تلفیق روش FSM و تحلیل مورفومتری در رتبه بندی زیرحوضه ها با استفاده از تکنیکهای RS و GIS مطالعه موردی حوضه اوزرود

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی دانشگاه تبریز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، سنجش از دور و سیستماطلاعات جغرافیایی دانشگاه تبریز

3 استاد گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی دانشگاه تبریز

چکیده

یکی از مسائل و مشکلات جدی حوضه‏های آبخیز ایران فرسایش خاک محسوب می‏شود و می‏توان از آن به‌عنوان یکی از موانع مهم برای دستیابی به توسعۀ پایدار کشاورزی و منابع طبیعی نام برد. در بیشتر کشور‏های جهان به‌دلیل نبود آمار دقیق از میزان فرسایش و رسوب، بهره‏گیری از مدل‏های برآورد فرسایش و رسوب گریزناپذیر است. به‌منظور اعمال مدیریت اثربخش بر عرصه‏های منابع‏ طبیعی به‌خصوص منابع خاک، نیاز است که با استفاده از رتبه‏بندی، زیرحوضه‏ها برای انجام عملیات حفاظتی اولویت‏بندی شوند. در این پژوهش، زیرحوضه‏های حوضۀ آبخیز اوزرود شامل 17 زیرحوضه، با استفاده از تحلیل مورفومتری و روش FSM مطالعه شده ‏است. در تحلیل مورفومتری از پارامترهای خطی شامل؛ پارامترهای تراکم زهکشی، نسبت انشعاب، نسبت بافت، طول‏ جریان و فراوانی ‏جریان و همچنین پارامترهای شکلی شامل؛ ضریب‏ کشیدگی، ضریب ‏فشردگی، نسبت ‏گردی، ضریب ‏شکل حوضه و ضریب فرم حوضه استفاده شد. همچنین در‏ روش FSM برای تعیین میزان رسوب سالانه از 7 پارامتر نمره‏دهی (توپوگرافی، آبکندها، پوشش‏ گیاهی، سنگ‏شناسی، اقلیم و حفاظت خاک) که بدین‌منظور از داده‏های مدل رقومی ارتفاع، تصاویر سنجندۀ OLI ماهوارۀ لندست 8، نقشۀ زمین‏شناسی، داده‏های هواشناسی و بازدیدهای میدانی استفاده شد. نتایج تحلیل‏های صورت‌گرفته نشان داد در روش تحلیل مورفومتری، زیرحوضۀ‏ B از نظر وضعیت شبکۀ زهکشی و همچنین در روش FSM از نظر تولید رسوب سالانه زیرحوضۀ N با تولید بیش از 6593 تن، بحرانی‏ترین زیر‏حوضه بودند، اما با تلفیق نتایج دو روش در پنج طبقه مشخص شد که زیر‏حوضۀ H به اولویت اول در بین زیرحوضه‏ها دست یافت. شایان ذکر است که نتایج این پژوهش می‏تواند راهگشای اهداف توسعه‏ای مدیران بخش‏های کشاورزی و منابع طبیعی باشد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Integration of the FSM method and morphometric analysis for ranking sub-basins using RS and GIS techniques, case study :Ozroud basin

نویسندگان [English]

  • Seid Mohamad Mousavi 1
  • Khalil Gholamnia 1
  • Mohamadreza Mamashli 2
  • Shahram Rustaei 3
1 Master student, Department of RS and GIS at Tabriz University, Tabriz, Iran
2 Master student, Department of RS and GIS at Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

One of the serious problems of Iran’s watersheds is soil erosion and can be considered as one of the main obstacles to achieve Sustainable Agricultural Development and Natural Resources. In most countries of the world, because of absence of accurate data for the sediment erosion, deposition utilizing models to estimate erosion is inevitable. In order to apply effective management in natural resources region, especially soil resources, it’s required to ranking the sub-basin region to be prioritized for protective operations. In this study, Ozroud’s sub-basins, situation has been studied by FSM method and morphometric analysis. The morphometric analysis of linear parameters include; drainage density parameters, bifurcation ratio, texture ratio, length and frequency of current flow as well as the formal parameters including slenderness ratio, compression ratio, the roundness, forming factor and coefficient basin forms were used, also in the FSM to determine the amount of annual precipitation scoring, seven parameters (topography, gully, vegetation, geology, climate and soil conservation) were used. For this purpose, Digital elevation model, OLI sensor images of Landsat 8, geological map, meteorological data and field visits were used. Results of analysis showed that the morphometric analysis, sub-Basins area of the drainage network and also the FSM method in terms of annual sediment sub-N has produced 6593.5tons, the most critical sub-basin, but with integrating results of 2 methods in 5 levels, it was found that first priority among sub-basin was H. Remarkably, these results can be helpful with development goals of agriculture and natural resources managers.
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ranking
  • FSM method
  • morphometric analysis
  • Ozroud

