بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و زیستی منابع آب حوزۀ آبخیز و مخزن سد کوثر

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

2 استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

3 گروه مهندسی محیط‌زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.22059/ije.2024.379179.1833

چکیده

موضوع: بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و زیستی منابع آب حوزۀ آبخیز و مخزن سد کوثر که یکی از سدهای مهم در جنوب غرب ایران است. این سد آب شرب حدود 20 شهر و ۱۰۰ روستا را در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، بوشهر و هرمزگان تأمین می‌کند.
هدف: هدف از این تحقیقات بررسی وضعیت زیستی و تأثیر سازندهای زمین‌شناسی مخزن روی کیفیت آب مخزن است.
روش تحقیق: برای نیل به این هدف، با استفاده از دستگاه روتنر و CTD (هدایت الکتریکی، درجه‌حرارت و عمق)، نمونه‌های آب در اعماق مختلف و در نزدیک سازندهای گچساران و آسماری مورد سنجش قرار گرفت.
یافته‌ها: هدایت الکتریکی، درجه‌حرارت، اکسیژن محلول، اکسیژن‌خواهی بیوشیمیایی، اکسیژن‌خواهی شیمیایی، pH، شوری، عناصر عمده (بی‌کربنات، سولفات، کلرید، کلسیم، منیزیم، سدیم و پتاسیم)، و مواد مغذی (نیترات و فسفات) در آزمایشگاه معتمد اندازه‌گیری شد.
نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهندۀ لایه‌بندی حرارتی از عمق 12 تا 25 متری است که این لایه‌بندی حرارتی بر تغییرات pH، هدایت الکتریکی، اکسیژن محلول، وزن مخصوص، شوری، مواد مغذی و همچنین ترکیبات شیمیایی آب اثرگذار است. کیفیت آب در بخش‌هایی از مخزن سد نسبت به عمده‌ترین آب ورودی حوزۀ آبخیز به مخزن نیز نسبتاً متفاوت بوده که ناشی از انحلال سازند گچساران در بخشی از مخزن سد است، درصورتی‌که تیپ آب خروجی از سد با آب ورودی اصلی به مخزن یکسان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Al-Khashman, O. A., & Alnawafleh, H. M. (2020). Hydrochemistry and Quality Assessment of Water in Tannur Dam, Southern Jordan. Open Journal of Modern Hydrology, 10(1), 1-19.
Amiri1, P., Shariat, S.M., & Ahmadikallan, M. (2021). Detecting of Water Quality Using National Sanitation Foundation (WQI) Index (Case Study: Ilam ChamGardallan's Dam). Human and Environment, 19(4), 189-200. (in persian)
Biemans, H., Haddeland, I., Kabat, P., Ludwig, F., Hutjes, R. W., Heinke, J., von Bloh, W., & Gerten, D. (2011). Impact of reservoirs on river discharge and irrigation water supply during the 20th century. Water Resources Research, 47(3).
Boehrer, B., & Schultze, M. (2008). Stratification of lakes. Reviews of Geophysics, 46(2).
Chaffin, J. D., Bridgeman, T. B., & Bade, D. L. (2013). Nitrogen constrains the growth of late summer cyanobacterial blooms in Lake Erie. Advances in Microbiology.
Chao, B. F., Wu, Y.-H., & Li, Y. (2008). Impact of artificial reservoir water impoundment on global sea level. science, 320(5873), 212-214.
Cheng, Y., Voisin, N., Yearsley, J. R., & Nijssen, B. (2020). Reservoirs modify river thermal regime sensitivity to climate change: a case study in the southeastern United States. Water Resources Research, 56(6), e2019WR025784.
Dumitran, G. E., Vuta, L. I., Popa, B., & Popa, F. (2020). Hydrological variability impact on eutrophication in a large Romanian border reservoir, Stanca–Costesti. Water, 12(11), 3065.
Ebrahimi, M., Jabbari, E., & Abbasi, H. (2015). Simulation of thermal stratification and salinity in dam reservoir using CE-QUAL-W2 software (Case study: Baft Dam). J Civil Engine Urban, 5(1), 07-11.
Fang, X., & Stefan, H. G. (1999). Projections of climate change effects on water temperature characteristics of small lakes in the contiguous US. Climatic Change, 42(2), 377-412.
Förster, H., & Lilliestam, J. (2010). Modeling thermoelectric power generation in view of climate change. Regional Environmental Change, 10, 327-338.
Friedl, G., & Wüest, A. (2002). Disrupting biogeochemical cycles-Consequences of damming. Aquatic Sciences, 64, 55-65.
