تخصیص بهینۀ منابع آب در بخش کشاورزی با کاربرد مدل استاکلبرگ - نش-کورنو و تأکید بر بازار آب (مطالعۀ موردی: طرح انتقال آب با لوله منطقۀ سیستان)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، پژوهشکدۀ کشاورزی، پژوهشگاه زابل، زابل، ایران

2 استادیار اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 دانشیار اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

‌از بزرگ‏ترین طرح‌های انتقال آب در کشور، طرح انتقال آب با لوله دشت سیستان است که با اجرای این طرح می‏توان آب اندک را به بهترین روش مدیریت کرد. هدف از این مطالعه، تخصیص بهینۀ منابع آب در بخش کشاورزی با استفاده از تئوری بازی و تأکید بر بازار آب در منطقۀ سیستان در سال 1398-1399 برای این طرح است. برای این منظور، از مدل تعادلی استاکلبرگ- نش- کورنو در دو حالت تخصیص عمومی و شرایط وجود بازار آب و برای حل مدل از یک فرایند فراابتکاری که ترکیبی از الگوریتم ژنتیک پویا و روش برنامه‌ریزی فازی است، استفاده شده است. نتایج مطالعه نشان داد با ایجاد بازار آب در منطقه سود کل سیستم از 585484 میلیون ریال به 859322 میلیون ریال افزایش می‏یابد که میزان تغییرات معادل 3837 میلیون ریال است. همچنین، نتایج نشان داد مقدار شاخص برابری با ایجاد بازار کاهش می‌یابد و امکان تخصیص عادلانۀ آب بین مناطق فراهم می‏شود که میزان این تغییرات 7/7 درصد است و با کاهش راندمان آبیاری و استفاده از سیستم‏های سنتی آبیاری در سطح مزرعه، میزان سود کل سیستم کاهش خواهد یافت. بنابراین، شکل‏گیری بازار آب در سطح منطقۀ سیستان علاوه بر تغییر در میزان آب تخصیصی به محصولات در مناطق مورد مطالعه، سود حاصل از الگوی کشت را تغییر می‌دهد و در حالت کلی، منجر به بهبود وضعیت درآمدی کشاورزان و باعث ایجاد عدالت در تخصیص آب بین مناطق منطقۀ سیستان می‏شود.

کلیدواژه‌ها


[1]. Chizari A, Sharzei GH, Keramatzade A. Determination of water economic value with goal programming approach: case study, Barzu Shirvan dam. Journal of Economic Research. 2005;71:39-66.
[2]. Keramatzadeh A, Chizari AH, Mirzaei A. Determining the economic value of irrigation water through: Optimal cropping pattern for integrated farm and horticulture.2006; 35-60
[3]. Muttiah RS, Wurbs RA. Modeling the impacts of climate change on water supply reliabilities. Water International. 2002 Sep 1;27(3):407-19.
 
