ارزیابی پایداری تغییرات کیفیت شیمیایی آب سطحی در رودخانۀ گرگانرود

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه گنبد کاووس

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه تربیت مدرس، نور

3 مربی گروه آمار، دانشگاه گنبد کاووس

چکیده

اطلاعات در مورد کیفیت آب و منابع آلودگی نقطه‌ای برای اجرای راهبردهای منابع آب پایدار مهم است. هدف این تحقیق، به‌کارگیری روش‌های تحلیل چندمتغیرۀ آماری و بررسی تغییرات عوامل مؤثر برای تجزیه‌وتحلیل کیفیت آب و توانایی نظریۀ آنتروپی اطلاعات در تحلیل پایداری و قابلیت اعتمادپذیری داده‌های برداشت‌شدۀ کیفیت آب در هفت ایستگاه واقع در حوضۀ آبخیز گرگانرود است. نتایج تحلیل عاملی براساس مشخصه‌های کیفیت آب نشان داد که 8/97 درصد تغییرات کیفیت آب سطحی حوضۀ گرگانرود با دو عامل کنترل می‌شود. درصد واریانس مربوط به هر کدام از عامل‌ها به‌ترتیب 2/86 و 7/15 درصد و بیشترین بار وزنی به‌ترتیب مربوط به پارامترCa  و پارامتر pH است. نتایج نظریۀ آنتروپی اطلاعات نشان‌دهندۀ ناپایداری داده‌های ثبت‌شده در دو ایستگاه تمر و گالیکش است. همچنین در خوشۀ دوم که دو پارامتر  ECو TDS در آن قرار گرفته‌اند، ایستگاه لزوره بیشترین ناپایداری را دارد. از طرف دیگر، مقادیر زیاد وزن آنتروپی این دو پارامتر در مقایسه با دیگر پارامترهای کیفی بررسی‌شده نشان از تأثیرگذاری بیشتر نسبت به مشخصه‌های دیگر است. در ایستگاه تمر عامل SAR بیشترین آنتروپی را در طول ثبت داده‌ها داشت. در ایستگاه‌های گالیکش، تقی‌آباد، بصیرآباد، رامیان و تنگراه مقدار یون Mg دارای بیشترین وزن بود که نشان‌دهندۀ تغییرات مداوم است و این تغییرات را می‌توان به ارتباط با تشکیلات زمین‌شناسی نسبت داد. به‌طور کلی عدم قطعیت نمونه‌برداری بیشتر به مکان نمونه‌برداری مربوط می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. خزایی موغانی، سولماز؛ نجفی‌نژاد، علی؛ محسنی، عظیم؛ شیخ، واحدبردی،1392، ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﮑﺎﻧﯽ و ﻓﺼﻠﯽ رﺳﻮب ﻣﻌﻠﻖ دراﯾﺴﺘﮕﺎهﻫﺎی واﻗﻊدرﻃﻮل رودﺧﺎﻧﻪ ﮔﺮﮔﺎﻧﺮود، اﺳﺘﺎنﮔﻠﺴﺘﺎن، پژوهشنامۀ مدیریت حوضۀ آبخیز، سال چهارم، شمارۀ 7: 15-1.
  2. زارع گاریزی، آرش؛ سعدالدین، امیر، شیخ، واحد بردی؛ سلمان ماهینی، عبدلرسول،1391، بررسی روند تغییرات بلندمدت متغیرهای کیفیت آب رودخانۀ چهل‌چای (استان گلستان)، مجلۀ پژوهش آب ایران، سال ششم، شمارۀ 10: 165-155.
  3. سید خادمی، مرتضی، 1379، پایش نیترات و بررسی نسبت کلرید به نیترات در آبهای زیرزمینی شهر گرگان، مجموعه مقالات چهارمین کارگاه آموزشی، تخصصی پایش کیفی منابع آب، شیراز.
  4. شیرازی، محمد رضا، 1379. پایش کیفی منابع آب تهران، مجموعه مقالات چهارمین کارگاه آموزشی، تخصصی پایش کیفی منابع آب، شیراز ، ایران.
  5. کبودوندپور، شهرام، 1373، اثرات فاضلاب‌های شهری و صنعتی بر کیفیت رودخانۀ قشلاق سنندج، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس نور.
  6. کلانتری، نصرا..؛ رحیمی، محمد حسین؛ اکبری، اکبر، 1388، بررسی هیدروشیمیایی دشت میان آب با استفاده از روش‌های آماری، نمودارهای هیدروشیمیایی و منطق فازی. فصلنامۀ زمین‌شناسی ایران، سال سوم، شمارۀ نهم: 15-25.
  7. معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور ،1390، گزارش اقتصادی اجتماعی استان گلستان: 396.
  8. معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور، 1388، راهنمای پایش کیفیت آب سطحی، نشریۀ شمارۀ 522: 203.
    1. Chatfield, C. and A. J. Collin, 1980, Introduction to Multivariate Analysis. Published in the USA by Chapman and Hall, New York NY.
    2. Fetter, C. W., 1990, Applied hydrogeology, 3rd Ed., MacMillan Pub, 592 p.
    3. GÜler, C., G.D. Thyne, J. E. Mc Cary, and K. A. Turner, 2002, Evaluation of graphical and multivariate statistical methods for classification of water chemistry data, Hydrogeology Journal, vol. 10, pp.455-474.
    4. Helena, B., R. Pardo, M. Vega, E. Barrado, J. M. Fernandez, and L. Fernandez, 2000, Temporal evolution of groundwater composition in an alluvial aquifer (Pisuerga River, Spain) byprincipal component analysis, Water Research, vol 34 (3), pp. 807–816.
