تغییرپذیری درون رگباری ضریب تغییرات حجم رواناب و هدررفت خاک طی تکرارهای شبیه‌سازی باران و فرسایش خاک

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش ‏آموختۀ دکتری گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکدۀ منابع ‏طبیعی، دانشگاه تربیت مدرّس

2 استاد گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع ‏طبیعی، دانشگاه تربیت مدرّس

3 دانشیار گروه علوم خاک، دانشگاه تهران

چکیده

بررسی تغییرپذیری درون‌رگباری خصوصیات رواناب و هدررفت خاک به‏عنوان دو مقولۀ مهم فرایندهای هیدرولوژیکی، می‏تواند برای تصمیم‏گیری و فهم بهتر پاسخ‏های هیدرولوژیکی به متخصصان کمک کند. حال آنکه این مقوله در جهان و به‏ویژه کشورهای در حال توسعه کمتر مورد توجه بوده است. بنابراین، مطالعۀ حاضر برای ارزیابی اثر شیب‏ها و شدت‏های مختلف بارندگی بر تغییرپذیری درون‌رگباری ضریب تغییرات حجم رواناب و هدررفت خاک در سه تکرار برنامه‏ریزی شد. بدین‌منظور آزمایش‏ها در شبیه‏ساز باران و در پلات فرسایش خاک 6 در 1 متر با عمق 5/0 متر و در شیب‌های 5، 15 و 25 درصد و شدت‏های باران 30، 60 و 90 میلی‏متر بر ساعت روی یک نمونۀ خاک جمع‏آوری‌شده از مراتع حوضۀ آبخیز کجور در شمال ایران انجام پذیرفت. نتایج بیان‌کنندۀ روند افزایشی ضریب تغییرات درون‌رگباری حجم رواناب و هدررفت خاک با افزایش شدت بارندگی در شیب 5 و 15 درصد بود. در حالی ‏که هیچ روندی با افزایش شیب در شدت‏های مختلف بارندگی برای ضریب تغییرات درون‌رگباری حجم رواناب و هدررفت خاک غیر از ضریب تغییرات هدررفت خاک در شیب‏های مختلف در شدت بارندگی 90 میلی‏متر بر ساعت مشاهده نشد. همچنین کمترین و بیشترین مقدار میانگین ضریب تغییرات درون‌رگباری حجم رواناب به‏ترتیب 80/4 و 10/17 و برای هدررفت خاک 28/17 و 96/87 درصد مشاهده شد. یافته‏های این پژوهش بر ضرورت لحاظ تغییرات درون‌رگباری متغیرهای رواناب و هدررفت خاک در تکرارهای مختلف و متناسب با شدت بارندگی و شیب در تحلیل فرایندهای حاکم بر سامانۀ آبخیز تأکید دارد.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
[1]. Gómez JA, Nearing MA, Giráldez JV, Alberts EE. Analysis of sources of variability of runoff volume in a 40 plot experiment using a numerical model. J. Hydrol. 2001; 248(1): 183-197.
[2]. Nearing MA, Govers G, Norton LD. Variability in soil erosion data from replicated plots. Soil Sci Soc Am J. 1999; 63:1829–1835.
[3]. Agassi M, Bradford JM. Methodologies for interrill soil erosion studies. Soil Till. Res. 1999; 49:277–287
[4]. Anderson K, Kuhn NJ. Variations in soil structure and reflectance during a controlled crusting experiment. Int J Remote Sens. 2008; 29: 3457–3475
[5]. Armstrong A, Quinton JN, Heng BCP, Chandler JH. Variability of interrill erosion at low slopes. Earth Surf. Proc. Land. 2011; 36(1): 97-106.
[6]. Dunkerley D. Rain event properties in nature and in rainfall simulation experiments: a comparative review with recommendations for increasingly systematic study and reporting. Hydrol. Process. 2008; 22: 4415–4435.
[7]. Govers G. Rill erosion on arable land in central Belgium: rates, controls and predictability. Catena 1991; 18; 133–155.
[8]. Heil JW, Juo ASR,McInnes KJ. Soil properties influencing surface sealing of some sandy soils in the Sahel. Soil Sci. 1997; 162: 459–469
[9]. Le Bissonnais Y. Experimental study andmodelling of soil surface crusting processes. Catena 1990; 17:13–28
[10]. Ajayi AE, Horta IDMF. The effect of spatial variability of soil hydraulic properties on surface runoff processes. Anais XIII Simpósio Brasileiro de Sensoriamento Remoto, 2007; p. 3243-3248.
[11]. Bagarello V, Ferro V. Plot‐scale measurement of soil erosion at the experimental area of Sparacia (southern Italy). Hydrol. Process. 2004; 18(1): 141-157.