[4]. SardarShahraki A. Optimal Allocation of Water Resources of Hirmand Basin by Application of Game Theory and Evaluating the Managerial Scenarios. PhD Thesis in agricultural economic university of Sistan and Baluchestan. 2016. (in Persian)
[5]. Zhang Z, Lei X, Tian Y, Wang L, Wang H, Su K. Optimized scheduling of cascade pumping stations in open-channel water transfer systems based on station skipping. Journal of Water Resources Planning and Management. 2019 Jul 1;145(7):05019011.
 [6]. Paymozd S, Morid S, MOGHADASI M. Comparison of non-linear optimization and a system dynamics approaches for agricultural water allocation (A case study: Zayande Rud Basin). (in Persian)
[7]. Xu Z, Yao L, Zhou X, Moudi M, Zhang L. Optimal irrigation for sustainable development considering water rights transaction: A Stackelberg-Nash-Cournot equilibrium model. Journal of Hydrology. 2019 Aug 1;575:628-37.
[8]. Sapino F, Pérez-Blanco CD, Gutiérrez-Martín C, Frontuto V. An ensemble experiment of mathematical programming models to assess socio-economic effects of agricultural water pricing reform in the Piedmont Region, Italy. Journal of Environmental Management. 2020 Aug 1;267:110645.
[9]. Zeng XT, Li YP, Huang GH, Liu J. Modeling water trading under uncertainty for supporting water resources management in an arid region. Journal of Water Resources Planning and Management. 2016 Feb 1;142(2):04015058.
[10]. Yao L, Xu Z, Chen X. Sustainable water allocation strategies under various climate scenarios: A case study in China. Journal of Hydrology. 2019 Jul 1;574:529-43.
[11]. Alarcón J, Juana L. The water markets as effective tools of managing water shortages in an irrigation district. Water resources management. 2016 Jun 1;30(8):2611-25.
[12]. Yue Q, Zhang F, Zhang C, Zhu H, Tang Y, Guo P. A full fuzzy-interval credibility-constrained nonlinear programming approach for irrigation water allocation under uncertainty. Agricultural Water Management. 2020 Mar 1;230:105961.
[13]. Li M, Xu Y, Fu Q, Singh VP, Liu D, Li T. Efficient irrigation water allocation and its impact on agricultural sustainability and water scarcity under uncertainty. Journal of Hydrology. 2020 Jul 1;586:124888.
[14]. Elleuch MA, Anane M, Euchi J, Frikha A. Hybrid fuzzy multi-criteria decision making to solve the irrigation water allocation problem in the Tunisian case. Agricultural systems. 2019 Nov 1;176:102644.
[15]. Wu RS, Liu JS, Chang SY, Hussain F. Modeling of mixed crop field water demand and a smart irrigation system. Water. 2017 Nov;9(11):885.
[16]. Asghar A, Iqbal J, Amin A, Ribbe L. Integrated hydrological modeling for assessment of water demand and supply under socio-economic and IPCC climate change scenarios using WEAP in Central Indus Basin. Journal of Water Supply: Research and Technology-Aqua. 2019 Mar 1;68(2):136-48.
 [17]. Li M, Li J, Singh VP, Fu Q, Liu D, Yang G. Efficient allocation of agricultural land and water resources for soil environment protection using a mixed optimization-simulation approach under uncertainty. Geoderma. 2019 Nov 1;353:55-69.
 [18]. Wang Y, Yang J, Chang J. Development of a coupled quantity-quality-environment water allocation model applying the optimization-simulation method. Journal of Cleaner Production. 2019 Mar 10;213:944-55.
[19]. Lv T, Xie H, Lu H, Zhang X, Yang L. A game theory-based approach for exploring water resource exploitation behavior in the Poyang Lake Basin, China. Sustainability. 2019 Jan;11(22):6237.
 [20]. Zeng Y, Li J, Cai Y, Tan Q, Dai C. A hybrid game theory and mathematical programming model for solving trans-boundary water conflicts. Journal of Hydrology. 2019 Mar 1;570:666-81.
[21]. Kosolapova NA, Matveeva LG, Nikitaeva AY, Molapisi L. Modeling resource basis for social and economic development strategies: Water resource case. Journal of hydrology. 2017 Oct 1;553:438-46.
[22]. GHAFFARI Moghadam Z, Keikhah A, Sabouhi M. Optimum water resources allocation using game theory. Iran-Water Resources Research. 2012; 8(2): 12-23(in Persian)
[23]. Philpot SL, Johnson PA, Hipel KW. Analysis of a brownfield management conflict in Canada. Hydrological Research Letters. 2017;11(3):141-8.
[24]. Gholami M, Mortezapour MR, Shahnourian MM. Conflict resolution of sefidrud irrigation and drainage network with games theory. Iran-Water Resources Research. 2017 Nov 22;13(3):101-11. (in Persian)
[25]. Safari N, Zarghami M, Szidarovszky F. Nash bargaining and leader–follower models in water allocation: Application to the Zarrinehrud River basin, Iran. Applied Mathematical Modelling. 2014 Apr 1;38(7-8):1959-68.
[26]. Fu Q, Li L, Li M, Li T, Liu D, Hou R, Zhou Z. An interval parameter conditional value-at-risk two-stage stochastic programming model for sustainable regional water allocation under different representative concentration pathways scenarios. Journal of Hydrology. 2018 Sep 1;564:115-24.
[27]. Sedghamiz A, Nikoo MR, Heidarpour M, Sadegh M. Developing a non-cooperative optimization model for water and crop area allocation based on leader-follower game. Journal of hydrology. 2018 Dec 1;567:51-9.
[28]. Chen Y, Lu H, Li J, Ren L, He L. A leader-follower-interactive method for regional water resources management with considering multiple water demands and eco-environmental constraints. Journal of hydrology. 2017 May 1;548:121-34.
[29]. Agricultural Statistics, Ministry of Jihad Agriculture, Deputy of Planning and Economy. Tehran, Volume 1, 2017.
[30]. Mahmoudinia D, Dallali Esfahani R, Engwerda J, Bakhshi Dastjerdi R. Game theory and its role in determining optimal policies and strategic interaction between fiscal and monetary policymakers (Application of differential game theory and stackelberg games). Journal of Applied Economics Studies in Iran. 2016 Jul 22;5(18):1-34. (in Persian)
[31]. Sinha A, Malo P, Frantsev A, Deb K. Finding optimal strategies in a multi-period multi-leader–follower Stackelberg game using an evolutionary algorithm. Computers & Operations Research. 2014 Jan 1;41:374-85.
[32]. Safari N. Optimal Surface Water Resources Allocation by Public and Market-Based Mechanisms with the Approach of Cooperative Game; Case Studies. PhD Thesis university of Tabriz. 2016
[33]. Gibbons R. An introduction to applicable game theory. Journal of Economic Perspectives. 1997 Mar;11(1):127-49.
 [34]. Nori Naeini S, Salahmanesh A. Determining the shadow value of resources in the agricultural sector (Case study: Khorasan villages).Journal of Economic Research. 1994;48: 81-109 (in Persian)
[35]. Sharafian A, Zeyaei S, Mardani M. Comparison of economic efficiency of water consumption in agricultural products before and after the implementation of water transfer project with pipes (Case study: Sistan plain). sixth unternational conference on applied research in agricultural sciences. Tehran. 2019. (in Persian)
دوره 9، شماره 1
فروردین 1401
صفحه 273-289
  • تاریخ دریافت: 02 آبان 1400
  • تاریخ بازنگری: 20 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 20 اسفند 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1401
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1401