پهنه‌بندی خطر سیل و معرفی راهکارهای مدیریتی در مناطق 1 و 3 شهرداری تهران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی طبیعت، دانشکدۀ علوم و فنون نوین، دانشگاه تهران

چکیده

در این مطالعه سعی شده است با بررسی عوامل مؤثر بر سیل‌خیزی و شناسایی نقاط آسیب‌پذیر از نظر مخاطرات سیل در مناطق 1 و 3 شهرداری تهران، راهکارهای مناسب مدیریتی برای مقابله با این پدیده بیان شود. مخاطرۀ سیل، به‌ویژه در مناطق شهری ممکن است خسارات جانی و مالی زیادی در پی داشته باشد. برای کاهش این خسارات و تعدیل آسیب‌های ناشی از آن در این مناطق، عوامل هیدرولوژیکی، توپوگرافیکی، ویژگی‌های انسانی و ... به‌صورت لایه‌های اطلاعاتی جداگانه در محیط GIS پهنه‌بندی شده و با روش‌های وزن‌دهی مثل روش AHP اولویت‌بندی شد و در نهایت محدوده‌های پرخطر شناسایی شد. در این تحقیق مشخص شد که کدام مناطق در برابر سیلاب آسیب‌پذیرترند و کدام مناطق کمتر آسیب‌پذیرند. در مجموع منطقۀ تحقیق به پنج کلاس طبقه‌بندی و مساحت هر یک از آنها مشخص شد. 21/16 کیلومتر مربع از این منطقه دارای خطر بسیار زیاد سیلاب است و به‌ترتیب مساحت‌های 11/19، 06/17، 67/9 و 84/1 در محدوده‌های با خطر زیاد، متوسط، کم و خیلی‌کم قرار می‌گیرند که با بهره‌گیری از این اطلاعات می‌توان برنامه‌ها و راهکار‌های مناسبی را برای کنترل سیلاب و حتی استفاده از آن به‌منظور بهره‌برداری بهینه و کاربردی اعمال کرد.                                                                

کلیدواژه‌ها


  1. اصغری مقدم، محمدرضا، 1386، جغرافیای طبیعی شهر (اقلیم، آب و سیل‌خیزی) دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی: 72-59
  2. اکارت، جان، 1384، زمین‌شناسی کواترنری کاربردی، انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ اول، تهران، ص 466.
  3. آقانباتی، سیدعلی، 1383، زمین‌شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران: 48-25.
  4. بهبهانی، ایران، 1381، بقای محیط درون‌شهری و نحوۀ استفاده بهینۀ از آن، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ص 176.
  5. پاک‌سرشت، سیدکاویار، 1381، بررسی عوامل جغرافیایی مؤثر در تغییرات محلۀ فرحزاد با تأکید بر مجاورت تهران: 266-209.
  6. پروازی، مهناز؛ کامیابی، سعید، 1385، تأثیر عملیات ساختمانی و پیامد‌های زیست‌محیطی آن در حریم رودخانۀ فرحزاد، طرح تحقیقاتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز: 95-88.
  7. درویش‌زاده، علی؛ محمدی، مهین، 1386، زمین‌شناسی ایران، انتشارات پیام نور ص 233.
  8. رجایی، عبدالحمید؛ 1373، ژئومورفولوژی کاربردی در برنامه ریزی عمران ناحیه‌ای، نشر قومس: 128-88.
  9. رضایی‌زاده، کامران؛ 1387، بررسی پهنه‌بندی گسل‌های تهران، انتشارات سمت، چاپ دوم: 122-101.
  10. محمودی، فرج‌الله،1380، ژئومورفولوژی ساختمانی، انتشارات دانشگاه پیام نور: 78-44.
  11. مخبری، مریم، 1389، بررسی فرایندهای مؤثر بر تحول ژئومورفیک دره فرحزاد به‌منظور بررسی و مدیریت قبل از بحران، انتشارات سمت، چاپ اول: 45-22.
  12.  Ghahroudi Tali, M.; Nezammahalleh, M. A.;  (2012) Urban flooding management using natural drainage network, case study Tehran as Capital of Iran, IAHS
  13.  Goudie, Andrew, (1985) Encyclopedia dictionary of physical geography basal, Blackwell LtD. Oxford. U.K.
  • تاریخ دریافت: 14 آذر 1393
  • تاریخ بازنگری: 19 اسفند 1393
  • تاریخ پذیرش: 30 بهمن 1393
  • تاریخ اولین انتشار: 30 بهمن 1393
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1393