ارزیابی تأثیر عملیات مکانیکی بر پهنه‌بندی خصوصیات هیدرودینامیکی سیل

نوری, حمید; ایلدرومی, علی رضا; سپهری, مهدی; سپهری, نبی الله; آرتیمانی, محمد مهدی

doi:10.22059/ije.2015.57294

ارزیابی تأثیر عملیات مکانیکی بر پهنه‌بندی خصوصیات هیدرودینامیکی سیل

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ . استادیار، گروه منابع طبیعی، دانشگاه ملایر، ایران

² دانشیار، گروه منابع طبیعی، دانشگاه ملایر، ایران

³ مربی، گروه منابع طبیعی، دانشگاه ملایر، ایران

⁴ مربی، گروه آبیاری و زهکشی، دانشگاه بوعلی سینا، ایران

⁵ مربی، گروه منابع طبیعی، دانشگاه لرستان، ایران

10.22059/ije.2015.57294

چکیده

سیل یکی از بلایای طبیعی است که به خودی خود به‌وجود نمی‏آید، بلکه اغلب، چگونگی تغییر کاربری اراضی موجب بروز آن می‏شود و هرساله خسارت‌های جانی و مالی فراوانی ‌ایجاد می‌کند. در این مطالعه در حوضة گنبدچای برای بررسی تأثیر عملیات مکانیکی آبخیزداری بر پهنه‌بندی سیل، ابتدا با استفاده از روش فازی‌سازی و AHP و ترکیب چهار نقشۀ شیب، ارتفاع، کاربری اراضی و نفوذپذیری نقشۀ پایه تهیه شد و در قدم بعدی با تعیین جانمایی عملیات مکانیکی و تفکیک‌بندی این عملیات بر اساس ارتفاع سدها و تعیین دامنۀ تأثیر هر یک از این عملیات مکانیکی با استفاده از خطوط تراز ارتفاعی، نقشۀ مربوط به دامنۀ تأثیر عملیات آبخیزداری تهیه شد. در‌نهایت با تلفیق نقشۀ مربوط به دامنۀ تأثیر عملیات آبخیزداری با نقشۀ پایه به بررسی پهنه‌بندی سیل در منطقۀ ‌مطالعه‌شده پرداخته شد. نتایج گرچه تأثیر مثبت حدود‌ 9 درصدی عملیات آبخیزداری را بر کاهش خطرات ناشی از سیل نشان می‌دهد، این نتایج در صورت پراکنده بودن مناسب این عملیات و تعداد کافی می‌توانست تأثیر بیشتری از خود نشان دهد.
‌

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اکوهیدرولوژی

مراجع

امینی، عطا؛ روغنی، محمد، 1392، «اثرات سازه‌های مکانیکی بر ذخیرۀ رواناب‌ها در حوضۀ گاودره استان کردستان». فصلنامۀ علمی‌ـ پژوهشی فضای جغرافیایی. سال چهاردهم. شمارۀ 47 : 145-162.
1. ثروتی، محمدرضا؛ احمدی، محمود؛ نصرتی، کاظم؛ مزبانی، مهدی، 1392، پهنه‌بندی پتانسیل سیل‌خیزی حوضۀ آبخیز سرآب دره‌شهر. جغرافیا (فصلنامۀ علمی‌ـ پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، دورۀ جدید، سال یازدهم، شمارۀ 36، صص 55-77.
2. روغنی، محمد؛1391، «بررسی نقش عملیات مکانیکی آبخیزداری در کنترل رواناب حوضۀ آبخیز زاینده‌رود: مطالعۀ موردی در حوضۀ آبخیز حیدری»، مهندسی آبیاری و آب، شمارۀ 7: 23-11.
3. سلطانی، محبوبه؛ 1389، «ارزیابی اقدامات آبخیزداری بر سیل‌خیزی با استفاده از مدل HECHMS (‌مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز منشاد»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه منابع طبیعی و کویر‌شناسی، دانشگاه یزد.
  1. کرم، امیر؛ درخشان، فرزانه، 1391، «پهنه‌بندی سیل‌خیزی، برآورد سیلاب و ارزیابی کارایی کانال‌های دفع آب‌های سطحی در حوضه‌های شهری (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبشوران در کرمانشاه)»، شماره 16: 54-37.
  2. مظفری، غلامعلی؛ 1389. هیدرولوژی شهری، انتشارات دانشگاه یزد، 214 صفحه.
    1. Saaty. Thomas, 1980, The Analytic Hierarchy Process. Mc Graw-Hill International. New York, NY, U.S.A.
    2. Sadeghi. Hamid.Reza. Sharifi, Faranak. 2006, Performance Evaluation of Watershed Management Measures using Qualitative Method (Case Study: Part of Kan Watershed, Iran), Geographical Research. 79(4):37-47.
    3. Plate. Erich, 2002, Flood Risk and Flood Management, Journal of Hydrology 267,P.P.2-11.
    4. USDA. 1986. Urban hydrology for small watersheds. Technical Release 210-VI-TR-55. 160 pp.