بررسی تغییرات زمانی و مکانی شوری آب‏ های زیرزمینی استان یزد با استفاده از روش زمین‏ آماری کریجینگ شاخص

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب دانشگاه گیلان

2 دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکدۀ علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، و گروه پژوهشی مهندسی آب و محیط زیست، پژوهشکدۀ حوضۀ آبی دریای خزر

3 استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکدۀ علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان

4 دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

استان یزد یکی از‌ مناطق خشک ایران محسوب می‏شود و کشاورزی آن به‏ویژه کشت پسته به منابع آب زیرزمینی وابسته است. در دهه‏ها‏ی اخیر عوامل طبیعی (خشک‏سالی و تبخیر شدید) و فعالیت‏های انسانی (بهره‏برداری غیراصولی از منابع آب زیرزمینی) موجب کاهش شدید کیفیت و کمّیت آب‏ها‏ی زیرزمینی این استان شده است. در این مطالعه تغییرات مکانی شوری (EC) آب‏های زیرزمینی استان یزد با استفاده از روش‏های زمین‏آماری و نرم‏افزار ArcGIS ‌بررسی شد. بدین‌منظور از روش کریجینگ معمولی (OK) و کریجینگ شاخص (IK) به‏ترتیب برای رسم نقشه‏های پهنه‏بندی و احتمالاتی شوری آب‏های زیرزمینی استفاده شد. نقشه‏ها‏ی پهنه‏بندی و احتمالاتی، افزایش و گسترش اراضی با شوری آب زیرزمینی بیش از 8 دسی‏زیمنس بر متر از سال 1382 تا 1391 را نشان دادند. همچنین مشخص شد که آب‏های زیرزمینی بخش‏هایی از شهرستان‏های اردکان، بافق، تفت و ابرکوه وضعیت بسیار نامطلوبی از نظر شوری دارند و استفاده از این آب‏ها برای آبیاری باغ‌های پسته، می‏تواند عملکرد این محصول را به‏شدت کاهش دهد و کشت آن را در این استان با خطر جدی مواجه سازد. بنابراین، برای جلوگیری از کاهش کیفیت بیشتر منابع آب زیرزمینی این استان، اقدامات مناسب مدیریتی نظیر ممنوعیت برداشت یا تعیین حقابه و نصب کنتور لازم و ضروری است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 
1- Habibi V, Ahmadi A, Fattahi MM. Modeling spatial variability of groundwater chemical properties using geostatistical methods. Iranian Journal of Watershed Management Science and Engineering. 2009; 3(7): 23-34. [Persian].
2- El-Fadel M, Tomaszkiewicz M, Adra Y, Sadek S, Najm MA. GIS-based assessment for the development of a groundwater quality index towards sustainable aquifer management. Water Resources Management. 2014; 28(11): 3471-3487.
3- Delbari M, Afrasiab P. Application of indicator and ordinary kringing for modeling of groundwater chloride. Journal of Environmental Studies. 2014; 40(3): 751-764. [Persian].
4- Ahmadpour H, Khaledian MR, Ashrafzadeh A, Rezaei M. Spatial and temporal mapping of groundwater electrical conductivity and total dissolved solids in Guilan plain. Water Research in Agriculture. 2014; 28(3): 667-676. [Persian].
5- Chen L, Feng Q. Geostatistical analysis of temporal and spatial variations in groundwater levels and quality in the Minqin oasis, Northwest China. Environmental Earth Sciences. 2013; 70(3): 1367-1378.
6- Taghizadeh Mehrjardi R, Zareian Jahromi M, Mahmodi S, Heidari A. Spatial distribution of groundwater quality with geostatistics (case study: Yazd-Ardakan plain). Journal of World Applied Sciences. 2008; 4(1): 09-17.
7- Heidary-Alamdarlo E, Barabadi H, Toloie S. Evaluating quality of ground water resources for irrigation, Roudab Plain, Sabzevar. Renewable Natural Resources Research Journal. 2013; 4(2): 1-12. [Persian].
8- Nas B, Berktay A. Groundwater quality mapping in urban groundwater using GIS. Environmental Monitoring and Assessment. 2010; 160(1-4): 215-227.
9- Jafari R, Bakhshandehmehr L. Analyzing the spatial variations of groundwater salinity and alkalinity in Isfahan province using geostatistics. JWSS - Isfahan University of Technology. 2014; 18 (68) :183-195. [Persian].
10- Mahmoodifard Z, Nazemi AH, Sadraddini AA, Shahbazi F. Assessment of spatial and temporal distribution of groundwater salinity and alkalinity using ordinary kriging; case study: Ardabil plain aquifer. Agriculture Science Developments. 2014; 3(7): 244-250.
11- Bameri A, Piri H, Ganji F. Assessment of groundwater pollution in Bajestan plains for agricultural purposes using indicator kriging. Journal of Water and Soil Conservation. 2015; 22(1): 211-229. [Persian].
12- Arslan H. Spatial and temporal mapping of groundwater salinity using ordinary kriging and indicator kriging: the case of Bafra Plain, Turkey. Agricultural Water Management. 2012; 113: 57-63.
13- Dash JP, Sarangi A, Singh DK. Spatial variability of groundwater depth and quality parameters in the national capital territory of Delhi. Environmental Management. 2010; 45(3): 640-650.
14- Delbari M, Amiri M, Motlagh M. Assessing groundwater quality for irrigation using indicator kriging method. Applied Water Science. 2014; doi:10.1007/s13201-014-0230-6.
15- Osati K, Salajegheh A, Areki S. Spatial variation of nitrate concentrations in groundwater by Geostatistics (Case Study: Kurdan Plain). Journal of Natural Environment. 2013; 65(4): 461-472. [Persian].
16- Hu K, Huang Y, Li H, Li B, Chen D, White RE. Spatial variability of shallow groundwater level, electrical conductivity and nitrate concentration, and risk assessment of nitrate contamination in North China Plain. Environment International. 2005; 31(6): 896-903.
17- Iran meteorological organization, http://www.irimo.ir, 2015. [Persian].
18- Johnston K, Ver Hoef JM, Krivoruchko K, Lucas N. Using ArcGIS geostatistical analyst (Vol. 380): Esri Redlands. 2001.
19- Ashrafzadeh, A. River flow simulation using non-parametric methods. PhD dissertation. University of Tehran. [Persian].
20- Goovaerts P. Geostatistics for natural resources evaluation: Oxford University Press.London. 1997.
21- Journel AG, Huijbregts Ch J. Mining geostatistics: Academic press. New York. USA. 1978.
22- Neshat A, Zeinadini A. Investigation effect of the developing salinity water on the quality of irrigation water and soils physicochemical characteristics of pistachio cultivation of Sirjan area. Journal of Environmental Science and Technology. 2014; 15(2): 13-22. [Persian].
دوره 3، شماره 3
مهر 1395
صفحه 333-345
  • تاریخ دریافت: 06 شهریور 1395
  • تاریخ بازنگری: 11 مهر 1395
  • تاریخ پذیرش: 29 آبان 1395
  • تاریخ اولین انتشار: 29 آبان 1395
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1395