است. نتایج مدل نشان داد تغییرات اقلیم ناشی از کاهش بارش تحت سناریوهای ملایم تا شدید به کاهش 3/11 تا 0/23 درصد در منابع آب در دسترس، افزایش 08/7 تا 22/15 درصد در ارزش اقتصادی آب آبیاری، کاهش 14/5 تا 39/16 درصد در مجموع سطح زیر کشت محصولات آبی و کاهش 58/6 تا 41/13 درصد در سود ناخالص کشاورزان حوضۀ آبخیز خررود نسبت به شرایط سال مبنا یا پایه منجر شده است. بیشترین کاهش منابع آب در دسترس نیز تحت سناریوی تغییر اقلیم شدید و به میزان 15/29 میلیون مترمکعب حاصل شد. در پایان برای مقابله با آثار تغییر اقلیم و حفاظت از منابع آب در سطح این حوضۀ آبخیز، بهکارگیری تکنیکهای کمآبیاری، تعیین نرخ آببها برای کشاورزان بر اساس ملاحظۀ برابری، آیشگذاری اراضی و ارائۀ تسهیلات به کشاورزان برای تجهیز مزارع به سیستمهای نوین آبیاری پیشنهاد شد.
Behavioral pattern of precipitation
climate change
hydrological variables
sustainability of water resources
biophysical-economic model
2017
09
23
711
724
https://ije.ut.ac.ir/article_62504_799aad51af5c0a14ab7c1c852d8548b2.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
ارزیابی و مقایسۀ روشهای نسبت فراوانی، شاخص آماری و آنتروپی برای تهیۀ نقشۀ پتانسیل آب زیرزمینی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعۀ موردی: شهرستان جهرم)
سید وحید
رضوی ترمه
محمد سعدی
مسگری
کاظم
کاظمی
آب زیرزمینی بهعنوان یکی از منابع ارزشمند تازۀ آب در نظر گرفته میشود. با افزایش سریع جمعیت انسان، تقاضا برای آبهای زیرزمینی افزایش یافته است. تهیۀ نقشۀ مناطق بالقوۀ آب زیرزمینی میتواند کمک شایان توجهی به تعیین، محافظت و مدیریت چشمههای آب زیرزمینی کند. هدف از این تحقیق، تهیۀ نقشۀ پتانسیل چشمههای آب زیرزمینی در شهرستان جهرم با استفاده از روشهای نسبت فراوانی، شاخص آماری و آنتروپی است. نوآوری تحقیق حاضر، بهکارگیری روش شاخص آماری برای اولینبار بهمنظور تهیۀ نقشۀ پتانسیل آب زیرزمینی و مقایسۀ آن با دو روش آنتروپی و نسبت فراوانی است. دوازده معیار هیدرولوژی، زمینشناسی و جغرافیای طبیعی که بر موقعیت چشمهها اثر میگذارند، در نظر گرفته شد و در محیط ArcGIS این دادهها پردازش و آماده شد. این معیارها شامل درجۀ شیب، جهت شیب، ارتفاع، شاخص توپوگرافی رطوبت (TWI)، طول شیب، شاخص توان آبراهه (SPI)، فاصله از رودخانه، فاصله از گسل، فاصله از جاده، تراکم گسل، کاربری اراضی و زمینشناسی است. پس از تهیۀ نقشۀ پتانسیل آبهای زیرزمینی با این سه روش، برای ارزیابی نتایج از منحنی تشخیص عملکرد نسبی (ROC) استفاده شد. از 103 چشمه معرفیشده در این تحقیق، 73 چشمه (70 درصد) برای تهیۀ نقشۀ پتانسیل آب زیرزمینی و 30 چشمه (30 درصد) برای ارزیابی مدل استفاده شد. سطح زیرمنحنی (AUC) بهدستآمده از منحنی تشخیص عملکرد نسبی، نشاندهندۀ دقت 91 درصد برای مدل شاخص آماری، دقت 92 درصد برای مدل نسبت فراوانی و دقت 7/92 برای مدل آنتروپی برآورد شد. نتایج این ارزیابی نشاندهندۀ دقت عالی برای این سه مدل و برتری مدل آنتروپی نسبت به دو مدل دیگر است. همچنین بر اساس مدل آنتروپی لایههای شاخص توان آبراهه، ارتفاع، شیب و کاربری اراضی بیشترین تأثیر را بر پتانسیل آب زیرزمینی در منطقۀ مطالعهشده داشتهاند.
Spring potential mapping
frequency ratio method
statistic index method
entropy method
2017
09
23
725
736
https://ije.ut.ac.ir/article_62505_9cecd5a4b2a65aef5301b65fd2ed50ea.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
شاخص مدیریت خشکسالی هیدروژئولوژیکی (HDMI) به عنوان روشی برای مدیریت منابع آب زیرزمینی در شرایط خشکسالی ، مطالعه موردی: دشت دیر- آبدان، استان بوشهر
محمد
فاریابی
جابر
مظفری زاده
پدیدۀ خشکسالی آثار منفی بزرگی بر منابع آب و محیطهای وابسته به آن میگذارد و در برخی سالها خسارتهای جبرانناپذیری را سبب میشود. یکی از انواع مهم این پدیده، خشکسالی آب زیرزمینی است که بر اثر تغذیۀ ناکافی آبخوانها بهوجود میآید. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر خشکسالی و مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت دیرـ آبدان در استان بوشهر است. برای این کار از آمار و دادههایی مانند بارندگی، تراز سطح آب زیرزمینی، نتایج آنالیز شیمیایی چاههای پایش کیفی و دبی چاههای بهرهبرداری استفاده شده است. وضعیت خشکسالی با استفاده از شاخص بارش استاندارد (SPI) و شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI) بررسی شده است. در این تحقیق شاخص جدیدی به نام شاخص مدیریت خشکسالی هیدروژئولوژیکی (HDMI) معرفی شده است. این شاخص ترکیبی از شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI)، شاخص اصلاحشدۀ هدایت الکتریکی (MSECI) و شاخص استانداردشدۀ دبی چاههای بهرهبرداری (SWDI) است. بر اساس نتایج بهدستآمده میانگین شاخص خشکسالی آب زیرزمینی کمتر از 1- است. این موضوع نشاندهندۀ خشکسالی آب زیرزمینی با شدت متوسط است. این خشکسالی سبب تخریب کیفیت آب زیرزمینی نیز شده است. با توجه به شاخص MSECI، بحرانیترین بخش آبخوان مناطق جنوبی آن است. از دیدگاه پتانسیل کمی آبخوان (شاخص SWDI) نیز مناسبترین بخش آبخوان مناطق شمالی آن است. بر اساس میزان شاخص مدیریت خشکسالی هیدروژئولوژیکی، کمترین میزان شاخص HDMI (کمتر از 4-) در بخش جنوبی محدودۀ دیرـ آبدان و در مجاورت خلیج فارس دیده میشود، بنابراین بهرهبرداری از آبخوان در این مناطق توصیه نمیشود.
Groundwater
Drought
hydrogeological drought management index (HDMI)
Dayyer-Abdan district
2017
09
23
737
748
https://ije.ut.ac.ir/article_62506_c12266562f80793915d316ffd8c7aebb.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
ارزیابی نقش طرح پخش سیلاب سرچاهانـ هرمزگان در تغذیۀ مصنوعی آب زیرزمینی
اباذر
مصطفائی
وحیده
مرادنیا
مسعود
گودرزی
اگرچه بیشتر اقلیم کشور ایران خشک و نیمهخشک است، سالانه حجم شایان توجهی آب از طریق سیلابها از دسترس خارج میشود. بنابراین، سامانههای پخش سیلاب برای کنترل سیل و مواجهه با کمآبی قریب به سه دهه است که در کشور اجرا میشوند. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر شبکۀ پخش سیلاب منطقۀ سرچاهان استان هرمزگان بر تغذیۀ مصنوعی سفرۀ آب زیرزمینی با استفاده از راهکار حجم کنترلی است. سامانۀ پخش سیلاب یادشده در عرصهای به مساحت 840 هکتار اجرا شده است. پس از بررسی آبنمود چاهها، آبنگار بارش و حجم سیلابهای واردشده به سیستم، با بررسی نوسانات سطح آب زیرزمینی در چاههای مشاهدهای، تأثیر طرح پخش سیلاب در تغذیۀ مصنوعی سفرۀ آب زیرزمینی بررسی شد. نتایج نشان داد تراز آب زیرزمینی در چاههای مشاهدهای واقع در عرصه، بعد از سیلگیریهای اولیه افزایش نسبی داشتهاند بهطوری که آبنمود چاه مشاهدهای واقع در عرصۀ پخش، افزایش شایان توجهی حدود 34/1 متر را نشان میدهد. همچنین، تغییرات سطح آب زیرزمینی در محدوده حجم کنترل با روند تغذیه/برداشت کاملاً همخوانی دارد و بر همین اساس در سال 1386 سطح آب زیرزمینی به میزان 43/4 متر افزایش داشته است. نتایج بررسیها نشان داد در دشت گهکم-سعادتآباد، بارندگیهای با بیش از 60 میلیمتر یا بارشهای متوالی با مقادیر زیاد، به تغذیه در عرصۀ پخش سیلاب منجر میشوند. در مجموع، نتایج تحقیق نشان داد پروژۀ پخش سیلاب سرچاهان در سالهای بررسیشده نتوانسته است در حد انتظار سهم تغذیه را به شکل معناداری افزایش دهد.
Groundwater level
Artificial recharge
control volume
fluctuation
Sarcahan
2017
09
23
749
761
https://ije.ut.ac.ir/article_62507_4dda8331459bc79321acd690f7b77025.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
تبیین تحولات رخسارههای هیدروشیمیایی آبخوان سراب با استفاده از روشهای خوشهبندی میانگین فازی و تحلیل خوشه سلسله مراتبی
میثم
ودیعتی
اصغر
اصغری مقدم
محمد
نخعی
در پژوهش حاضر، خوشهبندی مجموعهای از دادههای هیدروشیمیایی آبخوان سراب با استفاده از روشهای خوشهبندی C-میانگین فازی (FCM) و تحلیل خوشۀ سلسلهمراتبی (HCA) انجام شده و کاربرد آنها در تبیین رخسارههای هیدروشیمیایی مطالعه شد. خوشههای آماری شباهت مکانی را بررسی میکنند و نشان میدهند خوشهها مطابقت هیدروژئولوژیکی با رخسارههای هیدروشیمیایی آبخوان دارند. نمونههای آب زیرزمینی با استفاده از بهینهکردن تعداد خوشه و درجۀ فازیشدگی با استفاده از روش Cـ میانگین فازی به چهار خوشه طبقهبندی شدند. از دادههای 49 نمونه آب زیرزمینی و 12 متغیر هیدروشیمیایی منطقۀ مطالعهشده استفاده شد. نتایج این دو روش مراکز خوشه را تولید میکند که در تشخیص فرایندهای فیزیکی و شیمیایی تغییرات هیدروشیمی منطقۀ مطالعهشده مؤثر است. روش FCM روشی مناسب در تحلیل دادهها در بیان توزیع رخسارههای هیدروشیمیایی است. نتایج نشان داد رویۀ خوشهبندی برای تخصیص نمونههای شیمیایی آب زیرزمینی به گروههای همگن توسط روش FCM ابزاری مهم در تشخیص رخسارههای هیدروشیمیایی آبخوان است و این روش در تحلیل دادههای مرزی، نسبت به روش HCA که تغییراتی واضح و ناگهانی دارد؛ تواناتر است.
Groundwater
hydrochemical facies
Sarab Plain Clustering
Fuzzy logic
2017
09
23
763
773
https://ije.ut.ac.ir/article_62624_e3f0b56743a77aa47b404ebadf762674.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
صحتسنجی روشهای تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و رگرسیون چند متغیره (MR) در پهنهبندی زمین لغزش (مطالعه موردی: حوزه آبخیر ولیعصر استان اردبیل)
محمد حسین
قویمی پناه
عبدالواحد
خالدی درویشان
محمدرضا
قویمی پناه
ارائۀ راهکارهای مفید برای پیشگیری و کاهش خسارتهای ناشی از زمینلغزش امری اجتنابناپذیر است. از جملۀ این راهکارها، پیشبینی و پهنهبندی مناطق مستعد وقوع این حرکات است. بر همین اساس پژوهش حاضر به مقایسه و ارزیابی صحت دو روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و رگرسیون چندمتغیره (MR) در پهنهبندی خطر زمینلغزش در حوضۀ آبخیز ولیعصر با مساحت 198 کیلومترمربع واقع در استان اردبیل پرداخت. شش عامل جهت جغرافیایی، شیب، ارتفاع، سنگشناسی، کاربری اراضی و فاصله از رودخانه بهعنوان مهمترین عوامل مؤثر در وقوع زمینلغزشهای منطقه شناخته شدند. در گام بعدی نقشههای پهنهبندی خطر زمینلغزش با هر دو روش AHP و MR در پنج طبقه تهیه شد. در نهایت، بهمنظور صحتسنجی دو روش استفادهشده، نقشههای تهیهشده با شاخصهای نسبت تراکم (Dr) و شاخص مجموع کیفیت (Qs) مقایسه و ارزیابی شدند. نتایج نشان داد عوامل فاصله از رودخانه، جهت، شیب، کاربری اراضی، سنگشناسی و ارتفاع بهترتیب با مقادیر 426/0، 173/0، 145/0، 134/0، 089/0 و 033/0 در روش تحلیل سلسلهمراتبی و 531/0، 109/0، 344/0، 273/0، 123/0 و 061/0 در روش رگرسیون چندمتغیره وزندهی شدند. مقدار شاخص نسبت تراکم و شاخص مجموع کیفیت بهترتیب، 51/5 و 44/0 برای روش تحلیل سلسلهمراتبی و 45/6 و 72/0 برای روش رگرسیون چندمتغیره برآورد شد که نشان داد روش رگرسیون چندمتغیره با میزان 28 درصد مغایرت با واقعیت صحت بیشتری نسبت به روش تحلیل سلسلهمراتبی با 56 درصد مغایرت با واقعیت برای پهنهبندی خطر زمینلغزش در منطقۀ مطالعهشده دارد.
Density ratio index
geographic information systems (GIS)
mass movements
quality sum index
2017
09
23
775
789
https://ije.ut.ac.ir/article_62626_2820fcaa0b07239e33e6f8ad594e5379.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
شبیه سازی توزیع دوبعدی سرعت جریان در رودخانه ها به کمک روش چیو (مطالعه موردی: رودخانه گرگان رود)
عبدالرضا
ظهیری
فیروزه
هاشمی
ایمان
یوسف آبادی
حل توزیع دوبعدی سرعت جریان در رودخانهها (در جهات عرضی و عمقی) برای مدلسازی بسیاری از فرایندهای هیدرولیکی از قبیل استخراج رابطۀ دبیـ اشل رودخانه، محاسبۀ انتقال رسوب معلق و نیز تعیین تنش برشی مرزی نیاز است. در این تحقیق با استفاده از روش احتمالاتی چیو، روشی ساده برای شبیهسازی توزیع عرضی و قائم سرعت در رودخانههای مستقیم معرفی شده است. برای واسنجی و صحتسنجی این روش، ایدۀ جدیدی بر مبنای تخمین بهینۀ پارامتر آنتروپی در رودخانه بهکار گرفته شد. نتایج تحقیق در ایستگاه هیدرومتری آققلا واقع در رودخانۀ گرگانرود نشان داد میدان سرعت جریان بهدستآمده از مدل چیو در مقایسه با دادههای صحرایی دقت خوبی دارد. همچنین تحلیل آماری نتایج بهدستآمده نشان داد میانگین خطای مطلق این مدل برای حل توزیع دوبعدی سرعت جریان در مراحل واسنجی و صحتسنجی بهترتیب حدود 2/5 و 5/3 درصد است. این میزان خطا برای تخمین دبی کل جریان رودخانه بهترتیب حدود 9/5 و 04/6 درصد است. با توجه به دادههای اندک ورودی، این مدل مزیت عمدهای نسبت به سایر روشهای موجود دارد.
