بررسی دینامیک همبست آب، انرژی، غذا در حوزه آبخیز هیرمند با رویکرد دیپلماسی آب تحت سناریوهای مدیریتی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری اقتصاد کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانشیار اقتصاد کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 دکترا اقتصاد کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

مسئلۀ آب در حوضۀ رودخانۀ فرامرزی هیرمند، با توجه به تأثیرات گسترده بر امنیت غذایی، آبی، اقتصادی و محیط‌زیست، روابط بین ایران و افغانستان را به‌عنوان یک چالش اساسی تحت‌تأثیر قرار داده است. اتخاذ یک رویکرد مدیریتی و سیاست‌گذاری مناسب در دیپلماسی آب، به‌منظور دستیابی پایدار به امنیت منابع آبی ضروری است. ازطرفی، ارتباط نزدیک آب، انرژی، غذا و تأثیر متقابلی که با یکدیگر دارند، باعث شکل‌گیری مفهوم جدیدی به نام همبست شده است که نقشی مهم در دستیابی به اهداف توسعۀ پایدار ایفا می‌کند. پژوهش حاضر به تحلیل دینامیک سیستم‌های مدیریت پایدار منابع آب مبتنی‌بر همبست منابع آب، انرژی و غذا در افق 32سالۀ (۱۳۷۹-۱۴۱۰) در حوزۀ آبخیز هیرمند با رویکرد دیپلماسی آب تحت سناریوهای مدیریتی به کمک نرم‌افزار ونسیم (DSS Vensim) پرداخته که در سایر تحقیقات پیشین مورد توجه نبوده است. نتایج پژوهش نشان داد با اعمال سناریو افزایش راندمان آبیاری از 35 درصد به 70 درصد بدون افزایش سطح کشت، تولید کشاورزی در منطقۀ سیستان به نسبت مدل پایه افزایش یافته است. این افزایش تولید محصولات کشاورزی از 77/65 به 99/69 هزار تن، نشان‌دهندۀ افزایش کارایی مصرف آب است. اجرای شبیه‌سازی سناریو توسعۀ سطح زیر کشت براساس افق 1404 در حوزۀ آبریز هیرمند، سبب افزایش امنیت محصولات کشاورزی در سال 1410 نسبت به سال 1379 به‌میزان 227900 تن می‌گردد. مطابق نتایج پژوهش حاضر، بهبود بهره‌وری آب، یکی از مؤثرترین ابزار در بررسی سناریوی ترکیبی، افزایش راندمان آبیاری و سناریو توسعۀ سطح زیر کشت براساس افق 1404 است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده پیشنهاد می‌شود به‌دلیل وابستگی منطقۀ سیستان به رودخانۀ فرامرزی هیرمند نیز، اتخاذ همبست آب، انرژی و غذا با تقویت دیپلماسی آبی به‌منظور کاهش تنش‌ و مدیریت پایدار مورد توجه سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان در حوزۀ آبخیز هیرمند قرار گیرد تا دشت سیستان از آسیب جدی ناشی از بحران آبی آینده و فجایع زیست‌محیطی حفظ گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. [1] Ghorbani F, Behboudi D, Zarghami M. Evaluating adaptive capacity and identifying climate change barriers

    to adaptation (case study: Qarranqu Basin, Iran). Sustainable Water Resources Management. 2024; 10(1): 1.

    [2] Safavian N, Mohammadi A, Mosleh Shirazi AN, Alimohammadlo M. Water resources management in Food-

    Energy-Water Nexus: The application of system dynamics in Iran's Maharlu Lake Basin. Iranian journal of

    management sciences. 2022; 17(67): 1-26.

    [3] Index FFP. World Food Situation. FAO: Rome, Italy. 2021.

    [4] Allam MM, Eltahir EA. Water-energy-food nexus sustainability in the Upper Blue Nile (UBN) Basin.

    Frontiers in Environmental Science. 2019; 7: 5.

    [5] Hoolohan C, Soutar I, Suckling J, Druckman A, Larkin A, McLachlan C. Stepping‐up innovations in the

    water–energy–food nexus: A case study of anaerobic digestion in the UK. The Geographical Journal. 2019;

    185(4): 391-405.

    [6] Phan TD, Smart JC, Sahin O, Capon SJ, Hadwen WL. Assessment of the vulnerability of a coastal freshwater

    system to climatic and non-climatic changes: A system dynamics approach. Journal of Cleaner Production.

