برآورد هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژیکی (GIUH) و هیدروگراف واحد لحظه‌ای تابع عرض (WFIUH) در حوضه‌های فاقد آمار (مطالعۀ موردی: حوضۀ قروه)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مهندسی محیط زیست (منابع آب)، دانشکدۀ محیط زیست، دانشگاه تهران

2 استادیار، دانشکدۀ محیط زیست، دانشگاه تهران

چکیده

هیدروگراف واحد در پیش‌بینی سیلاب رودخانه‌ها و طراحی سازه‌های کنترلی و حفاظتی در یک حوضۀ آبریز بسیار مهم است؛ ازاین‌رو در حوضه‌های فاقد ایستگاه هیدرومتری با استفاده از روابط ریاضی و تجربی و براساس داده‌های اقلیمی، برآوردی از مقدار آب در حوضه‌ به‌عمل می­آید. دو روش هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژیکی و هیدروگراف واحد لحظه‌ای تابع عرض به‌دلیل بهره‌گیری از خصوصیات فیزیکی حوضه و نرم‌افزار GIS با دقتی پذیرفتنی، قابلیت پیش‌بینی هیدروگراف واحد لحظه‌ای حوضه‌های فاقد آمار را دارند. در این میان روش WFIUH به‌دلیل اختصاص سرعت جریان متفاوت در منطق چالاب‌های کوهپایه‌ای و کانال اصلی حوضه، با واقعیت هماهنگ‌تر است. در این مقاله هیدروگراف واحد لحظه‌ای حوضۀ قروه با وسعت 14/67 کیلومتر مربع در استان کردستان به‌کمک برنامۀ GIS و برنامه‌های الحاقی آن استخراج شد و نتایج دو روش با هم مقایسه شد. نتایج نشان می‌دهد درحالی که دو روش از همخوانی مطلوبی در تخمین زمان تمرکز حوضه در حدود 6/4 ساعت برخوردارند، روش WFIUH با بهره‌گیری از سرعت جریان متناسب با شیب، جزئیات بیشتری را تحت پوشش قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


] جهانبخش، سعید؛ رضائی بنفشه، مجید؛ گودرزی، مسعود؛ غفوری روزبهانی، عبدالمحمد؛ مهدیان، محمدحسین، 1391، ارزیابی کاربرد روش زمان-سطح و هیدروگراف واحد لحظه‌ای کلارک در برآورد دبی سیلاب بازیافت کارون، نشریۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 16، شمارۀ 41: 66-49.
[2] شیرزادی، عطاالله؛ چپی، کامران؛ فتحی، پرویز، 1390، برآورد هیدروگراف واحد مصنوعی با استفاده از تحلیل منطقه‌ای سیلاب و پارامترهای ژئومورفولوژی (مطالعه موردی: حوضۀ آبخیز مارنج و کانی سواران، کردستان)، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، جلد 15، شمارۀ 58: 240-231.
[3] غیاثی، نجف‌قلی؛ روغنی، محمد، 1385، کارایی هیدروگراف واحد لحظه ای ژئومورفولوژی و مقایسه آن با هیدروگراف های مصنوعی اشنایدر، مثلثی و SCS در حوزۀ آبخیز کسیلیان، مجلۀ پژوهش و سازندگی، شمارۀ 70: 32-23.
[4] کرمی، فریبا؛ اسمعیل‌پور، مرضیه، 1393، برآورد رواناب با استفاده از مدل هیدروگراف واحد لحظه‌ای ژئومورفولوژی (مطالعه موردی: حوضۀ دریاچای)، مجلۀ هیدروژئومورفولوژی، شمارۀ 1: 157- 145.
[5] وزارت نیرو، 1385، شرکت آب منطقه‌ای استان کردستان، مطالعات مرحلۀ اول و دوم ساماندهی رودخانۀ قروه، گزارش مطالعات هیدرولوژی رودخانۀ قروه.
[6] Cudennec, C., Fouad, Y., SumarjoGotot, I. and Duchesne, J., 2004, A geomorphological explanation of the unit hydrograph concept, Hydrological Process, vol 18(4), pp. 603-621
[7] Franchini, M. and O’Connel, P.E., 1996, An analysis of the dynamic component of the geomorphologic instantaneous unit hydrograph, Journal of Hydrology, vol. 175, pp. 407–428
[8] Gupta, V.K., Waymire, E. and Wang, C.T., 1980, Representation of an instantaneous unit hydrograph from geomorphology, Water Resources Research, vol. 16(5), pp. 855–862
[9] Grimaldi, S., Nardi, F., Di Benedetto, F., Istanbulluoglu, E. and Bras, R.L., 2007, A physically based method for removing pits in digital elevation models, Advances in Water Resources, vol. 30, pp. 2151–2158
[10] Grimaldi, S., Petroselli, A., Nardi, F. and Alonso, G., 2010, Flow time estimation with variable hillslope velocity in ungauged basins, Advances in Water Resources, vol. 33(10), pp. 1216–1223
[11] Grimaldi, S., Petroselli, A. and Nardi, F., 2012a, A parsimonious geomorphological unit hydrograph for rainfall–runoff modelling in small ungauged basins, Hydrological Sciences Journal, vol. 57(1), pp. 73-83
[12] Grimaldi, S., Petroselli, A., Porfiri, M. and Tauro, F., 2012b, Time of concentration: a paradox of modern hydrology, Hydrological Sciences Journal, vol. 57(2), pp. 217–228
[13] Nardi, F., Grimaldi, S., Santini, M., Petroselli, A. and Ubertini, L., 2008, Hydrogeomorphic properties of simulated drainage patterns using DEMs: the flat area issue, Hydrological Sciences Journal, vol 53(6), pp. 1176–1193
[14] Rinaldo, A., Marani, A. and Rigon, R., 1991, Geomorphological dispersion, Water Resources Research, vol. 27, pp. 513–525
[15] Rinaldo, A., Vogel, G.K., Rigon, R. and Rodriguez-Iturbe, I., 1995, Can one gauge the shape of a basin, Water Resources Research, vol. 31, pp. 1119–1127
[16] Rodriguez-Iturbe, I. and Valdes, J.B., 1979, The geomorphologic structure of hydrologic response, Water Resources Research, vol. 15, pp. 1409–1420
[17] Rodríguez-Iturbe, I. and Rinaldo, A., Fractal river networks: chance and self-organization, Cambridge University Press, 1997, 570 p.
[18] Rodriguez-Iturbe, I., Gonzalez-Sanabria, M. and Bras, R.L., 1982, A geomorphoclimatic theory on the instantaneous unit hydrograph, Water Resources Research, vol. 18(4), pp. 877–886
[19] Rosso, R., 1984, Nash model relation to Horton order ratios, Water Resources Research, vol. 20(7), pp. 914–920
[20] Tak, L. D. and Bras, R. L., 1990, Incorporating hillslope effects into the geomorphologic instantaneous unit hydrograph, Water Resources Research, vol. 26(10), pp. 2393-2400
[21] Tarboton, D.G., Bras, R.L. and Rodriguez-Iturbe, I., 1991, On the extraction of channel networks from digital elevation data, Hydrological Processes, vol. 5(1), pp. 81–100
[22] Tarboton, D.G. and Ames, D.P., 2001, Advances in the mapping of flow networks from digital elevation data, World water and environmental resources congress, May, Orlando, USA
  • تاریخ دریافت: 16 بهمن 1393
  • تاریخ بازنگری: 03 خرداد 1394
  • تاریخ پذیرش: 03 خرداد 1394
  • تاریخ اولین انتشار: 03 خرداد 1394
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1394