بررسی تأثیر شاخص‌های اکوهیدرولیکی در تحلیل رژیم جریان زیست‌محیطی و شبیه‌سازی مطلوبیت زیستگاه با کاربرد مدل River2D با تکیه بر باززنده‌سازی اکولوژیکی رودخانۀ زرین گل

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکدۀ مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

3 استادیار گروه مهندسی آب، دانشکدۀ مهندسی آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

علم جریان زیست‏محیطی، ابزاری رایج برای ارزیابی پیامدهای تغییر رژیم‏های جریان بر اکوسیستم‏های آبی و تأمین حداقل جریان در حفاظت از گونه‏های آبزی است. هدف از پژوهش حاضر، فراهم‌کردن ملزومات برای مهیاشدن ابزار ارزیابی و طراحی پروژه‏های احیا و باززنده‏سازی زیستگاه رودخانة زرین‏گل با استفاده از شاخص‏های اکوهیدرولیکی، هیدرومورفولوژیکی مبتنی بر شبیه‏سازی مطلوبیت زیستگاه است. به این منظور بر پایة چارچوب تحقیق، پس از مطالعات میدانی و توسعة مدل مطلوبیت زیستگاه برای گونة هدف، شبیه‏سازی هیدرودینامیکی جریان صورت گرفت و در نهایت رژیم جریانات اکولوژیک استخراج شد. نتایج نشان داد مدل River2D با برقراری ارتباط بین خصوصیات جریان مورد نیاز گونة سیاه‏ماهی C.Capoeta gracilis و استفاده از روابط هیدرولیکی و هیدرولوژیکی، بیشترین و کمترین رژیم جریان مورد نیاز برای حفظ اکوسیستم رودخانة زرین‏گل را با توجه به نیازهای اکولوژیکی در ماه‏های فروردین و مهر به‌ترتیب معادل 09/5 و 89/0 مترمکعب بر ثانیه، با میانگین 79/1 مترمکعب بر ثانیه (معادل 84 درصد جریان طبیعی رودخانه) برآورد می‏‌کند. طبق نتایج تحقیق‌ حاضر، در مطالعات زیست‏محیطی منابع آب و مهندسی رودخانه، مدل دوبعدی هیدرودینامیکی River2D، قادر به شبیه‏سازی جریان، مدل‏سازی مطلوبیت زیستگاه گونة هدف و پیش‏بینی دینامیک زیستگاه برای محافظت از زیستگاه مناسب ماهی در اکوسیستم‏های رودخانه‏ای است. محاسبة جریان زیست‏محیطی می‏تواند تخمین مناسبی برای ارزیابی پاسخ اکولوژیکی رودخانه به تغییرات مورفولوژیکی ایجادشده بر اثر فرایندهای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Melcher A, Hauer C, Zeiringer B. Aquatic Habitat Modeling in Running Waters. In Riverine Ecosystem Management. Springer, Cham. 2018; pp. 129-149.
[2]. Kim KO, Park YK, Kang JI, Lee, BS. Estimation of Ecological Flow & Habitat Suitability Index at Jeonju-Cheon Upstream. Journal of Korean Society of Environmental Engineers. 2016; 38: 47-55.
[3]. Zhang W, Yao WW, Li L, Zhang, Q. Using an eco-hydrodynamic model to simulate the impact of trunk dam construction on Kraal River fish habitat & community. International Journal of Environmental Research. 2016; 10: 227-236.
[4]. Fukuda S, Tanakura T, Hiramatsu, K, Harada M. Assessment of spatial habitat heterogeneity by coupling data-driven habitat suitability models with a 2D hydrodynamic model in small-scale streams. Ecological informatics. 2015; 29: 147-155.
[5]. Wheaton JM, Bouwes N, Mchugh P, Saunders C, Bangen S, Bailey P, et al. Upscaling site-scale ecohydraulic models to inform salmonid population-level life cycle modeling & restoration actions–Lessons from the Columbia River Basin. Earth Surface Processes & L&forms. 2018; 43(1): 21-44.
[6]. Ayyoubzadeh S.A, Sedighkia M, Hajiesmaeili M. Ecohydraulics and Simulation of River Habitats.Water Engineering Research Institude Tarbiat Modares University. 2018; pp252. [Persian]
 [7]. Maddock I., Harby A., Kemp P., Wood P.J. Ecohydraulics: an integrated approach. John Wiley & Sons. 2013; 1.
[8]. Moir HJ, Pasternack, GB. Relationships between mesoscale morphological units, stream hydraulics & Chinook salmon (Oncorhynchus tshawytscha) spawning habitat on the Lower Yuba River, California. Geomorphology. 2008; 100(3): 527-48.
[9]. Escobar-Arias M., Pasternack G.B. A hydrogeomorphic dynamics approach to assess in‐stream ecological functionality using the functional flows model, part 1—model characteristics. River Research & Applications. 2010; 26(9): 1103-28.
[10]. Arias MIE. Evaluating streamflow to characterize ecological functions of physical habitat in rivers. University of California, Davis. 2007; 3317922.
[11]. Escobar M, Pasternack G. Differences in river ecological functions due to rapid channel alteration processes in two California rivers using the functional flows model, part 2–model applications. River Research & Applications. 2011; 26(9): 1103-28.
[12]. Erwin S.O., Jacobson R.B., Elliott C.M. Quantifying habitat benefits of channel reconfigurations on a highly regulated river system, Lower Missouri River, USA. Ecological Engineering. 2017; 103: 59-75.
 
