تعیین قیمت آب کشاورزی بر اساس معیارهای توسعۀ پایدار (مطالعۀ موردی: شبکۀ آبیاری قزوین)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، گروه مهندسی آب، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

2 استاد گروه مهندسی آب، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

3 دانشیار گروه مهندسی آب، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

4 دکتری اقتصاد کشاورزی و منابع طبیعی، وزارت نیرو، ایران

چکیده

انتخاب قیمت مناسب برای آب کشاورزی و بررسی آثار بین ‏بخشی اقتصادی، اجتماعی و زیست‏محیطی ناشی از آن، به‏عنوان یکی از ابزارهای مهم اقتصادی در بخش کشاورزی برای مدیریت تقاضای آب در شرایط فعلی کشور به شمار می‏رود. به همین منظور، پژوهش حاضر اقدام به برآورد قیمت آب کشاورزی و بررسی تأثیرات بین‏ بخشی آن بر اساس معیارهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‏محیطی در شبکۀ آبیاری قزوین کرده است. ابتدا شرایط موجود اقتصاد کشاورزی در محدودۀ شبکه و توسط مدل اقتصادی برنامه‏ریزی ریاضی مثبت، توسط نرم‏افزار GAMS، شبیه‏سازی‏ شده و واکنش‏های احتمالی کشاورزان به سناریوهای قیمتی منتخب و آثار بین بخشی آنها آزمایش شد. درنهایت، از درجۀ اهمیت و رتبه‏بندی آثار شاخص‏های اقتصادی، اجتماعی و زیست‏محیطی، توسط فرایند تاپسیس، برای دستیابی به قیمت مناسب و کارای آب در شبکۀ آبیاری یادشده بهره برده شد. نتایج نشان داد حداکثر و حداقل ارزش اقتصادی آب در شبکۀ آبیاری به‌ترتیب مربوط به محصولات زراعی کلزا و یونجه است که به‌ترتیب برابر 3142 و 2177 ریال بر متر مکعب است. همچنین، متوسط ارزش اقتصادی آب در این شبکه 2731 ریال بر متر مکعب برآورد شد. نتایج سناریوهای قیمتی آب توسط مدل اقتصادی نشان داد افزایش قیمت آب آبیاری باعث کاهش سود ناخالص محصولات زراعی در شبکه آبیاری می‌شود. همچنین، اعمال سناریوهای قیمتی منجر به افزایش بیکاری در منطقۀ مطالعاتی می‏شود. در نتیجه، قیمت‏های 2490 و2731 به عنوان دو قیمت مناسب در شبکۀ آبیاری تعیین شد. در واقع، قیمت‏های بیشتر به عنوان بهترین قیمت‏ها انتخاب شدند.

کلیدواژه‌ها


[1]. Gallego-Ayala J, Gómez-Limón JA, Arriaza M. Irrigation water pricing instruments: A sustainability assessment. Spanish journal of agricultural research. 2011 Agu(4):981-99.
 
[2]. Gallego-Ayala J. Selecting irrigation water pricing alternatives using a multi-methodological approach. Mathematical and Computer Modelling. 2012 Oct. 55(3):861-883.
[3]. Kazem Attar H, Noory H, Ebrahimian H. Effect of water pricing on persuading farmers to use modern irrigation systems and increasing the economic productivity of irrigation water (Case study: Qazvin Plain Irrigation Network). Iranian Journal of Irrigation and Drainage. 2019 July-August. 14(2)616-625.[in Persian].
[4]. Hassani Y, Hashemy Shahdany SM. Agricultural Water Distribution under Drought Conditions Based on Economic Priorities: Case Study of Qazvin Irrigation District. Irrigation and Drainage. 2019 Oct. 68(3) 443-451.
 
[5]. Sherafatpour Z, Roozbahani A, Hasani Y. Agricultural water allocation by integration of hydro-economic modeling with Bayesian networks and random forest approaches. Water Resources Management. 2019 Jan. 33(7)2277-2299.
[6]. Young RA, Loomis JB. Determining the economic value of water: concepts and methods. Routledge; 2014 Jul 23
[7]. Chambers RG. Applied production analysis: a dual approach. Cambridge University Press; 1988 Jul 29.
[8]. Gómez-Limón JA, Sanchez-Fernandez G. Empirical evaluation of agricultural sustainability using composite indicators. Ecological economics. 2010 Mar 15; 69 (5): 1062-75.
دوره 8، شماره 2
تیر 1400
صفحه 461-473
  • تاریخ دریافت: 11 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 03 خرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 03 خرداد 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 31 خرداد 1400
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1400