ارزیابی ریسک طرح‌های توسعۀ منابع آب با روش تحلیل درخت خطا (مطالعۀ موردی: ناحیۀ 4 مکران و بندرعباس)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد منابع آب، گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

2 دانشیار، گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

3 دکترای مدیریت منابع آب، شرکت توسعۀ منابع آب و نیروی ایران، تهران

چکیده

امروزه پراکنش نامناسب بارش وکاهش نزولات جوی، به علاوۀ افزایش جمعیت و به تبع آن، افزایش مصرف و تقاضای آب، جامعه را به استفاده از طرح‌های توسعۀ منابع آب سوق داده است. همچنین، یکی از اهداف بلندمدت راهبردی آب کشور، برقرار کردن تعادل بین میزان تقاضای آب و منابع آب موجود با توجه به شاخص‏های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی است. از این‌رو، تحلیل ریسک طرح‌های توسعۀ منابع آب با توجه به شاخص‏های توسعۀ پایدار ضرورت می‏یابد. در پژوهش حاضر برای نخستین‌بار، تکنیک تحلیل درخت خطا به منظور ارزیابی ریسک طرح‌های توسعۀ منابع آب، تحت چارچوب توسعۀ پایدار استفاده شده است. پس از تعیین رویداد رأس، عوامل منجر به وقوع آن شامل شکست شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و منابع آب، شناسایی شدند. مدل پیشنهادی در قالب مطالعۀ موردی برای طرح‌های توسعۀ منابع آب ناحیۀ 4 سواحل مکران تا شهر بندرعباس ارائه شد. پس از محاسبۀ عملکرد منطقه در ونسیم، احتمال شکست شاخص‌های توسعۀ پایدار براساس خروجی ونسیم برآورد شد و به عنوان ورودی درخت خطای پیشنهادی به کار رفت. نتایج مطالعۀ حاضر نشان داد احتمال شکست بهترین و بدترین سناریو و همچنین شرایط موجود برای نیازهای آتی، به‌ترتیب برابر 38، 90 و50 درصد برآورد شد. در نهایت، به دلیل ریسک زیاد محاسبه‌شده، به رتبه‌بندی رویدادهای پایه براساس سهمی که در وقوع رویداد رأس دارند، پرداخته شد. نتایج رتبه‏بندی نشان داد مؤثرترین رویدادهای پایه در بهترین سناریو به‌ترتیب، شکست اجتماعی و اقتصادی و در بدترین سناریو، شکست اقتصادی و اجتماعی هستند.

کلیدواژه‌ها


[1].WCED (World Commission on Environment and Development). Our Common Future. Oxford:Oxford University Press;1987.
[2].Sadiq R, Kleiner Y, Rajani B. Water quality failures in distribution networks—risk analysis using fuzzy logic and evidential reasoning. Risk analysis. 2007; 27(5):1381-1394.
[3].Sadiq R, Saint-Martin E, Kleiner Y. Predicting risk of water quality failures in distribution networks under uncertainties using fault-tree analysis. Urban Water Journal. 2008; 5(4):287-304.
 
[4].Lindhe A, Rosén L, Norberg T, Bergstedt O. Fault tree analysis for integrated and probabilistic risk analysis of drinking water systems. Water research. 2009; 43(6):1641-1653.
[5].Taheriyoun M, Moradinejad S. Reliability analysis of a wastewater treatment plant using fault tree analysis and Monte Carlo simulation. Environmental monitoring and assessment. 2015; 187(1):4186.
[6].Stein D, Achari G, Langford CH, Dore MH, Haider H, Zhang K, Sadiq R. Performance management of small water treatment plant operations: a decision support system. Water and Environment Journal. 2017; 31(3):330-44.
[7].Tabesh M, Roozbahani A, Hadigol F. Risk Assessment of Water Treatment Plants Using Fuzzy Fault Tree Analysis (Case Study: Jalaliyeh Water Treatment Plant). Journal of Water and Wastewater. 2018; 29(4):132-144. [Persian]
[8].Babaei M, Roozbahani A, Shahdany SMH. Risk Assessment of Agricultural Water Conveyance and Delivery Systems by Fuzzy Fault Tree Analysis Method. Water Resources Management. 2018; 32(12):4079-4101.
[9].Ghachlou M, Roozbahani A, Banihabib ME. Comprehensive risk assessment of river basins using Fault Tree Analysis. Journal of hydrology. 2019;123974.
[10].Raju KS, Duckstein L, Arondel C. Multicriterion analysis for sustainable water resources planning: a case study in Spain. Water Resources Management. 2000;14(6):435-456.
[11].Yilmaz B, Harmancioglu N. Multi-criteria decision making for water resource management: a case study of the Gediz River Basin, Turkey. Water SA. 2010; 36(5).
[12].Abadi L, Sadeghi Kh, Shamsai A, Goharnejad H. An analysis of the sustainability of basin water resources using Vensim model. KSCE Journal of civil engineering. 2015;19(6):1941-1949.
[13].Banihabib ME, Shabestari M.H. Decision Models for the Ranking of Agricultural Water Demand Management Strategies in an Arid Region. Irrigation and Drainage. 2017; 66(5):773-783.
[14].Kefayati M, Saghafian B, Ahmadi A, Babazadeh H. Empirical evaluation of river basin sustainability affected by inter- basin
water transfer using composte indicators. Water and Environment Journal. 2018(1):104-111.
[15].Liang GS, Wang MJJ. A fuzzy multi-criteria decision-making method for facility site selection. 1991; 29(11):2313-2330.
[16].Zhang GD, Lu YX. Analysis and design of reliability and maintenance of system." Beijing: Beijing Aeronautics and Astronautics University Press, Beijing. 1990; 120-125.
[17].Pan ZJ, Tai YC. Variance importance of system components by Monte Carlo. IEEE Transactions on Reliability.1988; 37(4):421-423.
[18]. Rayab Consulting Engineering Company. Report of “Design landscape of water transfer from the Jagin dam to Makran coast”.2010. [Persian]
[19]. Lar Consulting Engineering Company. Report of “Complementary studies of the second phase of the Gabrick Dam”. 2017. [Persian]
[20].Regional Water Company of Hormozgan. Report of “Water section Development document of Hormozgan Province”. 2010. [Persian]
[21].Rajaian MM. Dynamic Systems Simulation with Vensim Software. 2nd ed. Mashhad:farayaz; 2013. [Persian]
[22].Sterman JD. Business dynamics: Systems thinking and modeling for a complex world. Boston. New York:McGraw-Hill. 2000.
[23].Hafezparast M, Araghinezhad SH, SharifAzari S. Sustainability Criteria in Assessment of Integrated Water Resources Management in the Aras Basin Based on DPSIR Approach. Journal of water and soil conservation. 2015; 22(2). [Persian]
[24]. Wu J. Land use changes: Economic, social, and environmental impacts. Choices. 2008; 23 (4): 6-10.
[25].Iternational Organization for Standardization. 2018. Access site; www.iso.org/sdgs/
[26].Nezamabadi AA, Rostami MNk, Moradi S. Red Tide Effects on the Function of Desalination Plant in Kish Island. Specialized Conference on Saltwater Desalination, Saltwater and Wastewater Treatment.Tehran. University of Water and Power Technolog. 2012. [Persian]
دوره 7، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 29-45
  • تاریخ دریافت: 14 مرداد 1398
  • تاریخ بازنگری: 28 بهمن 1398
  • تاریخ پذیرش: 28 بهمن 1398
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1399
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1399