بررسی روند تغییرات کیفی منابع آب زیر‌زمینی دشت ایوانکی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استاد‌یار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر

چکیده

بررسی روند تغییرات کیفی منابع آب زیر‌زمینی دشت ایوانکی برای مدیریت منابع آبی مشترک استان سمنان و تهران ضرورت دارد. بدین‌منظور واحدهای سنگ‌شناسی و موقعیت گسل‌ها با استفاده از نقشه‌های زمین‌شناسی و پیمایش میدانی مطالعه و با شناسایی موقعیت چاه‌های آب و همچنین بهره‌برداری از نتایج تجزیۀ نمونه‌های آب منطقه انجام شد و سپس نقشه‌های هم‌غلظت کلر، سولفات، سدیم و... ترسیم شد. تحلیل عملکرد گسل‌ها و تفسیر نقشه‌های رسم‌شده نشان داد که بیشترین تمرکز شوری در بخش شرقی و جنوبی دشت بوده است و روند تغییرات آن‌ها، از ارتفاعات به سمت مرکز و غرب محدوده بوده که منطبق با مسیر رودخانۀ اصلی است. با توجه به نتایج کیفی آب، نواحی شرقی و جنوبی دشت تیپ کلرورسدیم دارند و غالب آب‌های نمونه‌برداری‌شده با کیفیتی در حد متوسط تا کاملاً نامطبوع قرار دارند. این آب‌ها از نظر بی‌کربنات و منیزیم وضعیت مناسب‌تری ‌نسبت به سایر یون‌ها دار‌ند. بهترین کیفیت آب در مناطق غربی و بدترین آن‌ها در مناطق شرقی و جنوبی که به توده‌های تبخیری نزدیک هستند، قرار دارد. با رسم نمودار ویلکوکس مشخص شد نواحی شرقی و جنوبی در بدترین طبقه‌بندی ویلکوکس قرار گرفته‌اند و از نظر مصارف کشاورزی، مناسب نیستند. آب نواحی مرکزی دشت شوری و هدایت الکتریکی کمتر و برای کشاورزی وضعیت مطلوب‌تری دارند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 
]1 [ آقانباتی، سید علی (1383) ‌دیباچه‌ای بر زمین‌شناسی ایران. انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، چ اول‌.
]2[ امینی، بهرام (1373) شرح گزارش نقشۀ زمین‌شناسی چهارگوش تهران مقیاس1:250000 سری اول. چ سازمان زمین‌شناسی کشور.
]3[. چراغی، قاسم؛ کلانتری، نادر؛ الهه، آرام (1390) استفاده از مطالعات هیدروژئوشیمیایی برای تعیین درجۀ شوری منابع آب زیرزمینی باغه مجموعه مقالات سی‌امین همایش علوم زمین، ج 1 ص 65 تا 74.
]4[ حیدری‌زاده، مجتبی؛ محمدزاده، حسین، (1391) بررسی ارتباط ژئوشیمیایی بین لیتولوژی حوضۀ آبریز کار‌ستی سد کارده و آب رودخانۀکارده (شمال شهر مشهد) مجموعه مقالات پانزدهمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، صص 8‌ـ 12.
]5[ صداقت، محمود (1385) زمین و منابع آب (آب‌های زیرزمینی)‌، انتشارات دانشگاه پیام نور.‌
]6[ عبادتی، ناصر (1390) «بررسی نشست زمین ناشی از کاهش سطح آب زیرزمینی در دشت ایوانکی گرمسار»، فصلنامۀ زمین‌شناسی محیط زیست، سال چهارم، ش 11، صص 87 تا 99.
]7[ قاسمی، علی؛ لشکری‌پور، غلامرضا؛ بنیاسدی، علی؛ حسنکی، محمد؛ نعمت‌الهی، محمد، (‌1392). ‌ارزیابی تأثیر سازندهای زمین‌شناسی بر کیفیت منابع آب حوضۀ آبریز شورلق سرخس در استان خراسان رضوی،‌ مجموعه مقالات هشتمین همایش انجمن زمین‌شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، صص 1406- 1408.
]8[ کریمی، حسین و اصغری، پرویز، (1390) ارزیابی سازندهای زمین‌شناسی به‌منظور تعیین کیفیت آب زیر‌زمینی دشت ایلام،‌ پانزدهمین همایش علوم زمین، مجموعه مقالات انجمن زمین‌شناسی و دانشگاه تربیت معلم، تهران، ج 1، صص 56 تا 67.
]9[ لشکری، محسن؛ لشکری‌پور، غلامرضا، (1390) بررسی کیفیت آب زیرزمینی دشت ایرانشهر و تأثیر سازند زمین‌شناسی بر کیفیت آب، مجموعه مقالات سی‌امین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، صص1 تا 7.
