پایش الگوی فرونشست جنوب غربی تهران با استفاده از سری زمانی مشاهدات تداخل سنجی راداری و سامانه تعیین‌موقعیت جهانی

رضائی زاده, امین; طایفه رستمی, آرش; امیری, میثم

doi:10.22059/ije.2025.397729.1875

پایش الگوی فرونشست جنوب غربی تهران با استفاده از سری زمانی مشاهدات تداخل سنجی راداری و سامانه تعیین‌موقعیت جهانی

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد مهندسی عمران، دپارتمان مهندسی عمران، دانشگاه ETS، کبک، کانادا

² دانشکده مهندسی نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران.

³ دکتری ژئوفیزیک، دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه، زنجان، ایران

10.22059/ije.2025.397729.1875

چکیده

خشکسالی و برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی منجر به فرونشست زمین در بسیاری از دشت‌های ایران شده است. جنوب غربی تهران به عنوان یکی از بحرانی‌ترین مناطق، در دو دهه اخیر شاهد نرخ‌های بالای فرونشست بوده است. در این پژوهش، از روش پیشرفته تداخل‌سنجی راداری (InSAR) با تکنیک خط مبنای کوتاه (SBAS) برای پایش تغییرات سطح زمین در بازه زمانی 2014 تا 2017 استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشینه نرخ فرونشست در راستای دید ماهواره به 174 میلی‌متر در سال و در راستای قائم به 227 میلی‌متر در سال می‌رسد. تحلیل‌های زمانی همچنین وجود دوره‌های متناوب بالاآمدگی سطح زمین را آشکار ساخت که با وقوع بارش‌های سنگین (بیش از 20 میلی‌متر) همبستگی واضحی داشتند. در شش رویداد خاص، بارش‌های شدید منجر به بالاآمدگی‌هایی بیش از 50 میلی‌متر شد. این یافته‌ها به وضوح نشان می‌دهد که در کنار عوامل انسانی مانند برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، تغییرات طبیعی از جمله بارش‌های فصلی نیز نقش مهمی در الگوی تغییرات سطح زمین ایفا می‌کنند. چنین نتایجی بر ضرورت پایش مستمر و مدیریت یکپارچه منابع آب در مناطق در معرض خطر تأکید می‌کند. انجام مطالعات مشابه در دوره‌های زمانی جدیدتر می‌تواند به درک بهتر روندهای جاری و پیش‌بینی تغییرات آینده کمک شایانی نماید.

کلیدواژه‌ها