ارزیابی روش های پهنه بندی فرسایش خندقی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز آبگندی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، مرکز تحقیقات آبخیزداری استان کهگیلویه و بویراحمد

2 دانشیار، پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری

3 دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشگاه هرمزگان

چکیده

فرسایش خندقی یکی از فرایندهای فرسایشی است که به‌طور گسترده‏ای بر شکل ظاهری زمین اثر می‏گذارد. توسعۀ خندق سبب هدررفت مقدار زیادی خاک می‌شود. از این‌رو، می‏توان از آن به‏عنوان یکی از علل اصلی تخریب زمین و محیط ‏زیست نام برد. در این تحقیق مدل ارائه‌شده برای پهنه‏بندی فرسایش خندقی در شرایط مناطق خشک و نیمه‌خشک، به‌منظور واسنجی و اعتبار‌یابی آن در استان کهگیلویه و بویراحمد بررسی شد. بنابراین، با بررسی پراکنش فرسایش خندقی در سطح استان، حوضۀ آبگندی انتخاب و برای انجام تحقیق در نظر گرفته شد. در این حوضه با تهیۀ نقشه‏های مختلف کاربری اراضی، واحدهای اراضی، سنگ‌شناسی، شیب، نقشۀ واحد کاری استخراج و بر‌اساس آن واحدهای کاری انتخاب شد. در هر واحد کاری از طریق نقشه‌برداری خندق‏ها خصوصیات ظاهری و مورفومتری خندق‏ها استخراج شد. در هر واحد وضعیت نفوذ‌پذیری و درصد حفاظت روی خاک نیز بررسی شد. همچنین ارزش کمی شش لایه نقشۀ ورودی به مدل (شامل سنگ‌شناسی، درصد شیب زمین، نوع خاک، متوسط بارندگی سالانه، نوع استفاده از زمین و درصد حفاظ روی خاک) تعیین شد. درنهایت، براساس آن نقشۀ پهنه‏بندی فرسایش خندقی با استفاده از روش یا مدل شاخص همپوشانی و عملگرهای جمع جبری فازی، ضرب جبری فازی و گامای فازی در محیط GIS شد. با توجه به نتایج به‏دست‏آمده و با در‌نظر‌گرفتن مساحت پهنه‌های مختلف و میزان خندق‏های رخ‌داده در هر‌یک از آنها، مدل گامای فازی 8/0 مناسب‌ترین روش پهنه‏بندی فرسایش خندقی در حوضۀ مطالعه‌شده است.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. منابع