Chiu's theory
probability
Stage-discharge relationship
vertical and transverse velocity distribution
2017
09
23
791
802
https://ije.ut.ac.ir/article_62627_1802c9cd2f9e0b77193bd41350405fa5.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
واسنجی ضریب پریستلی تیلور در برآورد تبخیر از سطح آزاد آب (مطالعه موردی: مخزن سد مهاباد)
آناهیتا
قبادی
پیمان
دانشکار آراسته
سید مصطفی
خضری
تبخیر تعرق واقعی یکی از مؤلفههای مهم بیلان آب هر حوضه است که اندازهگیری مستقیم آن در مقیاس حوضه امکانپذیر نیست و ناگزیر از روشهای غیرمستقیم برآورد میشود. در این زمینه، مدل فرارفت خشکی که یکی از مدلهای پرکاربرد از روابط مکملی است، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در مدل فرارفت خشکی بهمنظور زیادکردن دقت مدل، ضریب معادلۀ پریستلیـ تیلور، به واسنجی نیاز دارد. هدف از این تحقیق، واسنجی ضریب پریستلیـ تیلور در برآورد تبخیر پتانسیل با روش پنمن بهمنظور کاربرد آن در مدل فرارفت خشکی در حوضۀ دریاچۀ سد مهاباد است. دادههای استفادهشده از ایستگاه سینوپتیک مهاباد که در فاصلۀ اندکی از سد مهاباد قرار دارد، برای طول دورۀ دادهبرداری 26 ساله (1365-1391) گردآوری شده است. نتایج مطالعه نشان میدهد این ضریب، تغییرات ماهانه در طول سال دارد و همچنین در ماههای گرم سال مقدار آن کاهش مییابد. بدینمنظور بهتر است در محاسبات از مقادیر ماهانۀ آن استفاده شود. در منطقۀ مطالعهشده، مقدار میانگین کمینه و بیشینۀ این ضریب بهترتیب 01/1 و 68/1 بهدست آمد. همچنین، میانگین 26سالۀ این ضریب برابر 25/1 محاسبه شده است.
Priestley-Taylor coefficient
Penman equation
advection aridity model
Bouchet hypothesis
Mahabad dam reservoir
2017
09
23
803
815
https://ije.ut.ac.ir/article_62628_e9a3cd2df9a768628f333fded58d71fc.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
مدلسازی مطلوبیت رویشگاه پسته ارگانیک (وحشی) (Pistacia vera) با استفاده از روش آنتروپی حداکثر(MaxEnt) در منطقه جنگلی سرخس (زیر حوزه گنبدلی استان خراسان رضوی)
مهدی
ضرابی
رسول
حقدادی
حسین
یوسفی
پستۀ ارگانیک (وحشی) (Pistaciavera) از گونههای پهنبرگ جنگلی است. یکی از رویشگاههای مهم جنگل طبیعی این گونه پسته در دنیا، در ایران و در استان خراسان رضوی (شمال غرب و جنوب غرب شهرستان سرخس) است. این جنگل علاوه بر خصوصیات اکولوژیکی منحصربهفرد، بهدلیل ارزش اقتصادی پستۀ ارگانیک تأثیر زیادی بر زندگی مردم منطقه و کشور دارد. متأسفانه بهدلیل برداشت مستمر از یک سو و گسترش خشکسالی از سوی دیگر، حیات طبیعی این گونۀ منحصربهفرد و تجدید و توسعۀ آن به مخاطره افتاده است. درک پراکنش مکانی این گونه که تأثیر بسزایی در ارزیابی حفاظت منطقهای و توسعۀ آن دارد، موجب شناخت عوامل بومشناختی تأثیرگذار در رویشگاه آن خواهد شد. بنابراین، مدلسازی این پراکنش بسیار مهم است. در این مطالعه با استفاده از روش آنتروپی حداکثر براساس دادههای ادافیکی، اقلیمی و فیزیوگرافی در شهرستان سرخس (زیرحوزۀ گنبدلی) به مدلسازی رویشگاه این گونه پرداخته شد. نتایج آزمون جکنایف در بررسی اهمیت متغیرها نشان داد تغییر در خصوصیات خاک مانند درصد سنگریزه، میزان نسبت جذب سطحی سدیم تبادلی؛ مقدار سدیم خاک؛ درصد گچ؛ عوامل اقلیمی (دما و بارندگی) و همچنین ارتفاع از سطح دریا؛ مهمترین عوامل تأثیرگذار بر پراکنش رویشگاه هستند. دقت زیاد این مدل با ضریب کاپای برابر با 72/0 و AUC92/0 اثبات شد و نشان داد روش آنتروپی حداکثر برای مدلسازی رویشگاه مناسب است.