[13]. Schwartz JS, Neff KJ, Dworak FE, Woockman RR. Restoring riffle-pool structure in an incised, straightened urban stream channel using an ecohydraulic modeling approach. Ecological Engineering. 2015; 78: 112-126.
[14]. Yao W, Liu H, Chen Y, Zhang W, Zhong Y, Fan H, Bamal S. Simulating Spawning & Juvenile Rainbow Trout (Oncorhynchus mykiss) Habitat in Colorado River Based on High-Flow Effects. Water. 2017; 9: 150.
[15]. Jowett IG., Duncan MJ. Effectiveness of 1D & 2D hydraulic models for instream habitat analysis in a braided river. Ecological Engineering. 2012; 48: 92-100.
[16]. Naderi MH, Zakerinia M, Salarizji M. Application of the PHABSIM model in Explaining the Ecological Regime of the River in order to Estimate the Environmental Flow and Compare with Hydrological Methods (Case Study: Gharasoo River). Ecohydrology. 2018; 5(3): 941-955. [Persian]
[17]. Shokoohi A, Amini M. Introducing a new method to determine rivers’ ecological water requirement in comparison with hydrological and hydraulic methods. International Journal of Environmental Science and Technology. 2014; 11(3):747-56.
[18]. Tabatabai MM, Nadushan RM, Hashemi S. Impact of hydrogeomorphic processes on ecological functions of brown trout habits. International Journal of Environmental Science and Technology. 2017; 14(8): 1757-70.
[19]. Holmes RW, Rankin DE, Ballard E, Gard M. Evaluation of Steelhead passage flows using hydraulic modeling on an unregulated coastal California River. River Research & Applications. 2016; 32: 697-710.
[20]. Johnston C, Zydlewski GB, Smith S, Zydlewski J, Kinnison M.T. River Reach Restored by Dam Removal Offers Suitable Spawning Habitat for Endangered Shortnose Sturgeon. Transactions of the American Fisheries Society. 2018; 163-175.
[21]. Steffler P, Blackburn J. River2D: Two-Dimensional Depth Averaged Model of River Hydrodynamics & Fish Habitat. Introduction to Depth Averaged Modeling & User's Manual. University of Alberta, Edmonton, Canada. 2002; pp120.
[22]. De Souza Castro ERR, Moreira MC, Da Silva DD. Environmental flow in the River Ondas basin in Bahia, Brazilian Cerrado. Environmental monitoring & assessment. 2016; 188(1): 68.
[23]. Chou WC., Chuang MD. Habitat evaluation using suitability index & habitat type diversity: a case study involving a shallow forest stream in central Taiwan. Environmental monitoring & assessment. 2011; 172(1-4): 689-704.
[24]. Oberdorff T, Pont D, Hugueny B, Porcher JP. Development and validation of a fish‐based index for the assessment of ‘river health’in France. Freshwater Biology. 2002; 47(9): 1720-1734.
 [25]. Ahmadzadeh M, Poorbagher H, Eagderi S. Calculating the habitat suitability index of Siahmahi (Capoeta buhsei, Kessler 1877) using the kernel smoothing in the Jajrood River, Namak basin of Iran. Journal of Aquaculture Sciences. 2018; 6(9): 99-108. [Persian]
