اندازه‌گیری فرسایش خاک در بازه‌های مختلف زمانی در حوضۀ آبخیز معرف خامسان با استفاده از میخ‌های فرسایش

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش ‏آموختۀ کارشناسی ‏ارشد گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تربیت ‏مدرس، نور

2 استادیار گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه تربیت ‏مدرس، نور

3 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه کردستان، سنندج

چکیده

پژوهش حاضر به منظور اندازه‏گیری مقدار فرسایش در مقیاس‏های زمانی ماهانه، سه‏ماهه‏، شش‏ماهه و یک‏ساله انجام شد. سه شبکۀ میخ فرسایش در سه جهت شیب شمالی، شمال غربی و شرقی در زیرحوضۀ آبخیز شاهد در حوضۀ آبخیز معرف خامسان به‌منظور اندازه‏گیری فرسایش طی دورۀ زمانی مهر 1394 تا شهریور 1395 انتخاب شدند. به دلیل قرائت ماهانه میخ‏های فرسایش، از امکان تحلیل فرسایش در بازه‏های زمانی کمتر از یک سال (ماهانه، سه‏ماهه و شش‏ماهه) برای تعیین میزان مشارکت این بازه‏های زمانی در فرسایش سالانۀ خاک استفاده شد. بنابراین، با درنظرگرفتن قرائت میخ‏ها متوسط تغییرات ارتفاع خاک و در نهایت مقدار متوسط فرسایش خاک سالانه برابر با 22/17 تن در هکتار محاسبه شد. همچنین، مشارکت مقیاس‏های زمانی ماهانه، سه‏ماهه‏، شش‏ماهه در فرسایش سالانه نیز به‌ترتیب 81/5، 33/7 و 52/9 تن در هکتار برابر با 34، 43 و 55 درصد فرسایش سالانه محاسبه شد. به‏رغم وجود اختلاف درخور توجه در مقدار متوسط فرسایش در بازه‏های زمانی مختلف و مشارکت آنها در فرسایش سالانه، نتایج آزمون تحلیل واریانس یک‏طرفه نشان داد اثر مقیاس زمانی بر فرسایش خاک معنا‏دار نیست. دلیل اصلی نبود تفاوت معنا‏داری فرسایش خاک در مقیاس‏های زمانی مختلف، واریانس زیاد داده‏های حاصل از میخ‏های فرسایش ناشی از منابع متعدد خطا در روش یادشده بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Walling DE. Erosion and sediment yield research-some recent perspectives. Journal of Hydrology.1988; 100(1): 113-141.
[2]. Chaplot V, Poesen J. Sediment, soil organic carbon and runoff delivery at various spatial scales. Catena. 2012; 88(1): 46-56.
[3]. Toy TJ, Foster GR, Renard KG. Soil erosion: processes, prediction, measurement, and control. New York: John Wiley and Sons; 2002.
[4]. Ghimire SK, Higaki D, Bhattarai TP. Estimation of soil erosion rates and eroded sediment in a degraded catchment of the Siwalik Hills, Nepal. Land.2013; 2(3):370-391.
[5]. Bradbury J, Cullen P, Dixon G, Pemberton M. Monitoring and management of streambank erosion and natural revegetation on the lower Gordon River, Tasmanian Wilderness World Heritage Area, Australia. Environmental Management. 1995; 19(2): 259-272.
[6]. Couper P, Stott T, Maddock I. Insights into river bank erosion processes derived from analysis of negative erosion‐pin recordings: observations from three recent UK studies. Earth Surface Processes and Landforms. 2002; 27(1): 59-79.
[7]. Shi Z, Wen A, Zhang X, Yan D. Comparison of the soil losses from 7Be measurements and the monitoring data by erosion pins and runoff plots in the Three Gorges Reservoir region, China. Applied Radiation and Isotopes. 2011; 69(10): 1343-1348.
 