]10[ معیری، مهدی؛ احمدی‌نژاد، یونس، (1385) پدیدة دیاپیریسم و تأثیر آن بر آلودگی رودخانۀ شور دِهرَم، پژوهش‌های جغرافیایی، سال چهارم، ش 56، صص 33‌ـ 45.
]11[ ملکی، سارا، (1394).»بررسی نقش ساختارها و ویژگی‌های سنگ‌شناسی در تغییرات کمی و کیفی منابع آب گرمسار«. رسالۀ کارشناسی ارشد زمین‌شناسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 126صفحه.
]12[ میرآخورلو، گوهر، (1388).»گزارش پیشنهاد تمدید ممنوعیت دشت ایوانکی«، شرکت آب منطقه‌ای سمنان، ادارۀ مطالعات پایۀ منابع آب، ش 4708، 89 ص.
]13[ وحدتی هوشمند، بهرام؛ ذبیحی، محمدرضا، (1380).»نقشۀ زمین‌شناسی چهارگوش گرمسار، مقیاس 1:100000«. سری اول، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
[14] Bing, H., Ping H., Zhang, Y.,(2015)."Cyclic freeze–thaw as a mechanism for water and salt migration in soil", Environ Earth Sci ,jour, 74:675–681, DOI 10.1007/s12665-015-4072-9.
[15] Ebadati, N.,Behzad, N.,(2008)."Investigating the Pollution of Ground waters in Rey-Varamin (Iran)", IAHR International Groundwater Symposium: Flow and Transport in Heterogeneous Subsurface Formations: Theory, Modeling & Applications, proceeding, Istanbul, Turkey June 18-20, 2008,p.96.
[16] Jaiswal, R.K., Mukherjee, S., Krishnamurthy, J., Saxena, R. (2003)."Role of remote sensing and GIS techniques for generation of groundwater prospect zones towards rural development-an approach". International Journal of Remote Sensing, 24:993–1008.
[17] Kanakoudis V., Tsitsifli, S. Samaras P., Zouboulis A.(2015)."Erratum to: Water Pipe Networks Performance Assessment: Benchmarking Eight Cases Across the EU Mediterranean Basin",Water Qual Expo Health (2015) 7:109-DOI 10.1007/s12403-014-0124-8.
[18] Keshtkara, A.R. Salajeghehb, A. Sadoddinc A., Alland, M.G.,(2013)."Application of Bayesian networks for sustainability assessment in catchment modeling and management (Case study: The Hablehrood river catchment)", Elsevier pub, Ecological Modeling, Vol. 268, pp.48–54.
[19] Masoudi, M.; Patwardhan , A M. Gore, S D.,(2006)."A new methodology for producing of risk maps of soil salinity, Case study: Payab Basin, Iran", Jour.. Appl. Sci. Environ. Mgt. Vol.10, (3) 9 –13.
[20] Murad A., Mahgoub F., Hussein S. (2012)."Hydrogeochemical Variations of Groundwater of the Northern Jabal Hafit in Eastern Part of Abu Dhabi Emirate, United Arab Emirates (UAE)". International Journal of Geosciences, 2012, 3, 410-429 doi:10.4236/ijg.2012.32046.
[21] Nielsen, D. M. (2006)."Practical handbook of environmental site characterization and ground-water monitoring",second edition , Taylor & Francis published, printed in the united states of American.ISBN:l.56670-589-4, 1317p.
[22] Omar A. Khashman, A.(2008)."Assessment of the spring water quality in The Shoubak areaJordan”, journal of The environmentallist, Vol. 28(3), pp 203-215.
[23] Rathorea, V.S., Nathawata, M.S., Champati, R.P.K. (2008), "Influence of neotectonic activity on groundwater salinity and playa development in the Mendha river catchment, western India", International Journal of Remote Sensing, Vol. 29, No. 13, 10 July 2008, 3975–3986.
[24] Sarani, N. Soltani, J. Sarani,S. and Moasheri,A., (2012).“Comparison of artificial neural network and multivariate linear regression model to predict sodium adsorption ratio (Case Study: Sistan River, Iran)”, International Conference on Chemical, Ecology and Environmental Sciences (ICEES'2012) march 17-18, Bangkok, proceeding, Vol.1 pp.130-134.
[25] World health organization: WHO (1993)” Study protocol for the world health organization project to develop a quality of life assessment instrument (WHOQOL)”, Division of mental health, Switzerland, special report, journal. Quality of life research, Vol.2, pp.153-159.
[26] World health organization: WHO,(2004).” Guidelines for drink water”,W.H.O, wuliy, Vol. 102 and 3, WHO, GENEVA.
دوره 2، شماره 4
دی 1394
صفحه 383-394
  • تاریخ دریافت: 11 آذر 1394
  • تاریخ بازنگری: 28 خرداد 1395
  • تاریخ پذیرش: 25 اسفند 1394
  • تاریخ اولین انتشار: 25 اسفند 1394
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1394