مدیریت تقاضای مصرف آب با رویکرد اقتصادی در شمال استان سیستان و بلوچستان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ علوم زیست‌محیطی و کشاورزی پایدار، دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشکدۀ علوم زیست محیطی و کشاورزی پایدار، دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 هیئت علمی گروه اقتصاد گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی

چکیده

در کشورهای کم‌آب مانند ایران، توجه به تمامی منابع آبی اهمیت زیادی دارد و این امر در قالب مدیریت یکپارچۀ منابع آبی قابل اجرا خواهد بود. مطالعۀ حاضر عوامل مؤثر بر تقاضای آب در مصارف کشاورزی و خانگی و میزان تقاضای آب و کشش‏های درآمدی و قیمتی در بخش خانگی در شمال استان سیستان و بلوچستان را بررسی کرده است. به این منظور، در بخش خانگی از تابع مطلوبیت استون‌ـ گری استفاده شده و در بخش کشاورزی با به‌کارگیری مدل لاجیت، عوامل کمی و کیفی مؤثر بر مدیریت بهینۀ منابع آب بررسی شده است. تخمین ضرایب تابع تقاضای خانگی برای آب آشامیدنی در شهرستان‌های زابل و زهک نشان داد اگر در هر ماه یک نفر به جمعیت شهر اضافه شود، به متوسط ماهانۀ مصرف سرانۀ خانگی آب 00079/0 مترمکعب افزوده می‏شود. همچنین، اگر به صورت ماهانه یک ریال به قیمت واقعی آب اضافه (کم) شود، متوسط ماهانۀ مصرف سرانۀ خانگی آب 54/2 مترمکعب کاهش (افزایش) می‏یابد و اگر در هر ماه یک درجۀ سانتی‌گراد متوسط کمترین دمای روزانه افزایش (کاهش) یابد، متوسط ماهانۀ مصرف سرانۀ خانگی آب 306/0 مترمکعب افزایش (کاهش) می‏یابد. همچنین، تقاضای سرانه در حالت کلی برابر 5/61 مترمکعب در سال و اضافۀ مصرف سرانه در این حالت 8/26 مترمکعب است. همچنین، کشش‏های قیمتی و درآمدی تقاضای خانگی آب در این حالت به‌ترتیب برابر با 282/0 و 373/0 هستند که نشان‏دهندۀ کم‌کشش بودن تقاضای آب نسبت به قیمت است. کشش درآمدی نیز کمتر از یک بوده و بیان‌کنندۀ ضروری‌بودن کالای آب است. نتایج تخمین مدل مصرف بهینۀ آب کشاورزی نیز نشان داد بیشترین تأثیر مربوط به متغیر سابقه و تجربۀ کاری است و سپس به‌ترتیب متغیرهای استفاده از کودها و سموم شیمیایی، نوع کانال‏های ارتباطی، روش آبیاری، آموزش و سطح تحصیلات بیشترین تأثیر را در استفادۀ بهینه از منابع آب کشاورزی دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Mousavi SN, Kavoosi Kalashami M. Evaluation of seasonal, ANN, and hybrid models in modeling urban water consumption: A case study of Rash city. Journal of Water and Wastewater. 2016; 27(4): 93-98. [Persian].
[2]. Shahbazi Alamouti A. Water crisis, national problem, requires national resolve. Consulting Engineer Quarterly. 2015; 69: 13-19. [Persian].
[3]. Ghafari A, Shirvan J. A review of Iran's water resources utilization status. 9th national conference for irrigation and drainage committee of Iran. 1994. [Persian].
[4]. Keshavarz A, Dehghani Sanij, H. Water productivity index and future strategy of the country. Quarterly Journal of Economic Strategy. 2012; 1(1): 199-233. [Persian].
[5]. Sabouhi M, Soltani Gh, Beauty M. Investigating the effect of changing price of irrigation water on private and social benefits using a positive mathematical programming. Journal of Agricultural Science and Technology. 2007; 21(1): 53-71.
[6]. Mozaffari MM. Determination of the appropriate policy programming to conservation of water resources in Qazvin plain. Journal of Water and Soil Resources Conservation. 2015; 5(2): 29-46.
[7]. Bakhshi A, Moghaddasi R, Daneshvar kakhki M. An application of positive mathematical programming model to analyze the effects of alternative policies to water pricing in mashhad. Journal of Agricultural Economics and Development. 2011; 25(3): 284-294. [Persian].
[8]. Hojipor M, Zakerinia M, Ziaei AN, Hesam M. Water demand management in agriculture and its impact on water resources of Bojnourd basin with WEAP and MODFLOW models. Journal of Water and Soil Conservation. 2015; 22(4): 85-102. [Persian].
[9]. Louckas DP, Beek E, Stedinger JR, Dijkman JPM, Villars MT. Water resources system planning and management an introduction to method, models and application. Published by United Nation Educational Scientific and Cultural Organization. 2005.
[10]. Saeidinia M, Samadi Brujeni H, Arab D, Fattahi R. 2008. Investigate transferring water from the Karoon branches adjacent to the basin by using WEAP model (Case study: Behesht Abad Tunnel). Water Res. J. 2008; 3: 33-44.
[11]. Bani Habib MA, Shabestari MA, Hosseinzadeh M. A hybrid model for strategic management of agricultural water demand in arid regions. Journal of Iranian Water Resources Research. 2016; 12(4): 60-69. [Persian].
[12]. LiuS, Gikas P, Papageorgioua L. An optimization-based approach for integrated water resources management. 20th European Symposium on Computer Aided Process Engineering. 2010.
[13]. Shahateet MI. An econometric model for water sector in Jordan. Journal of Social Sciences. 2008; 4(4): 264-271.
[14]. Bilali Moghadam b, Dararbi, M.H. Hamedan water demand forecast using artificial neural networks. Haft Hesar: Journal of Environmental Studies. 2016; 15(4): 71-81. [Persian].
 