Organic (wild) Pistaciavera
Maximum entropy
habitat modeling
Sarakhs (in district Gonbadli)
2017
09
23
817
824
https://ije.ut.ac.ir/article_62636_386719be60843e3674537e1a2cd9ea45.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
صحت سنجی روابط تعیین بارش مؤثر در مناطق پرباران و کم باران ایران (مطالعه موردی رشت و داران)
شمیم
لاریجانی
محمد
سالاریان
امین
علیزاده
تیمور
سهرابی
با توجه به اهمیت حیاتی آب در زندگی بشر، شناخت دقیق کل باران و همچنین مقدار قابل استفاده یا مؤثر آن بهمنظور برنامهریزی اقتصادی و آب مورد نیاز در صنعت، شرب و کشاورزی ضروری است. شناسایی و بهکارگیری روشی مناسب برای برآورد بارش مؤثر بهخصوص در کشت دیم اهمیت دوچندانی دارد. در پژوهش حاضر بهمنظور تعیین مناسبترین روش تجربی برآورد بارش مؤثر در زراعت دیم، از دادههای آماری بارندگی 20 ساله (1991 تا 2011) برای محصولات گندم، جو، نخود و عدس برای مناطق پربارش (رشت در استان گیلان) و نیز مناطق کمبارش (داران در استان اصفهان) استفاده شده است. در این پژوهش از پنج روش تجربی مختلف تعیین بارش مؤثر از جمله: روشهای سرویس حفاظت خاک ادارۀ کشاورزی ایالات متحده (SCS)، بارش قابل اطمینان، تجربی، وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA) و درصدی استفاده شده است. نتایج این ارزیابی نشان داده است در رشت همۀ روشهای بارش مؤثر در زمینۀ کشت دیم قابل استفاده هستند، اما در داران، که یک منطقۀ کمباران است، برای استفاده از این روشها لازم است که از قبل واسنجی شوند. نتایج نشان داده است بهمنظور اولویتبندی استفاده از روشهای بررسیشده در این دو منطقه، روشهای SCS و USDA برای رشت و روشهای USDA و درصدی برای داران پیشنهاد میشود. از آنجا که میزان و زمان ریزش باران قابل کنترل نیست، میتوان با بهکارگیری تدابیری میزان کارایی بارش و در نتیجه بارش مؤثر را افزایش داد. از جمله میتوان به کاهش رواناب سطحی، ذخیرۀ آب برای اوقات کمباران، کاهش عمق نفوذ آب و برنامهریزی بهمنظور کشت گونههای منطبق بر رژیم بارش اشاره کرد.
Effective Rainfall
Runoff
Experimental
USDA
SCS
2017
09
23
825
836
https://ije.ut.ac.ir/article_62638_60caa08b836f993adafab0ef23bacebb.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
اثر رگبارهای متوالی بر مولفههای فرسایش پاشمانی طی دو شدت مختلف بارندگی در شرایط آزمایشگاهی
محبوبه
کیانی هرچگانی
سید حمیدرضا
صادقی
واضح است که هیچ فرسایشی اتفاق نمیافتد مگر اینکه ابتدا جدایش توسط قطرات باران یا رواناب رخ دهد. فرسایش ناشی از اثر قطرات باران (RIIE) در نتیجۀ انرژی قطرات باران اتفاق میافتد. بدینمنظور مجموعهای از آزمایشها برای بررسی اثر رگبارهای متوالی بر مؤلفههای RIIE (مانند پاشمان بالادست، پاشمان پاییندست، پاشمان خالص، پاشمان کل و نسبت پاشمان بالادست/پاییندست) برنامهریزی شد. آزمایشها تحت شدتهای بارندگی 30 و 90 میلیمتر در ساعت و در شیب پلات 5 درصد روی یک نمونه خاک جمعآوریشده از مراتع حوضۀ آبخیز کجور در شمال ایران در شرایط شبیهساز باران و فرسایش خاک انجام پذیرفت. طبق نتایج مقایسۀ مؤلفههای پاشمان بالادست با پاییندست در شدت بارندگی 30 و همچنین در شدت بارندگی 90 میلیمتر در ساعت در توالیهای مختلف دلالت بر نبود اختلاف معنادار در آنها (05/0 > P) با استفاده از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه در نرمافزار آماری SPSS نسخۀ 22 داشته است. همچنین تحلیل نتایج مقایسهای مؤلفههای RIIE شامل پاشمان بالادست، پاشمان پاییندست و پاشمان کل در توالی سوم، چهارم و پنجم در دو شدت بارندگی 30 و 90 میلیمتر در ساعت در سطح 95 درصد معنادار بود. در حالی که پاشمان خالص و نسبت بالادست/ پاییندست تحت شدتهای بارندگی 30 و 90 میلیمتر در ساعت در توالیهای مختلف رگبار غیرمعنادار (05/0 ≥ P) بوده است. همچنین نتایج بیانکنندۀ افزایش 5/2 برابری ضریب تغییرات پاشمان خالص و کل در شدت بارندگی 30 میلیمتر در ساعت نسبت به 90 میلیمتر در ساعت بود.