[12]. Hu Y, Fister W, Kuhn NJ. Temporal variation of SOC enrichment from interrill erosion over prolonged rainfall simulations. Agri. 2013; 3: 726–740
[13]. Toy TJ, Foster GR, Renard KG. Soil Erosion: Processes, Prediction, Measurement, and Control. John Wiley and Sons, New York, USA, 2002.
[14]. Wendt RC, Alberts EE, Hjelmfelt AT. Variability of runoff and soil loss from fallow experimental plots. Soil Sci Soc Am J. 1986; 50:730–736.
[15]. Hu Y, Fister W, Kuhn NJ. Inherent interreplicate variability during small-scale rainfall simulations. J Soil Sed. 2016; 16(6): 1809-1814.
[16]. Hudson NW. Field measurement of soil erosion and runoff. FAO Soils Bulletins, Silsoe Associates, Amptill, Bedford UK, 1993; 68.
[17]. Khaledi Darvishan A, Homayounfar V, Sadeghi SHR. The impact of soil preparation on the soil erosion rates under laboratory conditions. Solid Earth. 2015; 7: 885-907.
[18]. Khaledi Darvishan A, Sadeghi SHR, Homaee M, Arabkhedri M. Measuring sheet erosion using synthetic colorcontrast aggregates. Hydrol. Process. 2014; 28(15): 4463-4471.
[19]. Kiani Harchegani M, Sadeghi SHR, Asadi H. Changeability of concentration and particle size distribution of effective sediment in initial and mature flow generation conditions under different slops and rainfall intensities, Iranian J Water. Eng. Manag. 2016; Accepted. [Persian]
[20]. Parlak A, A. Özaslan Parlak. Measurement of splash erosion in differ- ent cover crops. Turk. J. Field Crops. 2010; 15(2):169–173.
[21]. Rüttimann M, Schaub D, Prasuhn V, Rüegg W. Measurement of runoff and soil erosion on regularly cultivated fields in Switzerland—some critical considerations. Catena. 1995; 25:127–139.
[22]. Sadeghi SHR, Kiani Harchegani M, Asadi H. Variability of particle size distributions of upward/downward splashed materials in different rainfall intensities and slope. Geoderma. 2017; 290: 100-106.
[23]. Shi ZH, Fang NF, Wu FZ, Wang L, Yue BJ, Wu G. L. Soil erosion processes and sediment sorting associated with transport mechanisms on steep slopes. J. Hydrol. 2012; 454: 123-130.
[24]. Sadeghi SHR, Kiani Harchegani M. Effects of sand mining on suspended sediment particle size distribution in Kojour forest river, Iran. J Agri. Sci. Tech. 2012; 14: 1637-1646.
[25]. Sadeghi SHR, Kiani Harchegani M, Asadi H. Splash particle size distribution along the experimental plot under different rainfall intensities and slopes, Iranian J Water Soil Res. 2016; 47 (4): 657-664. [Persian]
[26]. Kiani Harchegani M, Sadeghi SHR, Asadi H. Comparative analysis of the effects of rainfall intensity and experimental plot slope on Raindrop Impact Induced Erosion (RIIE). Iranian J Water Soil Res. 2016; 46(4): 631-640. [Persian]
[27]. ISO 5725-1 Guidance for the Use of repeatability, reproducibility, and trueness estimates in measurement uncertainty estimation. Geneva, Switzerland: ISO; 2004.
[28]. Sadeghi SHR, Saeidi P, Noor H, Raeisi MB. Understanding sediment yield process in a Hyrcanian forest watershed. In International Conference Land Conservation LANDCON. May 26-30, Tara Mountain/Serbia. 2009; (Vol. 905).
 
دوره 4، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 191-199
  • تاریخ دریافت: 10 آذر 1395
  • تاریخ بازنگری: 26 بهمن 1395
  • تاریخ پذیرش: 27 بهمن 1395
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1396
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1396