تحلیل تغییرات ناگهانی و ناهمگنی متغیرهای هیدرو- اقلیمی (مطالعه موردی : حوزه آبخیز آجی چای)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مهندسی آبخیزداری‌ـ آب، دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

‌تحلیل روند و تغییرات ناگهانی و ناهمگنی متغیرهای هیدرو‌ـ اقلیمی اهمیت زیادی در مدیریت و برنامه‏ریزی منابع آب ‌دارد. بدین‌منظور برای تحلیل روند و ناهمگنی بیشترین و کمترین دما از 2 ایستگاه باران‌سنجی، برای بارش از 7 ایستگاه باران‌سنجی و برای دبی از 7 ایستگاه آب‌سنجی با طول دورۀ آماری 40 سال (1351 تا 1390) استفاده شد. در تحلیل روند بیشترین و کمترین دمای سالانۀ نتایج نشان داد هر دو ایستگاه روند افزایشی معنا‏دار در سطح 1 درصد داشته است. نتایج تحلیل روند تغییرات بارش نشان داد روند تغییرات بارش هم از لحاظ زمانی و هم از لحاظ مکانی تغییرات مشخصی طی چهار دهۀ گذشته نداشته است و تعیین الگوی دقیق تغییرات نسبت به متغیرهای دیگر در منطقه دشوار است. از 7 ایستگاه بررسی‌شدۀ آب‌سنجی، 5 ایستگاه روند کاهشی معنا‏دار داشته است. بنابراین، دبی بیشترین روند تغییرات کاهشی را در بین متغیرهای بررسی‌شده در منطقه داشته است. تحلیل تغییرات ناگهانی پارامترهای هیدرو‌ـ اقلیمی توسط چهار آزمون ناهمگنی مشخص شد که به‌طور متوسط 50/50 درصد از سری‏های زمانی بیشترین دما، 50/62 درصد از سری‏های زمانی کمترین دما‌، 25/26 درصد از سری‏های زمانی بارش و 45 درصد از سری‏های زمانی دبی ناهمگنی در سطح اطمینان 95 در ایستگاه‏های مطالعه‌شده داشتند. بررسی تغییرات ناگهانی در داده‏های بیشترین و کمترین دما نشان داد همۀ تغییرات در جهت مثبت است یا به‌بیانی تغییرات ناگهانی افزایشی بوده است. در مقایسه با داده‏های دما، تغییرات ناگهانی داده‏های بارش همانند روند تغییرات آنها از الگوی خاصی پیروی نمی‏کردند. در حالت کلی از لحاظ زمانی، تغییرات ناگهانی متغیرها در بیشتر موارد در دهۀ 1370 اتفاق افتاده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]-    Azari1 M, Moradi HR, Saghafian B, Faramarzi M. Assessment of Hydrological Effects of Climate Change in Gourganroud River Basin. Journal of Water and Soil. 2013; 27(3); 537-547.
[2]-    Abdul Aziz O I, Burn D H. Trends and variability in the hydrological regime of the Mackenzie River Basin. Journal of Hydrology. 2006; 319; 282-294.
[3]-    IPCC: Intergovernmental Panel on Climate Change, (IPCC), Climate Change 2007- Synthesis Report of the Forth Assessment Report. 2007.
[4]-    Wong H, Hu B Q, Ip W C, Xia J. Change-point analysis of hydrological time series using grey relational method. Journal of Hydrology. 2006; 324; 323-338.
[5]-    Teleab D, Mohamed Y, Uhlenbrook S. Hydro-climatic trends in the Abay/Upper Blue Nile basin, Ethiopia. Physics and Chemistry of the Earth. 2013; 61-62; 32-42.
[6]-    del Rio S, Anjum Iqbal M, Cano-Ortiz A, Herrero L, Hassan A, Penas A. Recent mean temperature trends in Pakistan and links with teleconnection patterns. Int. J. Climatol. 2013; 33; 277–290.
[7]-    Abghari H, Tabari H, Hosseinzadeh Talaee P. River flow trends in the west of Iran during the past 40 years: Impact of precipitation variability. Global and Planetary Change. 2013; 101; 52–60.
[8]-    Kazemzadeh M, Malekian A, Rasoulzadeh A. River flow trend analysis based on the parametric and nonparametric approaches in Ardebil province. Erath Science Reaserch. 2014: 4(15); 51-63.
[9]-    Fathian F, Morid M, Kahya E. Identification of trends in hydrological and climatic variables in Urmia Lake basin, Iran. Theor Appl Climatol. 2014; 14; 1120-40.
[10]-  Hosseinzadeh Talaee P, Kouchakzadeh M, Shifteh Some’e B. Homogeneity analysis of precipitation series in Iran. Theor Appl Climatol. 2013.
[11]-  Mann H B. Non-parametric tests against trend. Econometrica. 1945; 13; 245–259.
[12]-  Kendall M G. Rank Correlation Measures, Charles Griffin. London. 1975.
[13]-  Hojam S, Khoshkhoo Y, Shamsadin Vandi Y. Annual And Seasonal Precipitation Trend Analysis of Some Selective Meteorological Stations In Central Region of Iran Using Non-Poarametric Methods. Geoghraphic Research. 2008; 64; 157-168.
[14]-  Karpouzos D K, Kavalieratou S, Babajimopoulos C. Nonparametric trend analysis of precipitation data in Pieria Region (Greece). European Water. 2010; 30; 31-40. 12
[15]-  Sen P K. Estimates of the regression coefficient based on Kendall's tau. Journal of the American Statistical Association. 1968; 39; 1379 –1389.
[16]-  Theil H. A rank-invariant method of linear and polynomial regression analysis Part 3. Proceedings of Koninalijke Nederlandse Akademie van Weinenschatpen A53. 1950; 1397-1412.
[17]-  Von Neumann J: Distribution of the ratio of the mean square successive difference to the variance. Ann Math Stat. 1941: 13: 367–395.
[18]-  Bingham C, Nelson L S. An approximation for the distribution of the Von Neumann ratio. Technometrics. 1981; 23; 285–288.
[19]-  Buishand T A. Some methods for testing the homogeneity of rainfall records. Journal of Hydrology. 1982; 58; 11-27.
[20]-  Alexandersson H: A homogeneity test applied to precipitation data. Journal of Climate. 1986; 6; 661–675.
[21]-  Pettit A N. A non-parametric approach to the change-point detection. Applied Statistics. 1979; 28; 126–135.
[22]-  Kousari M R, Ekhtesasi M R, Tazeh M, Saremi Naeini M A, Asadi Zarch M A. An investigation of the Iranian climatic changes by considering the precipitation, temperature, and relative humidity parameters. Theor Appl Climatol. 2011; 103; 321–335.
دوره 4، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 163-175
  • تاریخ دریافت: 14 آذر 1395
  • تاریخ بازنگری: 21 دی 1395
  • تاریخ پذیرش: 27 دی 1395
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1396
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1396