Heydarizad, M. (2018). Hydrochemical assessment and quality classification of water in Torogh and Kardeh Dam reservoirs, North-East Iran. International Journal of Environmental and Ecological Engineering, 12(1), 49-53.
Hostetler, S. W., Bates, G. T., & Giorgi, F. (1993). Interactive coupling of a lake thermal model with a regional climate model. Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 98(D3), 5045-5057.
Huisman, J., Sharples, J., Stroom, J. M., Visser, P. M., Kardinaal, W. E. A., Verspagen, J. M., & Sommeijer, B. (2004). Changes in turbulent mixing shift competition for light between phytoplankton species. Ecology, 85(11), 2960-2970.
Humborg, C., Ittekkot, V., Cociasu, A., & Bodungen, B. v. (1997). Effect of Danube River dam on Black Sea biogeochemistry and ecosystem structure. Nature, 386(6623), 385-388.
Imani, S., Delavar, M., & Niksokhan, M.H. (2017). Simulation and Assessment of Management Practices for Reduction of Nutrients Discharge to the Zrebar Lake Using SWAT Model. Iran-Water Resources Research, 13(1), 69-87. (in persian)
Ion, I. V., & Ene, A. (2021). Evaluation of greenhouse gas emissions from reservoirs: A review. Sustainability, 13(21), 11621.
Kamble, P., Kokate, S., Aher, H., & Kuchekar, S. (2008). Seasonal variation in physico-chemical parameters of Khadakwasala Reservoir. Rasayan Journal of Chemistry, 1(1), 63-67.
Kaveh, M., Moridi, A., & Shourian, M. (2018). Solutions for Improving Water Quality in Dams' Reservoirs (Case Study: Ilam Reservoir). Water Resources Engineering Journa, 11(37), 87-97. (in persian)
Khayammi, M., Danesh, S., Khodashenas, S., &  Davari, K. (2009). Simulation of Water Quality in Dam’s Basins (Case Study – Torogh Dam Basin). Journal of Water & Soil, 23(1), 17-29. (in persian)
Khuzestan Water Research Consulting Engineering Company. studies to identify the biological threats of Kausar Dam (with an emphasis on the qualitative pollutants of water resources in the population centers on the edge of the dam reservoir). 2023; 245. (in persian)
Kirillin, G., & Shatwell, T. (2016). Generalized scaling of seasonal thermal stratification in lakes. Earth-Science Reviews, 161, 179-190.
Li, S., Xu, Y. J., & Ni, M. (2021). Changes in sediment, nutrients and major ions in the world largest reservoir: Effects of damming and reservoir operation. Journal of Cleaner Production, 318, 128601.
Maavara, T., Chen, Q., Van Meter, K., Brown, L. E., Zhang, J., Ni, J., & Zarfl, C. (2020). River dam impacts on biogeochemical cycling. Nature Reviews Earth & Environment, 1(2), 103-116.
Maavara, T., Dürr, H. H., & Van Cappellen, P. (2014). Worldwide retention of nutrient silicon by river damming: From sparse data set to global estimate. Global Biogeochemical Cycles, 28(8), 842-855.
Miara, A., Macknick, J. E., Vörösmarty, C. J., Tidwell, V. C., Newmark, R., & Fekete, B. (2017). Climate and water resource change impacts and adaptation potential for US power supply. Nature Climate Change, 7(11), 793-798.
Mirzavand, M., Sadeghi, S., & Bagheri, R. (2020). Groundwater and soil salinization and geochemical evolution of Femenin-Ghahavand plain, Iran. Environmental Science and Pollution Research, 27(34), 43056-43066.
Mohammadi, M., Kalantari, N., Anbari, A., & Pahlavanizadeh, S. (2021). Hydrochemical assessment of the Jareh Dam water resources; using multivariate statistical techniques and hydrochemical methods. Journal of Advanced Applied Geology, 10(4), 620-633. [in Persian]
Moridi, M., Pazira, A., Jafarzadeh, Na., Amiri, F., & Kouhgardi, E. (2022). vestigating the thermal stratification phenomenon of Minab Dam using the 2w-qual-Ce model and its impact on Bandar Abbas water quality. Journal of Wetland Ecobiology, 14(51), 49-70. [in Persian]
Nodefarahani, M., Aradpour, S., Noori, R., Tang, Q., Partani, S., & Klöve, B. (2020). Metal pollution assessment in surface sediments of Namak Lake, Iran. Environmental Science and Pollution Research, 27, 45639-45649.
Noori, R., Bateni, S. M., Saari, M., Almazroui, M., & Torabi Haghighi, A. (2022). Strong warming rates in the surface and bottom layers of a boreal lake: Results from approximately six decades of measurements (1964–2020). Earth and Space Science, 9(2), e2021EA001973.
Noori, R., Berndtsson, R., Adamowski, J. F., & Abyaneh, M. R. (2018). Temporal and depth variation of water quality due to thermal stratification in Karkheh Reservoir, Iran. Journal of Hydrology: Regional Studies, 19, 279-286.
Noori, R., Noury, M., Poshtegal, M. K., Sadrinasab, M., Mahdian, M., Bhattarai, R., Moradi, M., & Abolfathi, S. (2024). Thermal stratification and mixing of dam reservoirs in Iran. Watershed Ecology and the Environment, 6, 138-145.
Oczkowski, A., & Nixon, S. (2008). Increasing nutrient concentrations and the rise and fall of a coastal fishery; a review of data from the Nile Delta, Egypt. Estuarine, Coastal and Shelf Science, 77(3), 309-319.
Paerl, H. W., Valdes, L. M., Peierls, B. L., Adolf, J. E., & Harding, L. J. W. (2006). Anthropogenic and climatic influences on the eutrophication of large estuarine ecosystems. Limnology and oceanography, 51(1part2), 448-462.
Paerl, H. W., Xu, H., McCarthy, M. J., Zhu, G., Qin, B., Li, Y., & Gardner, W. S. (2011). Controlling harmful cyanobacterial blooms in a hyper-eutrophic lake (Lake Taihu, China): the need for a dual nutrient (N & P) management strategy. Water research, 45(5), 1973-1983.
Pokhrel, Y. N., Hanasaki, N., Yeh, P. J., Yamada, T. J., Kanae, S., & Oki, T. (2012). Model estimates of sea-level change due to anthropogenic impacts on terrestrial water storage. Nature Geoscience, 5(6), 389-392.
Rezaei, R., Mahmodabadi, H., Kalantari, N., & Aliyari, Z. (2016). Studying the water quality of Maroon Dam reservoir using multivariate statistical analysis method based on correlation and changes in water quality data, Behbahan, Khuzestan. Journal of Advanced Applied Geology, 6(1), 82-88. [in Persian]
Sabeti, R., Jamali, S., & Jamali, H. H. (2017). Simulation of thermal stratification and salinity using the Ce-Qual-W2 model (case study: mamloo dam). Engineering, Technology & Applied Science Research, 7(3), 1664-1669.
Tranvik, L.J., Downing, J.A., Cotner, J.B., Loiselle, S.A., Striegl, R.G., Ballatore, T. J., Dillon, P., Finlay, K., Fortino, K., & Knoll, L.B. (2009). Lakes and reservoirs as regulators of carbon cycling and climate. Limnology and oceanography, 54(6part2), 2298-2314.
Wang, X., Chen, Y., Yuan, Q., Xing, X., Hu, B., Gan, J., Zheng, Y., & Liu, Y. (2022). Effect of river damming on nutrient transport and transformation and its countermeasures. Frontiers in Marine Science, 9, 1078216.
Xu, B., Yang, D., Yao, P., Burnett, W. C., Ran, X., Charette, M., Huang, X., Liu, S., & Yu, Z. (2018). A new perspective for assessing water transport and associated retention effects in a large reservoir. Geophysical Research Letters, 45(18), 9642-9650.
Yigzaw, W., Li, H. Y., Fang, X., Leung, L. R., Voisin, N., Hejazi, M. I., & Demissie, Y. (2019). A multilayer reservoir thermal stratification module for earth system models. Journal of Advances in Modeling Earth Systems, 11(10), 3265-3283.

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 01 دی 1403
  • تاریخ دریافت: 12 مهر 1403
  • تاریخ بازنگری: 18 آبان 1403
  • تاریخ پذیرش: 28 آذر 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 28 آذر 1403
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1403