تعیین اثر شدت و مدت خشکسالی بر زمان تأخیر بین خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی و بررسی عدم قطعیت‏ ها (مطالعۀ موردی:حوضۀ تالاب انزلی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکترای مهندسی آب، گروه مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی‌(ره)، قزوین، ایران

2 استاد گروه مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی‌(ره)، قزوین، ایران

چکیده

جای خالی آنچه در تحقیقات گذشته به چشم می‏خورد، یافتن ارتباط معنادار میان خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی و سپس، تعیین باند اعتماد احتمال تأخیر زمانی میان رخ ‏دادن دو فاز خشکسالی است. در تحقیق حاضر، سعی شد تا با استفاده از روش‏ شمارش فرکانس، زمان تأخیر میان دو فاز خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی، براساس مشاهدات موجود، برای حوضۀ تالاب انزلی با 9 ایستگاه هواشناسی و 20 ایستگاه هیدرومتری طی سال‏های 1364 تا 1394 تعیین شود. با توجه به آنکه در دورۀ مشاهداتی 30 ساله امکان رخداد خشکسالی‌های حدی کم است، برای تولید شرایط خشکسالی هواشناسی با بزرگی، تداوم و شدت‏های مختلف فراتر از آنچه تا کنون دیده شده، به کمک روش مونت‌کارلو به شبیه‏سازی مصنوعی بارش اقدام شد. برای شبیه‏سازی خشکسالی هیدرولوژیکی در سناریوهای مختلف خشکسالی هواشناسی از مدل بیلان آب SWAT استفاده شد. برای بررسی اثر تداوم و شدت خشکسالی هواشناسی بر تأخیر زمانی بین دو فاز خشکسالی، از ماتریس‏ همبستگی تقاطعی استفاده شد. نتایج نشان داد با افزایش تداوم خشکسالی هواشناسی، تأثیرات آن تا مدت طولانی‏تر بر رودخانه به صورت خشکسالی هیدرولوژیکی ‌مشاهده می‌شود. از طرفی، افزایش شدت خشکسالی هواشناسی، موجب کاهش زمان تأخیر میان دو فاز خشکسالی خواهد شد. باند اعتماد احتمال تأخیر زمانی میان خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیک نیز نشان داد با احتمال حدود 70 درصد، تأخیر زمانی یک‌ماهه و کمتر میان دو خشکسالی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


[1]. Gholami Sh, Nasiri M. Simulation of Atrak river flow using the SWAT model, Case study: Maraveh Tappeh watershed in Golestan province. Journal of Watershed Management Research. 2014; 2(7): 126-135. [Persian]
[2]. Razi F, Shokouhi A R. Determining and Estimating the Lag time between Meteorological and Hydrological Drought Using a Water Balance Model. Journal of Watershed Management Research. 2020; 12(3): 712-724. [Persian]
[3]. Hosseini M, Mokarian Z. Investigation and estimation of groundwater flow of the Gol Gol basin using SWAT. Journal of Watershed Management Research. 2016; 8(1): 80-92. [Persian]
[4]. Vaghefi S A, Mousavi S J, Abbaspour K C, Srinivasan R, Arnold J R. Integration of hydrologic and water allocation models in basin-scale water resources management considering crop pattern and climate change: Karkheh River Basin in Iran. Regional Environmental Change. 2015; 15(3): 475-484.
[5]. Vilaysane B, Takara K, Luo P, Akkharath I, Duan W. Hydrological stream flow modeling for calibration and uncertainty analysis using SWAT model in the Xedone River Basin, Lao PDR. Procedia Environmental Sciences. 2015; 28: 380-390.
[6]. Abbaspour K C, Rouholahnejad E, Vaghefi S, Srinivasan R, Yang H, Klove B. A continental-scale hydrology and water quality model for Europe: Calibration and uncertainty of a high-resolution large-scale SWAT model. Journal of Hydrology. 2015; 524: 733-752.
[7]. Adeniyi G, Bolaji F S, Adebayo W S, Daramola M O. Validation of SWAT model for prediction of water yield and water balance: case study of the upstream catchment of Jebba dam in Nigeria. International journal of civil and environmental engineering. 2014; 8(2): 264-270.
[8]. Shawul A A, Alamirew T, Dinka M O. Calibration and validation of SWAT model and estimation of water balance components of Shaya mountainous watershed, southeastern Ethiopia. Hydrology and Earth system sciences. 2013; 10: 13955-13978.
[9]. Mohammad S, Naseri F, Nazaripour H. Investigating the Temporal Changes and the Effect of Meteorological Drought on Groundwater Resources of Kerman Plain using Standard Precipitation (SPI) and Groundwater Resources (GRI) indices. 2018; 5(1) 11-22. [Persian]
[10]. Shafiei M, Raeini-Sarjaz M. Assessment of the Impact of Meteorological Drought and Wetness Trends on the Parishan Lake Water Level Decline. Journal of Watershed Management Research. 2015; 6(12) 118-126. [Persian]
[11]. Kooshki R, Rahimi M, Amiri M, Mohamadi M, Dastoorani J. Investigating the Relationship between Meteorological and Hydrological Drought in Karkheh Catchment Area. 2017; 4(3) 687-698. [Persian]
دوره 7، شماره 4
دی 1399
صفحه 843-854
  • تاریخ دریافت: 22 فروردین 1399
  • تاریخ بازنگری: 27 مرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 27 مرداد 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 11 آذر 1399
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1399