مدیریت و پهنه‏بندی خشکسالی با استفاده از شاخص‏های SPI و RDI (مطالعۀ موردی: استان مرکزی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران

2 استاد دانشکدۀ محیط زیست، دانشگاه تهران

3 . دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی طبیعت، دانشکدۀ علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران

4 . دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه شهید باهنرکرمان

چکیده

خشکسالی، کمبود رطوبت مستمر و غیر‌طبیعی تعریف‌ شده است و پدیده‏ای اجتناب‏ناپذیر به‌شمار می‌رود که بیشتر نقاط جهان با آن روبه‏روست. خشکسالی یکی از بلایای طبیعی است که خسار‌ت‌های فراوانی‌ به انسان و اکوسیستم‏های طبیعی وارد می‏آورد. در خشکسالی چهار ویژگی عمده مطالعه می‌شود که عبارت‌اند از شدت، مدت، فراوانی و گسترۀ خشکسالی که هدف از این تحقیق، تعیین شدت و مدت و گسترۀ خشکسالی در استان مرکزی است. به‌منظور بررسی و پهنه‏بندی خشکسالی، شاخص‏های متنوعی ابداع شده است؛ یکی از آن‏ها، شاخص بارش استاندارد ‌و دیگری شاخص خشکسالی احیائی است. برای بررسی از 10 ایستگاه سینوپتیک با طول دورۀ آماری مشترک 13ساله (1379‌ـ 1392) در مقیاس زمانی ماهانه استفاده شد. پس از محاسبۀ شاخص‏ها توسط نرم‌افزار drinc، نقشه‌های پهنه‌بندی خشکسالی به‌طور مجزا برای منطقه توسط Arc GIS تهیه شد؛ ایستگاه آشتیان بیشترین شدت خشکسالی را در سال آبی 1386‌ـ 1387 و منطقۀ مربوط به ایستگاه کمیجان کمترین خشکسالی را در سال 1386‌ـ 1387 آبی داشتند. نقشۀ خشکسالی استان مرکزی با استفاده از شاخص بارش استاندارد و شاخص خشکسالی احیایی آسیب‏پذیری مناطق دشت در زمان وقوع خشکسالی را نشان می‏دهد. این مناطق در بخش مرکزی و غربی دشت واقع شده‏اند که در این میان شهرهای اراک، کمیجان و شازند ریسک‏پذیری شایان توجهی دارند.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Drought Modeling and Management Using SPIand RDI Indexes (Case study: Markazi provin

نویسندگان [English]

  • Hossein Yousefi 1
  • Ahmad Nohegar 2
  • Zahra Khosravi 3
  • Masude Azizabadi Farahani 4
1 Faculty of New Sciences and Technologies, University of Tehran
2 Faculty of Environmental, University of Tehran
3 Mcs. Student of Nature Engineering, Faculty of New Sciences and Technologies, University of Tehran
4 Mcs. Student of Water Resource Engineering, Faculty of Agriculture, University of ShahidBahonar Kerman
چکیده [English]

Drought is defined as the continuous and abnormal moisture deficiency and phenomenon is unavoidable that most parts of the world are facing. Drought is a natural hazard that creates a lot of damages to human health and natural ecosystems.In every drought study four main characteristics are considered: severity, duration, frequency or return period and areal extent. The objective of this study was to analyze these characteristics of drought and to use them in plotting drought maps over the Markazi province. To study the drought andmodeling, deferent indexes has been invented, an index is the Standardized Precipitation Index and one index is Reconnaissance Drought Index. To review the 10 synoptic stations with the same period of 13 years (1379-1392) at the monthly time scale was used.Theindexs is calculated by the software drinc, zoning maps of drought in a separate area is provided by the Arc GIS.The most severe drought in Ashtian station in year of blue of 87-86 and lowest drought in Station Komijan in year of blue 87-86 be seen.Drought map of the Markazi province using the Standardized Precipitation Index and Reconnaissance Drought Indexof lowland areas during the drought shows. These areas are located in the central and western plains, among which in Arak, Komijan and Shazand are whittherisk of drought.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought mapping
  • StandardizedPrecipitationIndex
  • Reconnaissance Drought Index
  • software drinc
  • Arc GIS
  1. انصاری، حسین، داوری، کامران،1386، «پهنه‌بندی دوره‏های خشکسالی با استفاده از شاخص بارندگی استاندارد در محیط جی ای اس، (استان خراسان)»، نشریۀ پژوهش‏های جغرافیایی مؤسسۀ جغرافیایی دانشگاه تهران، شمارۀ 108 :60-97.
  2. بذر‌افشان، جواد، 1381، «مطالعۀ برخی از شاخص‏های خشکسالی هواشناسی در چند نمونۀ اقلیمی ایران»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
  3. حسنی پاک، علی‌اصغر، 1377، زمین آمار، انتشارات دانشگاه تهران.
  4. کردوانی، پرویز، 1380، خشکسالی و راه‏های مقابله با آن در ایران، انتشارات دانشگاه تهران.
  5. وفا‌خواه، مهدی، رجبی، منصور، 1384، «کار‌ایی نمایه‏های خشکسالی هواشناسی برای پایش و ارزیابی خشکسالی‏های حوضۀ آبخیز دریاچه‏های بختگان، طشک و مهارلو»، نشریة بیابان، شمارۀ 10: 369-382.
  6. Davis, J.C. 1973, "Statistics and Data Analysis in Geology". John Wiley and Sons, London.
  7. Palmer, W.C. 1965, "Meteorological Drought". U.S, Weather Bureau Technical.paper, 45, 1-58.
  8. Weber, D., England, E. 1992, "Evaluation andComparison of spatial Interpolations".Mathematical Geology, Vol, 24, PP: 381-391.
  9. Wilhite, D. A., and M. H. Glantz, 1985, "Understanding the drought phenomenon". The role of definitions, Water International, 10, 111-120.

4.        عساکره، حسین، 1387، «کاربرد کریجینگ در میان‏یابی بارش»، جغرافیا و توسعه، شمارة 12:25-42