    1. Morgan RP. Soil erosion and conservation. John Wiley & Sons; 2009 Feb 5.
    2.  Carey BJ, Gray. Gully erosion. Department of Natural Resources and Mines, the State of Queensland; 2001. [on line] Available: http://www.gcenvironment.org.au/pdf/ LM81w.pdf.
    3. Kirkby MJ. Thresholds and instability in stream head hollows: a model of magnitude and frequency for wash processes. School of Geography, University of Leeds; 1992.
    4.  Webb RH, Hereford R. Flood and geomorphic change in the southwestern United State: a historical prespective. Proc. 7th Federal Interagency sedimentation Conf; 2001 March 25-29, Reno, Nevada, USA, IV 30 -IV 37.
    5. Prosser IP. Thresholds of channel initiation in historical and Holocene times, southeastern Australia. Advances in hillslope processes. 1996; 2:687-708.
    6. Harvey AM. Holocene hillslope gully systems in the Howgill Fells, Cumbria. Advances in hillslope processes. 1996; 2:731-52.
    7.  Poesen J Nachtergaele J, Deckers J. Gullies in the Tersaert Forest (Huldenberg, Belgium): Climatic or anthropogenic cause? In: Verstraeten, G. (Ed.), Gully Erosion Processes in the Belgian Loess Belt: Causes and Consequences. International Symposium on Gully Erosion under Global Change, K.U. Leuven, Leuven, Belgium, 16-19 April 2000. pp. 15-26.
    8. Gábris G, Kertész Á, Zámbó L. Land use change and gully formation over the last 200 years in a hilly catchment. Catena. 2003 Jan 1; 50(2):151-64.
    9. Boardman J, Parsons AJ, Holland R, Holmes PJ, Washington R. Development of badlands and gullies in the Sneeuberg, Great Karoo, South Africa. Catena. 2003 Jan 1; 50(2):165-84.
    10. Strunk H. Soil degradation and overland flow as causes of gully erosion on mountain pastures and in forests. Catena. 2003 Jan 1; 50(2):185-98.
    11.  Scheidegger AE. Theoretical geomorphology. Springer Science & Business Media; 2012 Dec 6.
    12.  Howard AD. Simulation of Stream Networks by Headword Growth and Branching. Geographical analysis. 1971 Jan 1; 3(1):29-50.
    13. Hugus MK, Mark DM. Spatial data processing of digital simulation of erosion. Technical Paper of the Fall Convention of the American Society of Photogrammetry / American Congress on Surveying and Mapping, 1988. pp. 683-693.
    14. Willgoose G, Bras RL, Rodriguez‐Iturbe I. Results from a new model of river basin evolution. Earth Surface Processes and Landforms. 1991 May 1; 16(3):237-54.
    15. Moore ID, Burch GJ, Mackenzie DH. Topographic effects on the distribution of surface soil water and the location of ephemeral gullies. Trans. ASAE. 1988 Jul 1; 31(4):1098-107.
    16. Morgan RPC, Mngomezulu D. Threshold conditions for iniation of Valley -side gullies in the Middle Veld of Swaziland. Catena. 2003; 50: 401-414.
    17. Marzolff I, Poesen J. The potential of 3D gully monitoring with GIS using high-resolution aerial photography and a digital photogrammetry system. Geomorphology. 2009 Oct 1; 111(1):48-60.
    18. Achten WM, Dondeyne S, Mugogo S, Kafiriti E, Poesen J, Deckers J, Muys B. Gully erosion in South Eastern Tanzania: spatial distribution and topographic thresholds. Zeitschrift für Geomorphologie. 2008 Jun 1; 52(2):225-35.
    19.  Jafarai Gorzin B, Kavian A. Assessment of Gully Erosion Occurrence in Sorkh-Abad Watershed Using Remote Sensing and Geographical Information System. Iran-Watershed Management Science & Engineering. 2009; Vol. 3, No. 7, 55-58. (In Persian).
    20. Rahi1 GhR, Nazari Samani AA, Ghoddousi J. Validation of the predicting model for land vulnerability to gully erosion in arid watersheds (Case study: Boushehr province). Journal of Range and Watershed Management, Iranian Journal of Natural Resources. 2011; Vol. 64, No.3, pp.281- 294. (In Persian).
    21. Esfandyari doraba F, Beheshti javid E, fathi Mh. Gully erosion Susceptibility Evaluation using fuzzy logic model(Case study: Golestan dam catchment-Ghornave River). Secend International Conference on Environmental Hazards. Kharazmi University. 2013; Pp 10. (In Persian).
    22. Farajzadeh M, Afzali AA, Khalili Y, Ghelichi EA. Assessment of the sensitivity to gully erosion using multiple regression models. Case Study: Kiasar, , environmental erosion research journal. 2012; 2(6): 57-42. (In Persian).
    23. Ahmadi M. Analysis factors affecting on formation and expansion gully erosion, Case study: Lamerd. MS Thesis, School of Geography Tehran University. 2011; Page 11. (In Persian).
    24. Zadeh LA. Fuzzy sets. Information and control. 1965 Jun 1;8(3):338-53.
    25. De Gooijer JG, Hyndman RJ. 25 years of time series forecasting. International journal of forecasting. 2006 Dec 31; 22(3):443-73.
    26. Ayalew L, Yamagishi H, Marui H, Kanno T. Landslides in Sado Island of Japan: Part II. GIS-based susceptibility mapping with comparisons of results from two methods and verifications. Engineering Geology. 2005 Nov 30; 81(4):432-45.
    27.  Matekan AA, Samiea J, Poorali SH, Safaei M. Fuzzy Logic Models and Remote Sensing Techniques for Landslide Hazard Zonation in the Watershed Lajym. Appliedgeology Journal. 2009; 4: 318-325.
    28. Mirnazari J, Shahabi H, KHezri S. Landslide Risk Assessment and Zonation using AHP Model and Fuzzy Logic Operators in the Posht Tang Watershed-Sarpol-e Zahab (Kermanshah Province). Geographical Development. 2014; (37): 53-70.
    29.  Shadfar S, Yamani M, GHodoosi J, Ghayoomiean J. Risk Landslide Zonation using Analytic Hierarchy Process (AHP), Case Study: Chakrood Watershed in the Tonekabon. Research and Construction in Natural resources. 2007; 20 (75): 118-126.
    30. Servati M, Ghedosi J, Dadkhah M. Factors affecting in the formation and development of gully erosion in the losses, research and construction in natural resources. 2008; No. 21. (In Persian).
    31. Shahrivar A. Factors Effecting Gully Erosion and Model Presentation in Souq- Dehdasht, Master’s Thesis, Faculty of Natural Resources, University of Tehran. 1997; (In Persian).
    32. Karam A, Ghelizade A, Agha alikhani M, Afsharmamesh H. The application of Topsis and Fuzzy models in mapping of landfall movements. 2013; NO. 3. Pp. 75-94. (In Persian).
    33. Nazm far H, Beheshti javid E, fathi MH. Potential flooding and flood risk zonation using fuzzy logic model (Case study: ghuri chay river catchment). Secend International Conference on Environmental Hazards. Kharazmi University. 2013; Pp 9. (In Persian).

     

     

دوره 4، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 119-132
  • تاریخ دریافت: 14 آبان 1395
  • تاریخ بازنگری: 13 بهمن 1395
  • تاریخ پذیرش: 30 بهمن 1395
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1396
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1396