[15]. Mousavi SN, Moahmmadi H, Boostani F. Estimation of water demand function for urban households: A case study in city of Marvedasht. Journal of Water and Wastewater. 2010; 21(2): 90-94. [Persian].
[16]. Alamarah AR. Using socio economic indicators for integrated water resources for integrated water resources management (demand management-case study). The 4th World Water Forum, 16-22 March. 2006. Mexico.
[17]. Yuan Zhou Y, Tol R. Water use in China’s domestic, industrial and agricultural sectors: an empirical analysis. Working Papers, Research Unit Sustainability and Global Change, Hamburg University and Centre for Marine and Atmospheric Science. 2005.
[18]. Chen Y, Zhang D, Sun Y, Liu X, Wang N, Savenije HG. Water demand management: A case study of the Heihe River Basin in China. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, Volume 30, Issues 6–7, Pages 408-419. 2005.
[19]. Fathis F. Lawgali. Forecasting water demand
for agricultural, industrial and domestic use in Libya. International Review of Business Research Papers. 2008; Vol.4 No: 231-248.
[20]. Karimanzira D, Jacobi M. A feasible and adaptive water allocation model based on effective water demand. Fraunhofer Center for Applied Systems Technology (AST). 2008.
 [21]. Shajari Sh, Barikani A, Amjadi A. Water demand management using water pricing policy in Jahrom's palm trees: Case study of Shahani Date. Journal of Agricultural Economics and Development. 2009; 17(65): 55-72. [Persian].
 [22]. Sabouhi M, Nobakht M. Estimating the water demand function of Pardis city. Journal of Water and Wastewater. 2009; 20(2): 69-74. [Persian].
[23]. Khosh-Akhlagh R, Shahraki J. Estimating urban residential water demand for Zahedan. The Economic Research (Scientific Research Quarterly). 2009; 8(4): 129-145.
[24]. Sistan and Baluchestan Regional water Authority. Reporting of statistics and basic information on water resources. 2017.
دوره 5، شماره 3
مهر 1397
صفحه 1037-1049
  • تاریخ دریافت: 01 دی 1396
  • تاریخ بازنگری: 08 خرداد 1397
  • تاریخ پذیرش: 10 خرداد 1397
  • تاریخ اولین انتشار: 01 مهر 1397
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1397