    5. Jollife, I. T., 1986, Principal component analysis, Second Ed., Springer, 271. Pages.
    6. Karpuzcu, M., S. Senes, and A.  Akkoyunlu, 1987, Design of monitoring systems for water quality by principal component analysis and a case study. Proceedings of the International Symposium on Environmental Management (Environment 87), vol1, 673-690, Istanbul.
    7. Liu, C. W., C. S. Jang, C. P. Chen, C. N. Lin, and K. L. Lou, 2008, Characterization of groundwater quality in Kinmen Island using multivariate analysis and geochemical modeling, Hydrological Processes, vol 22 (3), pp. 376-383.
    8. Love, D., D. Hallbauer, A. Amos, and R. Hranova, 2004, Factor analysis as a tool in groundwater quality management: Two southern African case studies, Physics and Chemistry of the Earth, vol 29(15-18), pp. 1135-1143.
    9. Mogheir, Y., V. P.  Singh, and J. L. M. P. Lim, 2006, Spatial assessment and redesign of groundwater quality monitoring network entropy theory, Gaza Strip, Palestine, Hydrogeology Journal, vol 14, pp. 700-712.
    10. Paliwal, R., P. Sharma, and A. Kansal, 2007, Water quality modeling of the river Yamuna (India) using QUAL2E-UNCAS, Journal of Environmental Management, vol 83, pp.131–144
    11. Rango, G., M. De Luca, and G. Loele, 2007, An Application of Cluster Analysis and Multivariate Classification Methods to Spring Water Monitoring Data, Micro Chemical Journal, vol 87, pp. 19-127.
    12. Ryberg, K. R., 2006, Cluster analysis of  water-quality data for Lake Sakakawea, Audubon Lake, and Mc Clusky Canal, Central North Dakota, 1990-2003: U.S. Geological Survey Scientific Investigations Report 2006-5202, 38 P.
    13. Satyanarayana M. and P. Periakali, 2003, Geochemistry of ground water in ultra basic peninsular gneissic rocks, Salem district, Tamil Nadu, Journal of the Geological Society of India, vol 62, pp. 63–73.
    14. Shannon, C. E., 1948, A mathematical theory of communication, Bell Syst. Tech. J., vol 27, pp. 379-423.
    15. Singh, K. P., A. Malik, D. Mohan, and S. Sinha, 2004, Multivariate statistical techniques for the evaluation of spatial and temporal variations in water quality of Gomti River, India, Water Research, vol 38, pp. 3980–3992.
    16. Singh, V. P., 1997, The use of entropy in hydrology and water resources, Hydrological Processes,  vol 11, pp. 587-626
    17. Wang, Y. and Z. Luo Tma, 2001, Geostatistical and geochemical analysis of surface water leakage into ground water on a regional scale: A case study in the Liulin karst system, northwestern China, Journal of Hydrology, vol 246, pp. 223–234.
    18. Wunderlin, D.A., M. Diaz, M. M. V., Ame, S. F. Pesce, A. C. Hued, and M. Bistoni, 2001, Pattern recognition techniques for the evaluation of spatial and temporal variations in water quality. A case study: Suquia river basin (Cordoba-Artgentina), Water Research, vol 35 (12), pp. 2881–2894.
    19. Yidand, S., M. D. Ophori, and B. Banoeng-Yakubo, 2008, A Multivariate Statistical Analysis of Surface Water Chemistry Data- the Ankobra Basin, Ghana, Journal of Environmental Management, vol. 86, pp.80-87.
    20. Yuan, Y., and J. K. Mitchell, 1999, A Method to Evaluate Pollutant Loads from Tile Drains. Transactions of the American Society of Agricultural Engineers, vol 42(5), pp. 1313-1319.
    21. Zhang J, W. W. Huang, R. Letolle, and C. Jusserand, 1995, Major element chemistry of the Huanghe (Yellow River), China – Weathering processes and chemical fluxes, Journal of hydrology, vol 168, pp. 173–203.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 اردیبهشت 1394
  • تاریخ بازنگری: 20 تیر 1394
  • تاریخ پذیرش: 15 شهریور 1394
  • تاریخ اولین انتشار: 15 شهریور 1394
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار