اثر عوامل هیدروژئومورفولوژی بر تغییرات کیفیت آب رودخانۀ سیمینه‌رود در ایستگاه‌های مختلف مطالعاتی طی سال‌های 1382-1392

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه ژئومورفولوژی، دانشکدۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز

2 دانشیار گروه ژئومورفولوژی، دانشکدۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز

3 استادیار گروه ژئومورفولوژی، دانشکدۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز

4 دانشیار گروه ژئومورفولوژی، دانشگاه کردستان

5 دانشجوی دکتری گروه ژئومورفولوژی، دانشکدۀ جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه تبریز

چکیده

در این مطالعه آثار فاکتورهای هیدروژئومورفولوژی ‏روی تغییر کیفیت آب رودخانۀ سیمینه‌رود و روند این تغییرات در بازه‏های مختلف زمانی و مکانی بررسی شده ‏است. آمار مربوط‏ به متغیرهای فیزیکی، شیمیایی و هیدرولوژیک طی سال‏های 1382 تا 1392، از سازمان آب منطقه‏ای استان آذربایجان ‏غربی دریافت شد. از ‏طریق نرم‏افزار GIS نقشه‏ها‏ی مربوط استخراج شد. سپس روند تغییرات کیفیت آب در فصول مختلف در هر ایستگاه به‏طور مجزا بررسی شد و چگونگی ارتباط بین متغیرها و سطح معناداری آنها از‏ طریق آزمون همبستگی پیرسون با‏ استفاده ‏از نرم‏افزار SPSS به‏دست ‏آمد. در‏نهایت، به‏منظور ارزیابی تیپ و کیفیت شیمیایی آب رودخانه برای مصارف شرب و کشاورزی نمودارهای شولر و ویلکوکس از‏ طریق نرم‏افزار Chemistry برای هر ایستگاه و در هر فصل ترسیم‏ شد. کیفیت آب ایستگاه کاولان در فصل بهار با مقادیر کل جامدات محلول (9/174)، هدایت الکتریکی (1/269) و غلظت سولفات و کلر (7/0) به‏عنوان مطلوب‏ترین و ایستگاه میاندوآب در فصل تابستان با مقادیر کل جامدات محلول (3/359)، هدایت الکتریکی (3/529) و غلظت سولفات و کلر (7/3) بحرانی‏ترین بازۀ زمانی و مکانی معرفی می‏شوند. در همۀ ایستگاه‏های مطالعاتی، کاهش کیفیت آب رودخانه به‏صورت افزایش در TDS، EC و غلظت یون‏های سولفات و کلر با متغیر دبی رابطۀ مستقیم معنادار دارد. در حوضۀ آبریز سیمینه‏رود ویژگی‏های فیزیکی حوضه و همچنین فاکتورهای هیدروژئومورفولوژی در وجود داشتن یا نداشتن منابع آلاینده و تغییرات فصلی و مکانی کیفیت آب تأثیر دارند. طبق طبقه‏بندی شولر در همۀ فصول آب رودخانۀ سیمینه‏رود به‏لحاظ شرب در طبقۀ آب‏های خوب و کاملاً بی‏مزه قرار می‏گیرد. در دیاگرام ویلکوکس نیز همۀ ایستگاه‏ها در همۀ فصول در کلاس C2S1 قرار گرفته‏اند و ردۀ کیفیتی کمی شور و برای کشاورزی تقریباً مناسب دارند.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


