اولویت‌بندی مناطق احداث سد زیرزمینی با استفاده از روش میانگین هندسی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی معدن، دانشکدۀ فنی و مهندسی، دانشگاه ملایر

2 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر

3 دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر

چکیده

یکی از راه‏های برطرف‌کردن کمبودهای فصلی آب، استفاده از آب‏های زیرزمینی است. از آنجا که انتخاب محل مناسب برای احداث سد زیرزمینی به‌منظور ذخیره‌سازی آب‌ مسئله‌ای مهم و چالش‏برانگیز است، استفاده از روشی با کمترین خطا در مطالعۀ این مناطق ضروری است. هدف این پژوهش انتخاب بهینۀ مکان‏های مناسب برای احداث سد زیرزمینی، در حوضۀ آبخیز همدان‌ـ بهار با استفاده از یک روش جدید در محیط سامانۀ اطلاعات جغرافیایی (GIS)، به‌منظور کاهش خطا بوده است. بر این اساس، ابتدا معیارهای لازم و تأثیرگذار در انتخاب مکان مناسب برای احداث سد زیرزمینی شامل چگالی آبراهه، فاصله از قنات، چشمه و چاه، زمین‏شناسی، شیب، فاصله از گسل، نزدیکی به جاده و روستا و کاربری اراضی شناسایی شد. سپس لایه‏های اطلاعاتی مختلف در محیط GIS و با استفاده از تابع لجستیکی (انتقال به دامنۀ صفر و یک)، وزن‏دار شدند و در نهایت همۀ نقشه‏های وزن‏دار با استفاده از رابطۀ میانگین هندسی تلفیق شدند تا مدل نشان‌دهندۀ مناطق مناسب برای احداث سد زیرزمینی به‌صورت یک نقشه تولید شود. نتایج مطالعه نشان داد روش به‌کار گرفته‌شده می‏تواند به‌شکل مطلوبی محدودۀ ‌مطالعه‌شده را کوچک کند و حدود 10 درصد از کل آبراهه‏ها را به‌عنوان آبراهه‏های مناسب برای احداث سد زیرزمینی شناسایی و معرفی کند.
 
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
[1]. Kheirkhah Zarkesh MM, Naseri HR, Daodi MH, Salami H. Using the Analytic Hierarchy Process in the prioritization of right places for underground dam construction (Case study: northern slopes of the mountains karkas - natanz). Research and development on natural resources. 2009; (79): 93-101. (In Persian)
[2]. PBO. Underground dams, new technique for underground water resource development, water resources and research project studies the optimal utilization of existing water facilities. 1993; No 8. 65p (In Persian)
[3]. Dorfeshan F, Heidarnejad M, Bordbar A, Daneshian H. Locating Suitable Sites for the Construction of Underground Dams through Analytic Hierarchy Process. International Conference on Earth, Environment and Life Sciences Dec.23-24,2014 Dubai(UAE).
[4]. Forzieri G, Gardenti M, Cuparrini F, Castelli F. A methodology for the Pre-Selection of Suitable Sites for Surface and underground Small in arid areas: A Case Study in the region of kidal, Mali. Physics and chemistry of the Earth. 2007; 33: 74-85
[5]. Jamali I‏A, Mortberg U, Olofsson B, Shafique M. A Spatial Multi-Criteria Analysis Approach for Locating Suitable Sites for Construction of Subsurface Dams in Northern Pakistan. Water Resour Manage. 2014; 28: 5157-5174.
[6]. Rezaei P, Rezaei K, Nazari-Shirkouhi, S, Jamalizadeh Tajabadi M R. Application of Fuzzy Multi-Criteria Decision Making Analysis for Evaluating and Selecting the Best Location for Construction of Underground Dam. Acto Polytechnica Hungalica. 2013; 10(70).
 [7]. Salahaldin A, Foad, Al, Sarkawt G, Nadhir, Al. Evaluation of Selected Site Location for Subsurface Dam Construction Within Lsayi Watershed Using GIS and RS Garmiyan Area Kurdistan Region. Journal of Water Resource and Protection. 2014; 6: 972-987.
[8]. Pirmoradian R, Behbahani MR, Nazaryfar MH, Velayati S. Initial locating of suitable area for underground dam construction in Eyvanakey plain. The first national conference on water resources and agricultural challenges. Iran, Islamic Azad University Khorasgan. 2013.
[9]. Eisavi V, Cearami J, Ali-Mohammadi A, NikNezhad A. Comparison of AHP and Fuzzy-AHP decision making approaches in initial locating of suitable area for underground dam construction in Taleghan area. Journal of Earth Sciences. 2012; 22(85): 27-34. (In Persian)
[10]. Mohebi tafreshi A, Kheirkhah Zarkesh M, mohebi tafreshi G. Application of GIS and RS techniques as decision support systems for locating suitable sites for underground dam construction (Case Study; Qazvin Province). Journal of Watershed Management Science and Engineering. 2014; 8(26): 35-50. (In Persian)
[11]. NikNezhad A. Locating underground dam (Case study: Coat basin). Master's thesis, University of Tarbiyat Modares. Tehran. 2011. (In Persian)
[12]. Farokhzadeh B, Attaeian B, Akhzari D, Razandi Y, Bazrafshan O. Combination of Boolean Logic and Analytical Hierarchy Process Methods for Locating Underground Dam Construction. ECOPERSIA. 2015 Sep 1; 3(3):1065-75.
[13]. Yousefi M, Carranza E.J.M. Geometric average of spatial evidence data layers: A GIS-based multi-criteria decision-making approach to mineral prospectivity mapping. Computers & Geosciences. 2015; 83: 72–79.
[14]. Yousefi M, Carranza E.J.M. Fuzzification of continuous-value spatial evidence for mineral prospectivity mapping. Computers & Geosciences. 2015; 74: 97-109.
 [15]. Yousefi M, Kamkar-Rouhani A. Principle of Mineral Potential Modeling Techniques (In Geographic Information System), Amirkabir University Press; 2010. (in Persian)
 [16]. Porwal A. Mineral Potential Mapping with Mathematical Geological Models, Ph.D. Thesis, University of Utrecht, The Netherlands, ITC (International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation) Publication No. 130, Enschede. 2006. 289pp.
 [17]. Zimmermann H.J. Fuzzy Set Theory – and Its Applications, Kluwer Academic Publishing, Dordrecht. 1991; 399pp.
[18]. Moien A. A justification report on extending the ban on exploitation of groundwater resources in the Hamedan-bahar basin, Office of Water resources, Office of water supply, Hamedan Regional Water Authority. 2009. (In Persian)
[19]. Yousefi M, Carranza EJM. Prediction-area (P-A) plot and C-A fractal analysis to classify and evaluate evidential maps for mineral prospectivity modeling. Computers & Geosciences. 2015; 79: 69-81.
[20]. Wang JQ, Zhang Z.H. Multi-criteria decision-making method with incomplete certain information based on intuitionistic fuzzy number, Control and Decision. 2009; 24: 226–230.
[21]. Wang JQ, Zhang ZH. Aggregation operators on intuitionistic trapezoidal fuzzy number and its application to multi-criteria decision making problems, Journal of Systems Engineering and Electronics. 2009; 20: 321–326.
[22]. Wang YM, Chin KS, Yang JB. Measuring the performances of decision making units using geometric average efficiency. Journal of the Operational Research Society. 2007; 58: 929–937.
[23]. Wei GW. Some arithmetic aggregation operators with intuitionistic trapezoidal fuzzy numbers and their application to group decision making, Journal of Computers. 2010; 5: 345–351.
[24]. Xu, Z.S., 2007. Models for multiple attribute decision-making with intuitionistic fuzzy information, International Journal of Uncertainty, Fuzziness and Knowledge-Based Systems 15, 285–297.
[25]. Xu ZS, Yager RR. Some geometric aggregation operators based on intuitionistic fuzzy sets, International Journal of General Systems. 2006; 35: 417–433.
[26]. Xu, ZS. Approaches to multiple attribute group decision making based on intuitionistic fuzzy power aggregation operators, Knowledge-Based Systems. 2011; 24: 749–760.
[27]. Chezgi J, Rahnama H, Moradi HR, Kheirkhah MM. Locating potential areas for construction of underground dam using multi-criteria decision making approach with special emphases on water resources (case study: west of Tehran province), Iran-Watershed Management Science & Engineering. 2011; 13: 65-68.
دوره 4، شماره 3
مهر 1396
صفحه 663-672
  • تاریخ دریافت: 23 مهر 1395
  • تاریخ بازنگری: 24 اسفند 1395
  • تاریخ پذیرش: 25 اسفند 1395
  • تاریخ اولین انتشار: 01 مهر 1396
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1396