Event Storm
Rainfall simulation
splash cup
net splash
2017
09
23
837
846
https://ije.ut.ac.ir/article_62640_7bfa1b883d2066cbc2c989926bc79906.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
اثر تغییر اقلیم بر دما و بارش سالانه استان زنجان با بررسی عدم قطعیتها
محمد رضا
خزائی
مطلب
بایزیدی
احمد
شرافتی
هدف از این تحقیق ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر بارش و دمای میانگین مکانی استان زنجان در مقیاس سالانه با درنظرگرفتن عدم قطعیتهاست. بدینمنظور از مدل سالانۀ ARMA استفاده شد. سریهای بارش و دمای سالانۀ میانگین مکانی استان محاسبه و سپس توسط مدل استوکستیک سالانه ARMA مدلسازی شد. 100 سری 30 سالۀ بارش و دمای سالانه برای میانگین مکانی استان تولید شد. توسط این مدلها سناریوهای آیندۀ شش مدل GCM تحت سه سناریوی انتشار ریزمقیاس شد و برای هر سناریو، 100 سری 30 سالۀ بارش و دمای سالانۀ آینده تولید شد. با مقایسۀ دامنۀ 90 درصد آمارههای دورۀ فعلی با دامنۀ 90 درصد مجموعه سناریوهای آینده، دامنۀ عدم قطعیتها در نتایج بررسی شد. اعتبارسنجی مدل نشان از کفایت مدل برای شبیهسازی سری زمانی سالانۀ بارش و دما و کاهش مقیاس دارد. در حدود اطمینان 90 درصد، انتظار میرود دمای میانگین مکانی استان زنجان طی دورۀ 2035ـ 2064 از 6/0 تا 2/3 درجۀ سانتیگراد افزایش یابد و میانگین بارش از 25 درصد کاهش تا 15 درصد افزایش یابد. بر این مبنا عدم قطعیتهای ناشی از ساختار مدلهای GCM، نوسانات طبیعی اقلیم و سناریوهای انتشار شایان توجه است و لازم است در نظر گرفته شوند.
Annual model
ARMA
climate change
stochastic
Uncertainty
2017
09
23
847
860
https://ije.ut.ac.ir/article_62641_45c1b5b7e7d21cf182ccd59d81d9f60c.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
مکانیابی آبخوانهای نواحی مرتعی با تصاویر ماهوارهای (مطالعه موردی: دشت شهرستان قروه)
یوسف
صالحی
زهرا
عزیزی
حسین
آقامحمدی
در سالهای اخیر با توجه به کمبود آب سطحی و افزایش جمعیت و توسعۀ کشاورزی، توجه به آبهای زیرزمینی و مدیریت و استخراج آن افزایش یافته است. آبهای زیرزمینی یکی از منابع باارزش آب شیرین محسوب میشوند، بهگونهای که این منبع به یکی از منابع حیاتی باارزش تبدیل شده است. استخراج آب زیرزمینی در سالهای اخیر به پایینرفتن سطح این آب منجر شده است، بهطوری که از سالهای 1365 و 1366 تا پایان سال 1393 به مقدار 9/19 متر در دشت قروه رسیده است و این دشت را به یکی از دشتهای ممنوعه از 625 دشت ممنوعۀ کشور تبدیل کرده است. در این پژوهش با کمک دادههای دورسنجی و GIS مناطق دارای پتانسیل آب زیرزمینی شناسایی شد. لایههایی که برای مکانیابی آبخوان در این پژوهش ایجاد شدند، زمینشناسی، توپوگرافی و شیب، خطواره و تراکم خطواره، زهکشی و شبکۀ زهکشی، کاربری اراضی و نقشۀ پوشش گیاهی هستند. در نهایت نقشۀ نهایی با کمک لایههای مربوط به آن با روش فازی در محیط GIS بهدست آمد. نقشۀ بهدستآمده به پنج گروه دارای پتانسیل خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف تقسیم شد. نتایج نشان داد مناطق دارای پتانسیل خوب و خیلی خوب با مساحت 136461 هکتار که حدود نصف مساحت دشت یادشده است، بیشتر در قسمتهای شمالی و شرقی و منطبق بر زمینهای آبرفتی و دارای پوشش گیاهی و شیب پایین و مناطق دارای پتانسیلهای کمتر، بیشتر در قسمتهای جنوبی و بر مناطق پرشیب و دارای پوشش سنگی مستحکم منطبقاند.
GIS
RS
Site selection
Aquifer
Fuzzy
2017
09
23
861
871
https://ije.ut.ac.ir/article_62643_9d46f4360c50f3538ef08aee103b3792.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
بررسی روشهای نوین احیاء چاههای آب به منظور استفاده عملیاتی در کشور
علیرضا
هادی
حامد
رحیمی شعرباف
علی
طهماسبی
یکی از معضلات چاهها پس از بهرهبرداری طولانیمدت از آنها، ایجاد رسوبات روی لولۀ جدار یا شیارهای گراول پشت لوله است. این رسوبات بهرغم وجود آب در بستر آبخوان، از نفوذ آب به درون چاه جلوگیری میکند و بنابراین میزان آبدهی چاه را بهشدت کاهش میدهد. احیای چاهها حذف رسوبات ایجادشده در لولۀ جدار است. از گذشته روشهایی برای احیای چاهها وجود داشته است، ولی امروزه با گسترش علم، تکنولوژیهای جدیدی توسعه یافته است که راندمان بهتری دارد و موجب آسیب کمتری به سفرۀ آب زیرزمینی و محیط زیست میشود. در این پژوهش ابتدا روشهای نوین احیای چاهها بررسی میشود. سپس معیارهایی برای تشخیص مؤثربودن هر یک از روشها برای اجرا در کشور پیشنهاد میشود. در ادامه روشهای مؤثر شوک سیال و جت آب بهدلیل بازدهی زیاد و صرف زمان و هزینۀ کمتر، بهعنوان روشهای مناسب برای استفاده در کشور انتخاب و توصیه شدهاند.
Well rehabilitation
design
well development
air shock
water jet
2017
09
23
873
886
https://ije.ut.ac.ir/article_62644_e71a005a5eb189dd3189b085dc81d26c.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
بررسی میزان تولید رسوب معلق حوزه آبخیز زیارت، گرگان در فصل های مختلف با استفاده از تکنیک منشایابی رسوب
کاظم
نصرتی
سعیده
جلالی
فرسایش خاک جدیترین و غیرقابلبرگشتترین تهدید برای توسعۀ پایدار بهشمار میرود. با توجه به روند افزایشی نرخ فرسایش و تولید رسوب، هدف از این پژوهش تعیین سهم نسبی هریک از واحدهای فرسایشی سطحی و زیرسطحی در حوضۀ آبخیز زیارت گرگان در سه فصل پاییز، زمستان و بهار با استفاده از فن منشأیابی رسوب است. بدینمنظور تعداد 43 نمونه از منابع رسوب شامل کاربریهای مرتع و کشاورزی (منابع سطحی) و کنار جاده و فرسایش کنارهای آبراهه (منابع زیرسطحی) و 14 نمونه از رسوبات معلق خروجی حوضه جمعآوری و غلظت 10 عنصر ژئوشیمیایی، بهعلاوۀ کربن آلی و سزیم 137 در نمونهها اندازهگیری شد. با استفاده از آزمونهای کروسکال والیس و تحلیل تشخیص ترکیب بهینه ردیابها تعیین شدند. درنهایت، با استفاده از مدل چندمتغیرۀ ترکیبی سهم نسبی هریک از منابع فرسایش در تولید رسوب در فصلهای یادشده تعیین شد. نتایج نشان داد بیشترین سهم مربوط به فرسایش سطحی (کشاورزی و مراتع) در دو فصل زمستان و بهار است. همچنین فرسایش زیرسطحی (جاده و آبراهه) در فصل بهار با 4/60 درصد، میزان شایان توجهی را به خود اختصاص داده است. نتایج این پژوهش میتواند در انتخاب روش مدیریت فرسایش و رسوب حوضۀ آبخیز زیارت در فصلهای مختلف بهکار آید.
Sediment fingerprinting
seasonal erosion
137Cs
Ziarat catchment
2017
09
23
887
895
https://ije.ut.ac.ir/article_62646_64c8d5ebd0300f5228f6d02413e5b311.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
بهینهسازی تعداد ایستگاههای بارانسنجی ایران براساس روشهای میان یابی و تحلیل مولفههای اصلی
زهرا
گرکانی نژاد مشیزی
فاطمه
تیموری
ام البنین
بذرافشان
بهینهسازی تعداد ایستگاههای سینوپتیک در تخمین میزان بارندگی به لحاظ کاهش هزینۀ تعمیر و نگهداری، گامی مهم است. هدف اصلی این تحقیق، تعیین تعداد بهینۀ ایستگاههای سینوپتیک برای تخمین میزان بارندگی است. بر این اساس، ابتدا مقادیر باران ایستگاههای سینوپتیک مربوط به دورۀ آماری مشترک 14ساله از سازمان هواشناسی کشور اخذ شد و عملکرد پنج روش مختلف درونیابی ارزیابی شد. با توجه به نتایج، روش تابع پایۀ شعاعی (RBF)، با میزان خطای 63/0 بهعنوان مناسبترین برازش داده، انتخاب شد و سپس با استفاده از روش یادشده و PCA بهینهسازی ایستگاهها صورت پذیرفت. بررسیهای انجامشده نشان میدهد با حذف ایستگاههای سینوپتیک در روش PCA خطای برآورد RMSE از 48/0 به 52/0 نسبت به حالتی که از همۀ ایستگاههای سینوپتیک استفاده میشد، افزایش یافت و در روش میانیابی تابع پایۀ شعاعی میزان خطا از 63/0 به 55/0 کاهش یافت که بیانکنندۀ مناسببودن این روش در بهینهسازی ایستگاههای سینوپتیک کشور است. نتایج بیان میکند که با حذف 34 نقطه در روش PCA و 22 نقطه در روش میانیابی تابع پایۀ شعاعی از شبکۀ ایستگاههای سینوپتیک ایران مقدار خطای بهدستآمده قابل قبول است.
Optimization
interpolation
PCA
Validation
synoptic stations
2017
09
23
897
910
https://ije.ut.ac.ir/article_62648_1ec9d1abca9d43073a4822b11be7478e.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
تدقیق جداسازی جریان پایه با استفاده از آبدهی ماهانه طبیعی شده
امین
عیدی پور
امیر
پورحقی
اکبر
شکراللهی
حسین
یوسفی
در مطالعات هیدرولوژی رژیم رودخانۀ طبیعی در نظر گرفته میشود که بهدلیل توسعۀ کشاورزی و صنعت و دیگر مصارف در بسیاری از حوضههای کشور بهویژه حوضههای میانی چنین فرضی صحیح نیست. لازمۀ جداسازی جریان پایۀ رودخانه، دسترسی به رژیم طبیعی رودخانه در مقیاس زمانی روزانه است که با توجه به محدودیت روشهای طبیعیسازی، آبدهی طبیعی در مقیاس زمانی سالانه و درنهایت ماهانه قابل محاسبه است. این مسئله سبب شده تخمین جریان پایۀ رودخانه با مشکل مواجه شود. از طرفی، بهدلیل پیچیدگی ارتباط آب سطحی و آب زیرزمینی، تخمین مناسب از آن در بسیاری از آبخوانها مشکل است. در این پژوهش، بهمنظور طبیعیسازی آبدهی ماهانۀ حوضۀ بلبر از روش حذف روند استفاده شد و از فیلتر دیجیتال بازگشتی الگوریتم اکهاردت بهدلیل درنظرگرفتن خصوصیات آبخوان در محاسبۀ جریان پایه و قابلیت بهینهسازی پارامترهای فیلتر استفاده شد. پارامترهای ثابت بازگشت و بیشترین شاخص جریان پایه برای آبدهیهای ماهانه در شرایط طبیعی بهینه شد و جریان پایۀ ماهانه محاسبه شد که نتایج نشان داد میتوان از آبدهی طبیعی ماهانه برای محاسبۀ جریان پایه با دقتی مشابه آبدهی طبیعی روزانه جریان پایه را محاسبه کرد.
Base flow
recursive digital filter
natural discharge
rock aquifer
belbar dam
2017
09
23
911
921
https://ije.ut.ac.ir/article_62649_38c519cb67b9d71f4d3520546d3a2b31.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
مقایسه عددی شاخصهای هواشناسی RAI و PNPI به منظور ارزیابی و پهنهبندی وضعیت خشکسالی در استان خوزستان
محمدحسین
جهانگیر
اقبال
نوروزی
طی دهههای اخیر در میان بلایای طبیعی که جوامع انسانی را تحت تأثیر قرار داده است، تعداد و فراوانی خشکسالی بیشتر از سایر حوادث طبیعی بوده است. خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که در مقایسه با مخاطرات طبیعی نظیر بارشهای سنگین و سیلابها، بهطور خزنده شکل میگیرد و گسترش مییابد. برای بیان کمی خشکسالی شاخصهای متعدد و متفاوتی وجود دارد. در پژوهش حاضر شاخصهای درصد از نرمال بارندگی (PNPI) و ناهنجاری بارش (RAI)، وضعیت و تداوم خشکسالی در هشت ایستگاه آبادان، اهواز، بندر ماهشهر، بستان، مسجدسلیمان، امیدیه، رامهرمز و صفیآباد در استان خوزستان طی دورۀ آماری 1990ـ 2014 بررسی شده است. نتایج نشان داد بر اساس شاخص PNPI شدیدترین خشکسالی طی دورۀ زمانی 1990ـ 2014 در ایستگاه بندر ماهشهر با مقدار 39/20 در سال 2010 اتفاق افتاده است. درضمن بیشترین مقدار ترسالی بر اساس شاخص PNPI در ایستگاه اهواز با مقدار 33/216 و در سال 1997 اتفاق افتاده است. همچنین براساس شاخص RAI شدیدترین خشکسالی طی دورۀ زمانی 1990ـ 2014 در ایستگاه بندر ماهشهر با مقدار 26/6- و در سال 2010 اتفاق افتاده است. نیز براساس شاخص RAI بیشترین مقدار ترسالی در ایستگاه اهواز با مقدار 6/8 و در سال 1997 به وقوع پیوسته است.
Drought
PNPI indicator
RAI indicator
Khuzestan Province
zoning
2017
09
23
923
930
https://ije.ut.ac.ir/article_62650_51d82e1c68aa9e60c241aca610c03ea5.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
منابع آب و نقش آن در جذب گردشگران، مطالعه موردی قنات های شهر تهران
نصرالله
آبادیان
ناصر
اقبالی
نسیم
خانلو
قنات پس از ابداع در کشور ایران، بهعلت کارایی مناسب و مطلوب در دیگر نقاط کرۀ زمین گسترش یافت و آب زیرزمینی را در دسترس استفادهکنندگان آن قرار داد. مطالعات نشاندهندۀ 10 هزار کیلومتر قنات و 300 هزار چاه دسترسی به قناتها در بستر شهرهای ایران است. بهمنظور بهرهبرداری از قنوات برای اهداف گردشگری باید به توسعۀ پایدار توجه شود. این مسئله بهمعنای بهرهبرداری مسئولانه، بابرنامه و معقول از این منابع آبی است. گردشگری مزایای بسیاری از جمله تبادل فرهنگی، رونق کسبوکارهای بومی، اشتغالزایی برای ساکنان و نزدیکی بیشتر جوامع با یکدیگر دارد. بررسی پیشینه و ساختار قناتها در ایران و سایر نقاط جهان نشاندهندۀ دانش فنی زیاد، ظرافت و نگهداری مناسب از این منابع آبرسانی است. تغییرات اقلیمی، عدم نگهداری و مدیریت نامناسب قناتها و گسترش روشهای نوین آبرسانی به خشکشدن بسیاری از قناتها در کشور ایران منجر شده است. تجربههای پیشین در احیای قنوات و تبدیل آنها به مراکز گردشگری در بخشهایی از ایران و جهان با موفقیت روبهرو بوده است. پیشبینی میشود ظرفیت گردشگری زیادی برای معرفی قناتها و جذب سرمایۀ ناشی از حضور گردشگران در قناتهای هستۀ تاریخیـ مرکزی تهران وجود داشته باشد.
Qanat
Tourism
Tehran
resuscitation of water resources
2017
09
23
931
941
https://ije.ut.ac.ir/article_62651_98c4170b9e58c1d5a2b30986848a909d.pdf
Iranian journal of Ecohydrology
ije
2423-6098
2423-6098
1396
4
3
چکیده های انگلیسی
2017
09
23
1
25
https://ije.ut.ac.ir/article_64843_80696ad7f135e086aa63a459bcab0d61.pdf