ارزیابی نقش طرح پخش سیلاب سرچاهان‌ـ هرمزگان در تغذیۀ مصنوعی آب زیرزمینی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری آب‌شناسی، پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

2 کارشناس ارشد آب زیرزمینی، پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

3 استادیار، پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

چکیده

اگرچه بیشتر اقلیم کشور ایران خشک و نیمه‌خشک است، سالانه حجم شایان توجهی آب از طریق سیلاب‏ها از دسترس خارج می‏شود. بنابراین، سامانه‏های پخش سیلاب برای کنترل سیل و مواجهه با کم‏آبی قریب به سه دهه است که در کشور اجرا می‏شوند. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر شبکۀ پخش سیلاب منطقۀ سرچاهان استان هرمزگان بر تغذیۀ مصنوعی سفرۀ آب زیرزمینی با استفاده از راهکار حجم کنترلی است. سامانۀ پخش سیلاب یادشده در عرصه‏ای به مساحت 840 هکتار اجرا شده است. پس از بررسی آب‌نمود چاه‏ها، آب‌نگار بارش و حجم سیلاب‏های واردشده به سیستم، با بررسی نوسانات سطح آب زیرزمینی در چاه‏های مشاهده‏ای، تأثیر طرح پخش سیلاب در تغذیۀ مصنوعی سفرۀ آب زیرزمینی بررسی شد. نتایج نشان داد تراز آب زیرزمینی در چاه‏های مشاهده‏ای واقع در عرصه، بعد از سیل‏گیری‏های اولیه افزایش نسبی داشته‏اند به‌طوری که آب‌نمود چاه مشاهده‏ای واقع در عرصۀ پخش، افزایش شایان توجهی حدود 34/1 متر را نشان می‏دهد. همچنین، تغییرات سطح آب زیرزمینی در محدوده حجم کنترل با روند تغذیه/برداشت کاملاً همخوانی دارد و بر همین اساس در سال 1386 سطح آب زیرزمینی به میزان 43/4 متر افزایش داشته است. نتایج بررسی‏ها نشان داد در دشت گهکم-سعادت‏آباد، بارندگی‏های با بیش از 60 میلی‏متر یا بارش‏های متوالی با مقادیر زیاد، به تغذیه در عرصۀ پخش سیلاب منجر می‏شوند. در مجموع، نتایج تحقیق نشان داد پروژۀ پخش سیلاب سرچاهان در سال‏های بررسی‌شده نتوانسته است در حد انتظار سهم تغذیه را به شکل معنا‏داری افزایش دهد.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 
منابع
[1]. Kowsar S.A. Abkhandari (Aquifer Management): a Green Path to the Sustainable Development of Marginal Drylands. Journal of Mountain Science, 2005;2 (3): 233-243.
[2]. Ghahari G, Hashemi H, Berndtsson R. SPATE IRRIGATION OF BARLEY THROUGH FLOODWATER HARVESTING IN THE GAREH-BYGONE PLAIN, IRAN. IRRIGATION AND DRAINAGE. 2014; 63:599–611.
[3]. DAMAB(Basic Studies Department of Water Resources). Report of the plains country's ban. ABFA and Technical Office, Ministry of Energy. 2015. Tehran, Iran(In Persian).
[4]. Hashemi H, Berndtsson R, Persson M. Artificial recharge by floodwater spreading estimated by water balances and groundwater modelling in arid Iran. hydrological Sciences Journal – Journal des Sciences Hydrologiques. 2014; 60:336-350.
[5]. Kheirkhah Z.M. Decision Support System for Floodwater Spreading Site Selection in Iran..Ph.D thesis, Wageningen University, the Netherlands, 2005; 90-8504-256-9.
[6]. Kowsar S.A. Desertification Control through Floodwater Harvesting: The Current State of Know-How. In C. Lee & T. Schaaf (Eds.), The Future of Drylands. 2008. p. 229-241
[7]. Mostafaei A, Kalantari N, Kheirkhah M. Assessing the success of floodwater spreading projects using a fuzzy approach. Water Science and Technology. 2016;74(8):1980-1991.
[8]. Lotfollahzadeh D, ZarehMehrjerdi M, Kamali K. Investigation the effects of floodwater spreading on some soil properties at Sarchahan station, Hormozgan province. Pajouhesh & Sazandegi. 2007;76: 82-87 (In Persian).
[9]. Saadati H, Khayyam M. Survey of Flood water Spreading on quantitative changes of Vegetation Cover and Groundwater Recharge by Remote Sensing and GIS in Tasouj Aquifer in East Azarbayjan.Territory. 2009;5(19): 1-10) (In Persian).
[10].  Barkhordari J, Tireh‏ Shabankareh K, Mehrjerdi MZ, Khalkhali M. Study of water spreading effects on quantitative and qualitative changes of pastural cover: A case study in station of Sarchahan water spreading (Hormozgan province). Watershed Researches in Pajouhesh & Sazandegi. 2009;82: 65-72 (In Persian).
[11].  Monavari M, Moravati M, Hassani A, Farshchi P, Rossta Z. Environmental effects of artificial recharge of aquifers in Yazd (Case Study: Yazd-Ardekan plain drainage basins). Journal of Environmental Sciences and Technology. 2012; 14(2): 27-36. (In Persian).
