بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی و شاخص‌های هیدرواقلیمی بر تولید رسوب در حوزه آبخیز سد استقلال میناب

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه هرمزگان

2 عضو گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

3 3- عضو گروه آمار، دانشکده علوم پایه، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

4 گروه آمار- دانشگاه هرمزگان

چکیده

براساس مطالعات، تغییر کاربری اراضی موجب افزایش رواناب و تولید رسوب می‌شود. تغییرات کاربری اراضی و متغیرهای اقلیمی سبب تغییر در تولید رسوب، پرشدن مخازن سدها و چالش در تقاضای ساکنین منطقه برای دسترسی به آب شیرین شود. لذا پی بردن به روند شاخص‌های هیدرواقلیمی برای ارزیابی تأثیر تغییرات اقلیمی و هیدرولوژیکی برتولید رسوب درمقیاس آبخیز بسیار ضروری به نظر می‌رسد. مطالعه‌ی حاضر با هدف بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی و شاخص‌های هیدرواقلیمی بر تولید رسوب در حوزه آبخیز سد استقلال میناب با استفاده از آزمون‌های آمار تحلیل روند من کندال و پتیت می-پردازد. نتایج نشان داد، روند بارش در سطح حوضه فاقد روند معنی‌دار، اما دبی حداکثر سیل، حجم و غلظت رسوب دارای روند افزایشی معنی‌دار است که در دهه‌ی 80 شمسی رخ داده است. از طرفی، بررسی تغییرات کاربری اراضی در حوضه‌ی میناب طی سه دهه‌ی گذشته، سال‌های 1369، 1384 و 1400، نشان داد، 11درصد از سطح اراضی مرتعی کاسته شده و اراضی کشاورزی و مسکونی به‌ترتیب 220 و 280 درصد افزایش داشته اند. لذا علیرغم معنی‌دار نبودن روند بارش، بدلیل تغییرات کاربری اراضی مشهود که نقش کنترل کنند‌گی بر دبی پیک سیلاب و تولید رسوب دارد، افزایش دبی پیک و تولید رسوب، در حوضه مشهود است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1] Guo Y, Peng C, Zhu Q, Wang M, Wang H, Peng S, He H. Modelling the impacts of climate and land use changes on
soil water erosion: Model applications, limitations and future challenges. Journal of environmental management.
2019; 15(250):109403.
[2] Sun W, Shao Q, Liu J. Soil erosion and its response to the changes of precipitation and vegetation cover on the Loess
Plateau. Journal of Geographical Sciences. 2013; 23:1091-106.
[3] Bezabih M, Duncan AJ, Adie A, Mekonnen K, Khan NA, Thorne P. The role of irrigated fodder production
to supplement the diet of fattening sheep by smallholders in southern Ethiopia. Tropical and Subtropical
Agroecosystems. 2016;19(3):263-75.
[4] Azimi Sardari MR, Bazrafshan O, Panagopoulos T, Sardooi ER. Modeling the impact of climate change and land use
change scenarios on soil erosion at the Minab Dam Watershed. Sustainability. 2019;11(12):3353.
[5] Abebe ZD, Sewnet MA. Adoption of soil conservation practices in North Achefer district, Northwest Ethiopia.
Chinese Journal of Population Resources and Environment. 2014;12(3):261-8.
[6] Gelagay HS, Minale AS. Soil loss estimation using GIS and Remote sensing techniques: A case of Koga watershed,
Northwestern Ethiopia. International Soil and Water Conservation Research. 2016;4(2):126-36.
[7] Tadesse L, Suryabhagavan KV, Sridhar G, Legesse G. Land use and land cover changes and Soil erosion in Yezat
Watershed, North Western Ethiopia. International soil and water conservation research. 2017;5(2):85-94.
[8] Abbaszadeh M, Bazrafshan O, Mahdavi R, Sardooi ER, Jamshidi S. Modeling future hydrological characteristics
based on land use/land cover and climate changes using the SWAT model. Water Resources Management.
2023;37(10):4177-94.(in Persian)
[9] Wilson D, Hisdal H, Lawrence D. Has streamflow changed in the Nordic countries?–Recent trends and comparisons
to hydrological projections. Journal of Hydrology. 2010;394(3-4):334-46.
[10] Hayhoe SJ, Neill C, Porder S, McHorney R, Lefebvre P, Coe MT, Elsenbeer H, Krusche AV. Conversion to soy on
the Amazonian agricultural frontier increases streamflow without affecting stormflow dynamics. Global Change
Biology. 2011;17(5):1821-33.
[11] Martínez-Murillo JF, López-Vicente M, Poesen J, Ruiz-Sinoga JD. Modelling the effects of land use changes on
runoff and soil erosion in two Mediterranean catchments with active gullies (South of Spain). Landform Analysis.
2011;17:99-104.
[12] Paroissien JB, Darboux F, Couturier A, Devillers B, Mouillot F, Raclot D, Le Bissonnais Y. A method for modeling
the effects of climate and land use changes on erosion and sustainability of soil in a Mediterranean watershed
(Languedoc, France). Journal of Environmental Management. 2015;150:57-68.
[13] Santos JC, Andrade EM, Medeiros PH, Guerreiro MJ, Palácio HA. Land use impact on soil erosion at different scales
in the Brazilian semi-arid1. Revista Ciência Agronômica. 2017 Apr;48:251-60.
[14] Singh S, Bhardwaj A, Verma VK. Remote sensing and GIS based analysis of temporal land use/land cover and
water quality changes in Harike wetland ecosystem, Punjab, India. Journal of environmental Management. 2020;
262:110355.
[15] Serbaji MM, Bouaziz M, Weslati O. Soil Water erosion modeling in Tunisia using RUSLE and GIS integrated
approaches and Geospatial Data. Land. 2023;12(3):548.
[16] Arabkhedri M. Estimation of bed load to suspended load ratio in Dez and Minab rivers. Watershed Engineering and
Management. 2015;6(4):390-9.
[17] Barkhordari J, KHOSROUSHAHI M. Investigation of effects of land cover and climate change on river flow (Case
study: Minab watershed) 2008 : 191-199.. (In Persian)
[18] Bahari Meimandi J, Bazrafshan O, Esmaelpour Y, Shekari M, Zamani H. Study the Effect of Natural and
Anthropogenic Factors on The Ground Water Falling in The Minab Plain. Desert Management. 2023;11(1):1-8.(In
Persian)
[19] van Vliet J, Bregt AK, Hagen-Zanker A. Revisiting Kappa to account for change in the accuracy assessment of
land-use change models. Ecological modelling. 2011;222(8):1367-75.
[20] Khosravi A, Azari M. Spatio-temporal trend and change detection of temperature and precipitation of Kashafroud
basin. Journal of Applied researches in Geographical Sciences. 2022; 22(66):289-306. (In Persian)
[21] Bina F, Bazrafshan O, Holisaz A. Uncertainty analysis of global climate models in predicting monthly average
temperature using Latin Hypercub Sampling (case study: Minab Dam basin). Journal of Climate Research.
2021;1400(47):69-84.(in Persian)
[22] Azimi Sardari MR, Bazrafshan O, Panaopolus T, Sardoee R. Land use change modeling using artificial neural
network and Markov Chain (case study: Minab Esteqlal Dam Watershed). Journal of Natural Environment.
2020;73(1):103-14.
[23] Moradi M, Bazrafshan O, Bahreman A, Esmaelpour Y. Assessment of the relations between the trends of climatic
factors and river flow in southern coastal watersheds, Iran. Watershed Management Research Journal. 2018;
31(2):79-92. (In Persian)
[24] Mirzadeh Koohshahi F, Akbarian M, Khoorani A. Assessing Climate Change Impact on Soil Erosion in Minab
Watershed, Iran. Environmental Erosion Research Journal. 2023;13(2):63-81.(In Persian)
[25] Eskandari Damaneh H, Zehtabian G, Khosravi H, Azarnivand H, Barati A. Simulation of future spatial and temporal
changes in land uses and cover in arid areas (Case study: Minab plain). Iranian Journal of Range and Desert Research.
2021; 28(3):520-36.(In Persian)
[26] Sadeghi SH, Mostafazadeh R, Sadoddin A. Response of sedimentgraphs and sediment rating loops to land use type
and spatial pattern. Watershed Engineering and Management. 2015; 7(1):15-26.
دوره 11، شماره 1
فروردین 1403
صفحه 67-84
  • تاریخ دریافت: 04 آذر 1402
  • تاریخ بازنگری: 12 بهمن 1402
  • تاریخ پذیرش: 20 اسفند 1402
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1403
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1403