مدیریت و پهنه‏بندی خشکسالی با استفاده از شاخص‏های SPI و RDI (مطالعۀ موردی: استان مرکزی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران

2 استاد دانشکدۀ محیط زیست، دانشگاه تهران

3 . دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی طبیعت، دانشکدۀ علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران

4 . دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه شهید باهنرکرمان

چکیده

خشکسالی، کمبود رطوبت مستمر و غیر‌طبیعی تعریف‌ شده است و پدیده‏ای اجتناب‏ناپذیر به‌شمار می‌رود که بیشتر نقاط جهان با آن روبه‏روست. خشکسالی یکی از بلایای طبیعی است که خسار‌ت‌های فراوانی‌ به انسان و اکوسیستم‏های طبیعی وارد می‏آورد. در خشکسالی چهار ویژگی عمده مطالعه می‌شود که عبارت‌اند از شدت، مدت، فراوانی و گسترۀ خشکسالی که هدف از این تحقیق، تعیین شدت و مدت و گسترۀ خشکسالی در استان مرکزی است. به‌منظور بررسی و پهنه‏بندی خشکسالی، شاخص‏های متنوعی ابداع شده است؛ یکی از آن‏ها، شاخص بارش استاندارد ‌و دیگری شاخص خشکسالی احیائی است. برای بررسی از 10 ایستگاه سینوپتیک با طول دورۀ آماری مشترک 13ساله (1379‌ـ 1392) در مقیاس زمانی ماهانه استفاده شد. پس از محاسبۀ شاخص‏ها توسط نرم‌افزار drinc، نقشه‌های پهنه‌بندی خشکسالی به‌طور مجزا برای منطقه توسط Arc GIS تهیه شد؛ ایستگاه آشتیان بیشترین شدت خشکسالی را در سال آبی 1386‌ـ 1387 و منطقۀ مربوط به ایستگاه کمیجان کمترین خشکسالی را در سال 1386‌ـ 1387 آبی داشتند. نقشۀ خشکسالی استان مرکزی با استفاده از شاخص بارش استاندارد و شاخص خشکسالی احیایی آسیب‏پذیری مناطق دشت در زمان وقوع خشکسالی را نشان می‏دهد. این مناطق در بخش مرکزی و غربی دشت واقع شده‏اند که در این میان شهرهای اراک، کمیجان و شازند ریسک‏پذیری شایان توجهی دارند.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. انصاری، حسین، داوری، کامران،1386، «پهنه‌بندی دوره‏های خشکسالی با استفاده از شاخص بارندگی استاندارد در محیط جی ای اس، (استان خراسان)»، نشریۀ پژوهش‏های جغرافیایی مؤسسۀ جغرافیایی دانشگاه تهران، شمارۀ 108 :60-97.
  2. بذر‌افشان، جواد، 1381، «مطالعۀ برخی از شاخص‏های خشکسالی هواشناسی در چند نمونۀ اقلیمی ایران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
  3. حسنی پاک، علی‌اصغر، 1377، زمین آمار، انتشارات دانشگاه تهران.
  4. کردوانی، پرویز، 1380، خشکسالی و راه‏های مقابله با آن در ایران، انتشارات دانشگاه تهران.
  5. وفا‌خواه، مهدی، رجبی، منصور، 1384، «کار‌ایی نمایه‏های خشکسالی هواشناسی برای پایش و ارزیابی خشکسالی‏های حوضۀ آبخیز دریاچه‏های بختگان، طشک و مهارلو»، نشریة بیابان، شمارۀ 10: 369-382.
  6. Davis, J.C. 1973, "Statistics and Data Analysis in Geology". John Wiley and Sons, London.
  7. Palmer, W.C. 1965, "Meteorological Drought". U.S, Weather Bureau Technical.paper, 45, 1-58.
  8. Weber, D., England, E. 1992, "Evaluation andComparison of spatial Interpolations".Mathematical Geology, Vol, 24, PP: 381-391.
  9. Wilhite, D. A., and M. H. Glantz, 1985, "Understanding the drought phenomenon". The role of definitions, Water International, 10, 111-120.

4.        عساکره، حسین، 1387، «کاربرد کریجینگ در میان‏یابی بارش»، جغرافیا و توسعه، شمارة 12:25-42

 

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 خرداد 1394
  • تاریخ بازنگری: 08 اردیبهشت 1395
  • تاریخ پذیرش: 20 مهر 1394
  • تاریخ اولین انتشار: 20 مهر 1394
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1394

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار