مکان‏ یابی پخش سیلاب با تلفیق مدل ‏های AHP و Fuzzy با استفاده از روش WLC در GIS (مطالعۀ موردی: حوضۀ‏آبخیز خرم‏ آباد)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران

2 استادیار گروه مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان

3 کارشناس ارشد آبخیزداری، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان

4 دانشجوی دکترای آبخیزداری، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه لرستان

5 دانشجوی دکترای علوم و مهندسی آبخیز، دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان

چکیده

مکان‏یابی مناطق مناسب برای احداث سازه‏های پخش سیلاب و نفوذ آب به داخل سفره‏‏های زیرزمینی با هدف ذخیرۀ رواناب‏ها و افزایش ذخایر آب زیرزمینی به منظور تأمین آب مورد نیاز برای اهداف مختلف و نیز کنترل خسارت‌های ناشی از سیل، اهمیت و ضرورت زیاد این مطالعات را برای حفاظت از منابع طبیعی و انسانی نشان می‏د‏هد. در پژوهش حاضر، تلاش شده است تا مکان‏های مناسب برای پخش سیلاب در حوضۀ آبخیز خرم‏آباد ارائه شود. به این منظور پارامترهای کاربری اراضی، ارتفاع، تراکم زهکشی، زمین‏شناسی، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، شیب، رده‏های خاک، بافت خاک، هدایت الکتریکی و ضخامت غیراشباع در محیط ArcGIS10.5 تهیه و بررسی شدند. ابتدا پارامترهای مد نظر با استفاده از روش Fuzzy بین صفر و یک قرار گرفتند و سپس، با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی، مقایسۀ زوجی متغیرها به‏صورت طبقه‏بندی کمی، صورت گرفت و سپس با استفاده از نرم‏افزار Expert Choice که اصول آن بر اساس روش AHP استوار است، وزن هریک از معیارها به دست آمد. پارامترهای فاصله از مناطق مسکونی، کاربری اراضی و ضخامت غیراشباع مؤثرترین معیارها در مطالعۀ حاضر بودند. درنهایت، با استفاده از تکنیک‏های ArcGIS10.5 و با ترکیب خطی-وزنی، مکان‏یابی برای پخش سیلاب انجام شد. نتایج نشان داد طبق نقشۀ نهایی پخش سیلاب، 99/13 درصد از حوضۀ آبخیز خرم‏آباد، مطلوبیت مناسب و 04/26 درصد مطلوبیت متوسط برای احداث سازه‏هایی با هدف پخش سیلاب دارد. این مناطق را می‏توان در برنامه‏ریزی‏های اقدامات لازم برای پخش سیلاب در این منطقه در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها


[1]. Saadati H, Khayyam M. Survey of Flood water Spreading on quantitative changes of Vegetation Cover and Groundwater Recharge by Remote Sensing and GIS in Tasouj Aquifer in East Azarbayjan.Territory. 2009; 5(19): 1-10) (In Persian).
[2]. ‎Barkhordari J, Tireh Shabankareh K, Mehrjerdi MZ, Khalkhali M. Study of water spreading effects on quantitative and qualitative changes of pastural cover: A case study in station of Sarchahan water spreading (Hormozgan province). Watershed Researches in Pajouhesh & Sazandegi. 2009; 82: 65-72 (In Persian).
[3]. ‎Poveda B. Farmland appraisal based on the analytic network process. J. Glob. Optim. 2008; 42: 143-155.
[4]. Boostani F, Mohhamadi H. Valuing water from spreading the FASA Grbaygan. Environmental Sciences and Technology, 2010; 12(3):45-60 (In Persian).
[5]. Chowdhury A, Jaha M. K, Chowdary V. M. Delineation of groundwater recharge zones and identification of artificial recharge sites in West Medinipur district, West Bengal, using RS & GIS and MCDM techniques. J. Environ. Earth Sci. 2010; 59: 1209-1222.
[6]. Kowsar S.A, Desertification Control through Floodwater Harvesting: The Current State of Know-How. In C. Lee & T. Schaaf (Eds.),The Future of Drylands. 2008; 229-241.
 
[7]. Zahedi A, Jahanbakhsh F, Talebi A. Identification of flood prone areas using fuzzy logic and network analysis process (Case study: Mashhad). Journal of Water and Soil Sciences (Agriculture and Natural Sciences and Technologies). 2016; 6 (76): 185-196. (In Persian).
[8]. Nourollahi D, Zakeri Nairi M. Locating construction of flood spreading structures for feeding groundwater resources using multi criteria evaluation method (Case study: Eshtehard Industrial Estate Basin). Journal of Ecohydrology, 2018; 5 (4): 1371-1384. (In Persian).
[9]. Hafezimoghaddas N, Laskaripoor G, Khalaji J. Site selection of groundwater artificial recharge using AHP method and GIS, case study: Shahrekord Plain. 1st International Congress of Irrigation and Drainage, Ferdosi University, Mashhad, Iran; 2015. (In Persian).
[10].            Hassanzadeh Nafooti M, Jamali A, TEimouri M. Flood Spill Location Using Multi Criteria Evaluation (Case Study: Padua Basin in Bam City). Journal of Watershed Management Science and Engineering of Iran. 2018; 12 (40): 125-128. (In Persian).
[11].            Khashayi A, Ghahreman B, Kouchakzadeh M. Evaluation of aquifer water extraction potential by fuzzy hierarchical analysis process (Case study: Neyshabour plain). Iranian Journal of Water Research. 2011; 5 (90): 171-180. (In Persian).
[12].            Dagdeviren M, Yavuz S, Kılınc N. Weapon selection using the AHP and TOPSIS methods
under fuzzy environment. Expert Systems with Applications, 2009; 36(4), 8143-8151.
[13].            Ghodsi Pour H. Analytical Hierarchy Process. Amirkabir University of Technology Publications, 2016; 222 p. (In Persian).
[14].            Saeedi M, Abbasi AS, Sarpak M. Locating the appropriate landfill for hazardous waste using GIS site prioritization and hierarchical analysis (AHP) techniques. Environmental Science and Technology, Volume 11, Number One, Spring Special Issue, 2009; 231-241. (In Persian).
[15].            Fazelniya G, Hakimdust S, Balyani Y. Comprehensive Guideto GIS: ublishers Azad pyma, 2012; 145-146.
[16].            Noahgar A, Riahi F, Kamangar M. Determination of Suitable Areas of Flood Spreading Using Sustainable Groundwater Resources Approach (Case Study: Sarakhon Plain). Journal of Environmental Studies, 2016; 42 (1): 33-48. (In Persian).
[17].            Mahmoodi J, Qureshi Najafabadi S, Vafaeinejad A , Muridi A, Khazaei S. Potential Assessment of Groundwater Resources Using a Combined Approach to Particle Swarm Optimization Algorithm and Spatial Information System (Case Study: Mehran Plain, Ilam). Journal of Ecohydrology, 2017; 4 (4): 1213-1199. (In Persian).
[18].            Cimren E,Catay B, Budak E. Developement of selection system using AHP International Journal of Advanced Manufaturing Technology, 2007; 35 363-376.
دوره 7، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 251-261
  • تاریخ دریافت: 15 آبان 1398
  • تاریخ بازنگری: 19 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 19 اسفند 1398
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1399
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1399