[26]. Anvarifar H, Farahm H, Nematollahi MA., Rahmani H, Karami M, Khalili B. Association analysis between morphometric & RAPD markers in siah mahi, Capoeta capoeta gracilis, within tajan river. New genetics. 2012; 7(2): 165-173.
[27]. Abdoli A. The inland water fishes of Iran. Iranian Museum of Nature and Wildlife. 2000; pp378. [Persian]
[28].Gholizadeh M, Patimar R, Harsij M. Investigation of Selected Habitat Range of the Paracobitis hicanica in the Zarin-Gol River, Golestan Province. Journal of Applied Ichthyological Research. 2018; 6(2) :1-12. [Persian]
[29]. Shamekhi K, Patimar R, Ghorbani R, Kordjazi Z. Comparison relative of abundance of Capoeta capoeta gracilis in five streams of Gorganroud River Basin, Golestan Province, Northern Iran. Journal of Research in Biology. 2012; 1: 19-22.
[30]. Patimar R, Ownagh E, Jafari N, Hosseini M. Intrabasin variation in allometry coefficients of Lenkoran Capoeta capoeta gracilis (Keyserling, 1861) in the Gorganroud basin, southeast Caspian Sea, Iran. Journal of Applied Ichthyology. 2009; 25(6): 776-778.
[31]. Abdoli A., Naderi M. Biodiversity of Fishes of the Southern Basin of the Caspian Sea. Abzian Scientific Publication. 2009; pp242. [Persian]
[32]. Najafabadi EF., Afzalimehr H, Rowinski PM. Flow structure through a fluvial pool-riffle sequence–Case study. Journal of Hydro-environment Research. 2018; 19: 1-15.
[33]. Tare V, Gurjar SK, Mohanta H, Kapoor V, Modi A, Mathur RP, Sinha R. Eco-geomorphological approach for environmental flows assessment in monsoon-driven highl& rivers: A case study of Upper Ganga, India. Journal of Hydrology: Regional Studies. 2017; 13: 110-121.
[34]. Tonina D, Buffington JM. Hyporheic exchange in gravel bed rivers with pool-riffle morphology: Laboratory experiments & three-dimensional modeling. Water Resources Research. 2007; 43(1): 1-16.
[35]. White JQ, Pasternack GB, Moir HJ. Valley width variation influences riffle–pool location & persistence on a rapidly incising gravel-bed river. Geomorphology. 2010; 121(3-4): 206-221.
 
[36]. Macura V, Stefunkova ZS, Majorosova M, Halaj P, Skrinar A. Influence of discharge on fish habitat suitability curves in mountain watercourses in IFIM methodology. Journal of Hydrology & Hydromechanics. 2018; 66(1): 12-22.
[37]. Olsen N. Numerical Modelling & Hydraulics, 3rd Edition, Department of Environmental Engineering: The Norwegian University of Science & Technology. 2012; pp158.
دوره 6، شماره 1
فروردین 1398
صفحه 205-222
  • تاریخ دریافت: 01 شهریور 1397
  • تاریخ بازنگری: 30 دی 1397
  • تاریخ پذیرش: 30 دی 1397
  • تاریخ اولین انتشار: 01 فروردین 1398
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1398