    2018; 183: 940-55.

    [7] Benson D GA, JJ. R. Water governance in a comparative perspective: from IWRM to a'nexus' approach?

    Water alternatives. 2015; 8:756-73.

    [8] Wang X, Dong Z, Sušnik J. System dynamics modelling to simulate regional water-energy-food nexus

    combined with the society-economy-environment system in Hunan Province, China. Science of The Total

    Environment. 2023; 863: 160993.

    [9] Dehghani B, Farahani M, Aminnejad B. Evaluation of artificial recharge and flood spreading scenarios for

    integrated surface and groundwater resources management using weap model case study (Varamin Plain).

    Iran-Water Resources Research. 2019; 15(4): 242-58.

    [10] Layani G, Bakhshoodeh M, Zibaei M, Viaggi D. Sustainable water resources management under population

    growth and agricultural development in the Kheirabad river basin, Iran. Bio-based and Applied Economics.

    2021; 10(4): 305-23.

    [11] Masaeli H, Gohari A, Shayannejad M. Evaluation of different irrigation methods using water, energy, food

    and carbon nexus approach. Water and Irrigation Management. 2022; 12(3): 511-25.

    [12] Dowlatabadi N, Banihabib ME, Roozbahani A. Modeling of the water resources system of Hoor-Al-

    Azim/Hawizeh wetland using system dynamics approach. Iran-Water Resources Research. 2020; 16(2): 18-

    34.

    [13] Li P-C, Ma H-w. Evaluating the environmental impacts of the water-energy-food nexus with a life-cycle

    approach. Resources, Conservation and Recycling. 2020; 157: 104789.

    [14] Eslami Z, Janatrostami S, Ashrafzadeh A, Pourmohamad Y. Water, energy, food nexus approach impact on

    integrated water resources management in sefid-rud irrigation and drainage network. Water and Soil. 2020;

    34(1): 11-25.

    [15] Song C, Yan J, Sha J, He G, Lin X, Ma Y. Dynamic modeling application for simulating optimal policies on

    water conservation in Zhangjiakou City, China. Journal of cleaner production. 2018;201:111-22.

    [16] Zareie S, Bozorg-Haddad O, Loáiciga HA. A state-of-the-art review of water diplomacy. Environment,

    Development and Sustainability. 2021; 23: 2337-57.

    [17] Sun B, Yang X. Simulation of water resources carrying capacity in Xiong’an New Area based on system

    dynamics model. Water. 2019; 11(5): 1085.

    [18] Forrester JW. Industrial dynamics. Journal of the Operational Research Society. 1997; 48(10): 1037-41.

    [19] Xing L, Xue M, Hu M. Dynamic simulation and assessment of the coupling coordination degree of the

    economy–resource–environment system: Case of Wuhan City in China. Journal of Environmental

    Management. 2019; 230: 474-87.

    [20] Shao Z, Wu F, Li F, Zhao Y, Xu X. System dynamics model for evaluating socio-economic impacts of

    different water diversion quantity from transboundary river basins—A case study of Xinjiang. International

    Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(23): 9091.

    [21] Ledenyov D, Ledenyov V. Multivector strategy vs quantum strategy by Apple Inc. Available at SSRN

    1. 2015.

    [22] Safaei B, Mosleh Shirazi AN, Mohamadi A, Alimohammadlou M. A systematic model for the diffusion of

    commercial soft technology in Iran’s oil industry. Journal of Technology Development Management. 2018;

    6(3): 41-70.

    [23] Chen Z, Wei S. Application of system dynamics to water security research. Water resources management.

    2014; 28(2): 287-300.

    [24] Shahmohammadi A, Khoshbakht K, Veisi H, Nazari MR. Investigating of Water, Energy, and Food Nexus

    with the Systems Dynamics Approach; a Case Study of Varamin Plain. Environmental Sciences. 2024;

    22(1): 1-20.

    [25] Keyhanpour MJ, Musavi Jahromi SH, Ebrahimi H. System dynamics model of sustainable water resources

    management using the Nexus Water-Food-Energy approach. Ain Shams Engineering Journal. 2021; 12(2):

    1267-81

دوره 11، شماره 2
تیر 1403
صفحه 287-300
  • تاریخ دریافت: 18 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 22 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 23 خرداد 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 01 تیر 1403
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1403