مدل‌سازی خدمات تولیدی اکوسیستم (تولید آب) در حوضۀ آبخیز طالقان میانی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آمو‌ختۀ دکتری برنامه‌ریزی محیط زیست، پردیس البرز دانشگاه تهران

2 استاد دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

مدل‌سازی سیستم‌های منابع آب از اجزای ضروری فرایند برنامه‌ریزی و ارزیابی منابع آب است. ارزیابی چگونگی تغییرات تولید و عملکرد آب در گذشته و آینده مهم است. مدل InVEST توابع خدمات اکوسیستمی در قالب نقشه‌هایی با سطح داده‌های ورودی کم را تجسم می‏کند، اما حجم بالی داده‌های خروجی را دارد و به ساده‌سازی مسائل پیچیده و در نتیجه، افزایش توانایی حل مسئله می‌پردازد. در مطالعۀ حاضر به مدل‌سازی خدمات تولیدی اکوسیستم (تولید آب) در حوضۀ آبخیز طالقان میانی با ابزار تولید آب مدل InVEST پرداخته شد. ابتدا، نقشه‌های عمق لایۀ محدودکنندۀ ریشه، میانگین بارندگی سالیانه، مقدار (گنجایش) آبی در دسترس گیاه، کاربری اراضی و مرز حوضه و زیرحوضه‌های آبخیز به عنوان ورودی‌های مدل وارد شدند و نقشه‌های مقدار حجم آب قابل تولید در هر زیرحوضه (مترمکعب/سال)، مقدار تقریبی تبخیر‌ـ تعرق واقعی با کسر مقدار بارش در هر پیکسل، نقشۀ تبخیر‌ـ تعرق واقعی بر حسب (میلی‏متر) در هر پیکسل به‌صورت تخمینی، نقشۀ تولید آب برآوردشده در هر پیکسل بر حسب (میلی‌متر در سال) به دست آمد. بر اساس محاسبات انجام‌شده توسط مدل در مجموع در حوضۀ آبخیز طالقان میانی، سالانه 9/200 میلیون مترمکعب تولید می‌شود که بیشترین مقدار تولید آب، در زیرحوضۀ حسنجون با 3/59 میلیون مترمکعب در سال و کمترین میزان تولید آب، در زیرحوضه‌های دنبلید، زیدشت 1 و زیدشت 2 است.

کلیدواژه‌ها


[1]. Jie X., Yu, X. Na, L. & Hao W. A.N.G. Spatial and temporal patterns of supply and demand balance of water supply services in the Dongjiang Lake Basin and its beneficiary areas. Journal of resources and ecology, 2015; 6(6), 386-396.‏
[2]. Liquete C., Maes, J., La Notte A., & Bidoglio G. Securing water as a resource for society: an ecosystem services perspective. Ecohydrology & Hydrobiology, 2011; 11(3-4), 247-259.
[3]. Tao J.I.N., Xiaoyu Q. & Liyan H. Changes in grain production and the optimal spatial allocation of water resources in China. Journal of resources and ecology, 2016; 7(1), 28-35.‏ ‏
[4]. Sun S., Sun G., Cohen E., McNulty S.G., Caldwell P.V., Duan K. & Zhang Y. Projecting water yield and ecosystem productivity across the United States by linking an ecohydrological model to WRF dynamically downscaled climate data. Hydrology and Earth System Sciences, 2016; 20(2), 935.‏
[5]. Yang, X., Zhou, Z., Li, J., Fu, X., Mu, X., & Li, T. Trade-offs between carbon sequestration, soil retention and water yield in the Guanzhong-Tianshui Economic Region of China. Journal of Geographical Sciences, 2016; 26(10), 1449-1462.‏
[6]. Smith, E. J. The balance between public water supply and environmental needs. Water and Environment Journal, 1997; 11(1), 8-13.‏
[7]. Chen, M., Qin, X., Zeng, G., & Li, J. Impacts of human activity modes and climate on heavy metal “spread” in groundwater are biased. Chemosphere, 2016; 152, 439-445.‏
[8]. Liu, Y., Song, W., & Mu, F. Changes in ecosystem services associated with planting structures of cropland: A case study in Minle County in China. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 2017; 102, 10-20.‏
[9]. Fan, M., Shibata, H., & Chen, L. Spatial conservation of water yield and sediment retention hydrological ecosystem services across Teshio watershed, northernmost of Japan. Ecological Complexity, 2018; 33, 1-10.
[10].            Nkwonta, O. I., Dzwairo, B., Otieno, F. A. O., & Adeyemo, J. A. A review on water resources yield model. south african journal of chemical engineering, 2017; 23, 107-115.‏
[11].            Lang, Y., Song, W., & Deng, X. Projected land use changes impacts on water yields in the karst mountain areas of China. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 2017.
[12].            Baw-puh, F. On the calculation of the evaporation from land surface, Chinese Journal of Atmospheric Sciences, 1981; 1, 002.
[13].            Zhang, L., Dawes, W. R., & Walker, G.R. Response of mean annual evapotranspiration to vegetation changes at catchment scale. Water resources research, 2001; 37(3), 701-708.
[14].            Donohue, R.J., Roderick, M.L. & McVicar, T.R. Roots, storms and soil pores: Incorporating key ecohydrological processes into Budyko’s hydrological model. Journal of Hydrology, 2012; 436, 35-50.
[15].            Jahangir, L. Air and Climatology and Mapping Studies (Case Study of Taleghan Watershed), Department of Rehabilitation of Arid and Mountainous Regions of the Faculty of Natural Resources, University of Tehran; 2017.
[16].            Arnold, J.G., Srinivasan, R., Muttiah R.S. & Williams J.R. Large area hydrologic modeling and assessment part I: model development. JAWRA Journal of the American Water Resources Association, 1998; 34(1), 73-89.
دوره 7، شماره 2
تیر 1399
صفحه 411-419
  • تاریخ دریافت: 14 مرداد 1398
  • تاریخ بازنگری: 10 اردیبهشت 1399
  • تاریخ پذیرش: 10 اردیبهشت 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 01 تیر 1399
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1399