مناسب دارند.
منابع
 
1] Alizade A. Principles Applied Hydrology. 23nd ed. Publishers Astan Qods Razavi: Beh Nashr Company; 2009. [Persian]
2] Diersing N. Water Quality: Frequently Asked Questions. Florida Brooks National Marine Sanctuary, Key West, FL; 2009.
3] David M. N. Practical handbook of environmental site characterization and ground water monitoring, 2nd ed. USA: Taylor and Francis group; CRC Press. 2006.
4] Rajaee Gh, Mehdinejad M.H, Hesari Motlagh S. Evaluation the quality of drinking water of Birjand plain and Ghaen in 2009- 2010. Journal of Health System Research. 2011; 7 (6): 737- 745. [Persian]
5] Solaimani S. Trend Analysis of Chemical Water Quality Parameters; Case study Cham Anjir River. Journal of Irrigation and Water Engineering. 2013; 3 (12): 95- 106. [Persian]
6] Moghadam A, Ghalheban Takmedash M, Esmaeeli K. Evaluation of spatial and temporal trends of water quality parameters of Mashhad plain using GIS. Journal of Soil and Water Conservation researches. 2013; 20 (3). [Persian]
7] Ebadati N, Hoshmandzade M. Evaluation of water quality Dez River in Dezful hydrometric stations. Journal of Ecohidrology. 2014; 1 (2): 69- 81. [Persian]
8] Hosainkhani H, Najib M. water quality assessment Shahryar Dam catchment's for domestic use and irrigation using chemical indicators and mapping GIS in the Miane East Azarbaijan. Journal of Advanced Applied Geology. 2014; No 14. [Persian]
9] Zhang B, Song X, Zhang Y, Han D, Tang Ch, YuY and et al. Hydrochemical characteristics and water quality assessment of surface water and groundwater in Songnen plain, Northeast China. Water Research. 2012; 46, 2737 e 27 48.
10] Loganthan G. "Chemometric and trend analysis of water quality of the South Chennai lakes: an integrated environmental study." Journal of Chemometrics. 2015; 29(1): 59-68.
11] Rankinen K. "Comparison of impacts of human activities and climate change on water quantity and quality in Finnish agricultural catchments." Landscape Ecology. 2015; 30(3): 415-428.
12] Porkermani M, Naseri H, Arji A. Impact of salt dome Stone castle on salinity groundwater Dariyoon plain. Journal of Islamic Azad University basis Sciences. 2008; No 69. [Persian]
13] Hounslow A.W. Water quality data analysis and interpretation. Lewis publishers, CKC press, LLC; 1995: 378 p.
14] Thomas NV. Global water quality standards. Ground Water; 1996.
15] Wilcox L. V. The Quality of Water for Irrigation Use, U. S. Department of Agriculture, Bull. 962, Washington, D. C; 1948.
16] Todd D.K, Mays L.W. Groundwater Hydrology, 3rd Ed, John Wiley and Sons Inc., U.S.A; 2005: 636p.
17] Fetter C.W. Applied Hydrogeology. New York: Prentice hall publishing; 1994: 691p.
18] Dalir Hasannia R, Aghajani Kandol S, Karimi Sisi S. Evaluation of river water quality changes leading to the eastern shore of Lake Urmia. Thirty-second meeting of the first International Congress of Earth Sciences. 2013; Urmia University Urmia. [Persian]
19] Kave A.R, Habibnejad Roshan M, Shahedi K, Ghorbani J. Evaluation of temporal and spatial changes in water quality (Case Study: River Talar, Mazandaran Province). Journal of Water Resources Engineering. 2013; Sixth year: 49- 62. [Persian]
20] Tahir A. A, Quazi K. H, Achari G. Clusterization of Surface Water Quality and Its Relation to Climate and Land Use/Cover. Journal of Environmental Protection. 2013; 4: 333-343.
21] Lindell L, Aa Str O M, Berg T. Land-Use Change Versus Natural Controls On Stream Water Chemistry In The Subandean Amazon, Peru. Appl Geochem. 2010; 25: 485–495.
22] Li S, Xia X, Tan X, Zhang Q. Effects Of Catchment And Riparian Landscape Setting On Water Chemistry And Seasonal Evolution Of Water Quality In The Upper Han River Basin, China. Plos One 8. 2013: E53163.
دوره 4، شماره 2
تیر 1396
صفحه 395-405
  • تاریخ دریافت: 01 دی 1395
  • تاریخ بازنگری: 21 اسفند 1395
  • تاریخ پذیرش: 25 اسفند 1395
  • تاریخ اولین انتشار: 01 تیر 1396
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1396