مراجع

 
1. Ahmadi H.Applied geomorphology. Vol1. Water Erosion: Univesity of Tehran Press; 1378.p. 668
2. Amanee M, Najafinejad A. Prioritization of sub-watersheds based on morphometric Analysis, GIS and RS Techniques: Lohandar watershed, Golestan Province. Journal of Watershed Management. 1393;9:1-15. (persian)
3. Darabee H, Soleymane k, Shahedi K, Miryaghoubzadeh M. Classification Sub-basin based on morphometric parameters using cluster analysis in Pole Doab basin. Journal of Soil and Water. 1391;B 22:200-2011. (Persian)
4. De Vente J, Poesen J. Predicting soil erosion and sediment yield at the basin scale:Scale issues and semi-quantitative models. journal earth saience. 2005;71:95-125
5. Hadian amree M.A, Soleymanee K, Habibnejad M. Classification of genetic sensitivity of Rock units to erosion in norroud basin of Haraz. Conference of Engineering Geology and the Environment. 1386;5:1167-1174. (Persian)
6. Haregeweyn N, Poesen J, Nyssen J, Verstraeten G, de Vente J, Govers G, Deckers S, Moeyersons J. Specific sediment yield in Tigray–Northern Ethiopia: Assessment and semi-quantitative modeling. Geomorphology. 2005;118:315-331.
7. Javed A, Khanday MY, Ahmed R. Prioritization of watersheds based on morphometric and landuse analysis using RS and GIS techniques. Journal of the Indian society of Remote Sensing. 2009;37:261-274.
8. Ahmed, F, and Srinivasa Rao K. Prioritization of Sub-watersheds based on Morphometric Analysis using Remote Sensing and Geographic Information System Techniques. International Journal of Remote Sensing and GIS. 2015:4(2):51-65.
9. Fallah M, Mohamadi M, Kavian A. Prioritization sub-basins using morphometric analysis and land use changes in the watershed Talar of Mazandaran. Ecohydrology. 1394:2(3):261-74.
10. Kavian A, Asrian R, Nateghee T, Jafarian jolodar Z, Safaree A. Performance assessment models EPM, PSIAC and FSM for estimating sediment yield in pasture land of Sorkhabad basin. Journal of Geographical space. 1393;48:57-79(Persian)
11. PEYlashkarian N, Hashemee SA, Shadfar S. Performance evaluation of FSM method to estimate the total Sedimentation in Semnan province. Journal of Watershed Engineering and Management. 1393;1:51-58(Persian)
12. Mohamadiha Sh, Peyrowan HR, Mousavi Harami R, Feiznia S. Evaluation of soil erosion and sediment yield using semi-quantitative models: FSM and MPSIAC in Eivaneki watershed and the sub basins (Southeast of Tehran/Iran). Journal of American Science.2011; 7:234-239
13. Pandey A, Chawdary VM, Mal BC. Identification of critical erosion prone areas in the small agricultural watershed using USLE, GIS and RS. Water Resource Manage. 2007;21:729-746
14. Lee R. Chemical weathering, atmospheric and climate, Annu. Rev. Earth planet Sic. 2000;28: 611-617
15. De Vente J, Poesen J, Verstraeten G. The application of semi-quantitative methods and reservoir sedimentation rates for the prediction of basin sediment yield in Spain. journal of hydrology. 2004;305:63–86
16. Gitas IZ, Douros K, Minakou C, Silleos GN, Karydas CG. Multi-temporal soil erosion risk assessment in N. Chalkidiki using a modified USLE raster model. EARSEL eProceedings. 2009; 8(1):40-52
17. Pandan RK, Nagarajan R. Prioritization of Sub-basins of Ghataprabha River using Morphometric Parameters. International Journal of Geomatics and Geosciences. 2013; 3(3):605-617.
18. Sreedevi PD, Owais S, Khan HH, Ahmed S. Morphometric Analysis of a Watershed of South India Using SRTM Data and GIS. Journal Geological Society Of India. 2009;73:543-552
19. Asadi Niloon O, Saghazadh N, Salahshoor Dastgerdy M, Bay M. Morphometric analysis and prioritization of sub-basins using GIS for watershed management activities (case study: Maravehtapeh watershed in Golestan province). Eco Hydrology. 1394;2(1):90-103.
20. Jamei M, Akhoond ali AM, Zarei H. Assessment FSM method to estimate sediment behind dams in the region Shayon Dezfoul. The second National Conference on Geography and Geology, Tehran, Institute of Information Narkish.
21. Erfanian M, Ghahramani P, Saadat H. Soil erosion potential hazard mapping using fuzzy logic in Gharnaveh watershed in Golestan Province. Iran-Watershed Management Science & Engineering. 1391;7(23):43-52.
22. Haravi H, Nazari Samani AA. FSM method of soil erosion and sediment yield (Case Study: Watershed Kan). the first national conference on strategies to achieve sustainable development, Tehran, Interior Ministry.
اکوهیدرولوژی
دوره 4، شماره 1
فروردین 1396
صفحه 247-257

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 آذر 1395
  • تاریخ بازنگری: 03 دی 1395
  • تاریخ پذیرش: 30 دی 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار