ارزیابی و مدل‌سازی پارامتر‏های محیطی مؤثر بر وقوع بهمن در محور میگون‏-شمشک با استفاده از تکنیک‌های آماری چندمتغیره

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدۀ علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران

چکیده

سقوط بهمن یکی از پدیده‏های مناطق کوهستانی و برف‏گیر است، که ممکن است خطرهای فراوان و مشکلات جبران‌ناپذیر به وجود آورد. هدف از پژوهش حاضر، تعیین مهم‏ترین پارامترهای مؤثر در وقوع بهمن در گذرگاه‏های ‏محور میگون‏- شمشک است. این محور در حوضۀ آبخیز شمشک با وسعتی ‏حدود ۷۵/۳۷ کیلومترمربع در شمال شرقی تهران و در شهرستان شمیران واقع ‏است. به‌منظور ارزیابی گذرگاه‏های بهمن، پارامتر‏های محیطی مؤثر بر وقوع بهمن شامل طول دره، عرض دره، آزیموت، درصد شیب، ضریب انحنای دره، ارتفاع، رس، سیلت، ماسه، ضریب زبری، درصد پوشش گیاهی، درصد پوشش سنگی، بارش، دما و برف تعیین شد. در منطقۀ مطالعه‌شده سه نوع درۀ دارای بهمن دائمی، آنی و بدون بهمن شناخته شد. نتایج به‌دست‌آمده از مقایسۀ پارامتر‏های محیطی دره‏های بهمن آنی و دائمی نشان داد درصد شیب، ضریب زبری، میزان رس، سیلت، ماسه، درصد پوشش گیاهی و سنگی تفاوت معنا‏داری بین این دو دره دارند. همچنین، در مقایسۀ بین گذرگاه‏های این دو دره فقط پارامتر ضریب انحنای دره معنا‏دار شد. نتایج مقایسۀ هر سه نوع دره نشان داد آزیموت، ضریب انحنای دره، درصد شیب، ضریب زبری، درصد پوشش گیاهی و سنگی دارای تفاوت معنا‏داری است. طی مقایسۀ گذرگاه‏های هر سه نوع دره، ضریب انحنای دره به عنوان پارامتر معنا‏دار شناخته شد. مهم‏ترین پارامترهای مؤثر بر وقوع بهمن که از نتایج تحلیل عاملی به دست آمد، آزیموت و ضریب زبری است.

کلیدواژه‌ها


[1]. Armstrong B.R, Knox W. The avalanche book (M. Dadkhah, Trans.). 1st ed. ‎Tehran: University of Tehran‏ ; 1977 ‎(Persian).
[2]. Yousefi S, Vafakhah M, Abdollahi Z. Avalanche Zoning Using GIS. Geomatic ‎Conference. 15-19 May 2011, Iran National Cartographic Center,Tehran, Iran (Persian).‎
[3]. Biroudian N. Snow and Avalanche, Snowy Areas Management. 1st ed. Mashhad: Imam Reza ‎University; 2003 (Persian).‎
[4]. Cooke R.U, Doornkamp J.C. Geomorphology in Enviromental Management (Sh. Gudarzinejad Trans).1 st. Vol. 2. Tehran: SAMT; 1999 (Persian).
[5]. Tilton B. The Basic Essentials of Avalanche Safety. (R. Danaei, Trans.).Tehran: Ravan; 2001 (Persian).
 
[6]. ‎Ahmadi H, Nasri M. An Investigation on avalanche zoning in Se Pestan valley watershed(Fereidunshahr, Isfahan province) using GIS techniques. Journal of the Iranian Natural Res. 2007; 60(1): 13-32 (Persian).
[7]. Ahmadi H, Taheri S. Strategic Studies for Avalanche High Risk Areas in ‎Watershed case study: Chalous road. 5th National Conference on Watershed ‎Management Sciences and Engineering. 22-23 Apr. 2009, Gorgan University of Agricultural ‎Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran (Persian).‎‏ ‏
[8]. Hirashima H, Nishimura K, Yamaguchi S, Sato A, Lehning M. Avalanche forecasting in a heavy snowfall area using the snowpack model. Cold Regions Science and Technology. 2008; 51(2–3): 191-203.
[9]. Munteanu A, Nedelea A, Comanescu L. The dynamics of the snow avalanche affected areas in Piatra Mica mountains (Romania). Comptes Rendus Geoscience 2011; 343(10): 691-700.
[10].            Eckerstorfer M, Christiansen H.H. Meteorology, Topography and Snowpack Conditions causing Two Extreme Mid-Winter Slush and Wet Slab Avalanche Periods in High Arctic Maritime Svalbard. Permafrost and Periglacial Processes. 2012; 23(1): 15-25.
[11].            Zare Bidaki R, Ahmadi H, Mahdavi M, Sedaghatkerdar A. Avalanche hazard mapping in Nesa -Gachsar road using geomorphologic and climatic data. Journal of Range and Watershed Management, Journal of Natural
Resources 2011; 64(3): 295-306 (Persian).
[12].            Talebi M, Hoseinzadeh R, Barandeh R. Avalanche Hazard Zoning in Central Alborz. ‎The 1st National Conference on Application of Sciences and Modern Technologies in ‎Agricultural and Natural Resources. 6 Mar. 2014, Islamic Azad Univercity Meybod Branch, Meybod, ‎Iran (Persian).
[13].            Kofeilifard R, Esmaliouri A. Avalanche Hazard Zoning using AHP case study: Khalkhal watershed. 1st National Conference on Agricultural and Enviromental Sciences. 17 June 2015. Zaminkav Research Centre, Ardabil, Iran (Persian).
[14].            Nayyeri H, Charehkhah B, Karami M. Zonation of Avalanche Pathways of Kurdistan Province. International Conference on Sustainable Development with a Focus on Agriculture, Enviroment and Tourism. 16-17 Sep. 2015, Tabriz, Iran (Persian).
[15].            Kroetsch D.Particle size distribution: Soil sampling and methods of analysis. (2nd Ed). CRC Press, Boca Raton. FL; 2008. p. 747-56.
[16].            Nosrati K, Majdi M. Soil Quality Assessment in Western Part of Tehran using Minimum Data set Method. J. Water and Soil Sci (Sci. & Technol. Agric. & Natur. Resour.) 2018; 21(4): 177-88 (Persian).
[17].            Nosrati K. Applied methods in scientific research. 1st ed. Tehran: Jahad-e Daneshgahi Shahid Beheshti Branch; 2013 (Persian).
دوره 6، شماره 1
فروردین 1398
صفحه 89-98
  • تاریخ دریافت: 01 مرداد 1397
  • تاریخ بازنگری: 13 مهر 1397
  • تاریخ پذیرش: 13 مهر 1397
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1398
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1398