[12].  Javadi MR, Baghery M, Vafakhah M, Gholami SA. Effect of Flood Spreading on Physical Soil Properties (A Case Study: Delijan Flood Spreading). Journal of Watershed Management Research. 2014; 5(9): 119-129 (In Persian).
[13].  Mahdavi SK, Azaryan A, Javadi M, Mahmoodi J. Effects of flood spreading on some physic-chemical properties and soil fertility (Case study: Band-E Alikhan area, Varamin). Journal of Rangeland. 2016; 1(10):68-81(In Persian).
[14].  Fazloula R, Sharifi F, Behnia A. An Investigation of Flood Spreading Effects on Artificial Recharge of Moosian Plain. Iranian J. Natural Res. 2006; 59(1): 57-74 (In Persian).
[15].  Ghahari GR, Pakparvar M. Effect of floodwater spreading and consumption on groundwater resources in Gareh Bygone Plain. Iranian Journal Of Range and Desert Research. 2007;14(3):368-390(In Persian).
[16].  Boostani F, Mohhamadi H. Valuing water from spreading the FASA Grbaygan. Environmental Sciences and Technology, 2010;12(3):45-60 (In Persian).
[17].  Moradniya V, Mostafaei A, Parekar M, Heydarizade M. The effect of water spreading station Grbaygan in the development of water resources. The fifth conference of watershed management and soil and water resources management. 2001; Kerman (In Persian)
[18].  Soleimanpour SM, SalimiKouji R, Zare M. The effect of flood spreading operations groundwater resources Grbaygan Fasa. The Ninth National Conference on Watershed Management Science and Engineering Iran. 2013; Yazd (In Persian)
[19].  Viskarami K, Payamani A, Shahkarami A, Sepahvand A. The Effects of Water spreading on Groundwater Resources in Kohdasht Plain. J. Sci. & Technol. Agric. & Natur. Resour. Water and Soil Sci. 2013;17(65):153-161 (In Persian).
[20].  Pakparvar M, Walraevens K, Cheraghi SAM, Ghahari G, Cornelis W, Gabriels D, Kowsar SA. Assessment of groundwater recharge influenced by floodwater spreading: an integrated approach with limited accessible data. Hydrological Sciences Journal. 2017; 62(1): 1-18.
[21].  Bouwer H. Artificial recharge of groundwater: hydrogeology and engineering. Hydrogeology Journal 2002;10(1):121-142.
[22].  Singh SK. Groundwater Mound due to Artificial Recharge from Rectangular Areas. JOURNAL OF IRRIGATION AND DRAINAGE ENGINEERING. Journal of Irrigation and Drainage Engineering. 2012;138(5):476-481.
[23].  Karamouz M, Ahmadi A, Akhbari M. Groundwater Hydrology: Engineering, Planning, and Management, CREC Press, Taylor & Francis Group. 2012;13 ISBN:978-1-4398-9121-6.
[24].  Glover RE, Ground water movement. US Bureau of Reclamation. Eng Monogr. 1964; 31, p 67.
[25].  Hantush MS. Growth and decay of ground water mounds in response to uniform percolation. Water Resour. Res. 1967; 3(1): 227–234.
[26].  Zaremehrjerdi M, Mahdian MH, Barkhordari J. Investigation the effect of floodwater spreading on soil infiltration in the Charcahan, Hormozgan. Iran-Watershed Management Science & Engineering. 2013;7(20):1-8 (In Persian).
[27].  Hemond HF, Fechner EJ. Chemical fate and transport in the environment. Accademic Press INC.USA. 1994; ISBN 0-12-340270-0. 331.
[28].  Warner JW, Molden D, Chehata M, Sunada DK. Mathematical analysis of artificial recharge from basins. Water Resour Bull. 1989; 25: 401- 411.
 
[29].   Mostafaei A, Kalantari N, Kheirkhah M. Assessing the success of floodwater spreading projects using a fuzzy approach. Water Science and Technology, 2016;74(8): 1980-1991.
[30].  Choopani S, Rastegar H, Hoseinipoor H. Evaluation of quantitative changes in ground water table affected by Sarchahan's Flood spreading plan by mathematical model, Water Management in Arid Lands,2014; 1(1):63-73.
[31].  Zare M, Taheri A. Groundwater artificial recharge assessment in Kangavar Basin, a semi-arid region in the western part of Iran, African Journal of Agricultural Research, 2011; 6(17): 4370-4384.
دوره 4، شماره 3
مهر 1396
صفحه 749-761
  • تاریخ دریافت: 10 دی 1395
  • تاریخ بازنگری: 23 اسفند 1395
  • تاریخ پذیرش: 30 فروردین 1396
  • تاریخ اولین انتشار: 01 مهر 1396
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1396