[8]. Pope IC, Odhiambo BK. Soil erosion and sediment fluxes analysis: a watershed study of the Ni Reservoir, Spotsylvania County, VA, USA. Environmental monitoring and assessment. 2014; 186(3): 1719-1733.
[9]. Palmer JA, Schilling K E, Isenhart TM, Schultz RC, Tomer MD. Streambank erosion rates and loads within a single watershed: Bridging the gap between temporal and spatial scales. Geomorphology, 2014; 209: 66-78.
[10]. Navarro‐Hevia J, Lima‐Farias TR, de Araújo JC, Osorio‐Peláez C, Pando V. Soil Erosion in Steep Road Cut Slopes in Palencia (Spain). Land Degradation and Development. 2016; 27(2): 190-199.
[11]. Haigh MJ. The use of erosion pins in the study of slope evolution. British Geomorphological Research Group Technical Bulletin. 1977; 18: 31-49.
[12]. Hudson NW. Field measurement of soil erosion and runoff. Fao Soils Bulletin N; 1993.
[13]. Roose E. Evaluating, monitoring and forecasting erosion. In ISCO 12 conf., Tsinghua. 2002; 1-8.
[14]. Sadeghi Sh. The study and measurement of water erosion, Tarbiat Modarres University Press; 2009. [Persian]
[15]. Reimann C, Filzmoser P, Garrett RG. Background and threshold: critical comparison of methods of determination. Science of the Total Environment. 2005; 346(1): 1-16.
[16]. Yazdi Samadi B, Rezaei AS, Valizadeh M. statistical projects in agricultural research, Tehran University Press; 2001. [Persian]
[17]. Najafinejad A, Mardian M, Varvani J, Sheikh VB. Evaluation and comparison of representative hill slope and raster based hill slope methods for computation of topography factor in USLE. Journal of Soil Management and Sustainable Production. 2011; 1(1): 99-114. [Persian]
[18]. Saeidian H, Moradi HR, Feyz Nia SA, Bahramifar N. The role of slope main aspects in some soil physical and chemical properties (case study: achsaran and aghajari formations in Kuhe Kach and Margha watershed in Izeh township. Journal of Watershed Management Research. 2011; 2013 (9): 77-64. [Persian]
[19]. Croke J, Hairsine P, Fogarty P. Runoff generation and re-distribution in logged eucalyptus forests, south-eastern Australia. Journal of Hydrology. 1999; 216(1): 56-77.
[20]. Hartanto H, Prabhu R, Widayat AS, Asdak C. Factors affecting runoff and soil erosion: plot-level soil loss monitoring for assessing sustainability of forest management. Forest Ecology and Management. 2003; 180(1): 361-374.
[21]. Johnson CW, McArthur RP. Winter storm and flood analyses, northwest interior. In Hydraulic Engineering and the Environment. 1973; 359-369.
[22]. Wischmeier WH, Smith DD. Predicting rainfall erosion losses-A guide to conservation planning. Predicting rainfall erosion losses-A guide to conservation planning; 1978.
[23]. McCool DK, Papendick RI, Brooks FL. Universal soil loss equation as adapted to the Pacific Northwest. PB US Natl Tech Inf Serv. 1976; 135-147.
[24]. Flerchinger G N, Frasier GW, Grossman RB, Potter KN, Sharratt BS, Williams J D. Shrinking/swelling, freezing/thawing and grazing effects on infiltration. In ARS Workshop on" Real World" Infiltration. 1996; 189 p.
[25]. Mutchler C, Larson C. Splash amounts from waterdrop impact on a smooth surface. Water Resources Research. 1971; 7: 195-200.
[26]. Zachar D. Soil erosion. Elsevier. Bratislava, Czechoslovakia; 1982.
[27]. Auerswald K. Influence of initial moisture and time since tillage on surface structure breakdown and erosion of a loessial soil. Catena Supplement. 1993; 24: 93-101.
[28]. Kinnell, PIA. Raindrop-impact-induced erosion processes and prediction: a review. Hydrological Processes. 2005; 19: 2815-2844.
[29]. Ghahramani A, Ishikawa Y, Gomi T, Shiraki K, Miyata Sh. Effect of ground cover on splash and sheetwash erosion over a steep forested hillslope: a plot-scale study. Catena. 2011; 85: 34-47.
[30]. Khaledi Darvishan A, Sadeghi SH, Homaee M, Arabkhedri M. Measuring sheet erosion using synthetic color-contrast aggregates. Hydrological Processes. 2014; 28(15): 4463-4471.
[31]. Lehrsch GA, Sojka RE, Carter DL, Jolley PM. Freezing effects on aggregate stability affected by texture, mineralogy, and organic matter. Soil Science Society of America Journal. 1991; 55(5): 1401-1406.
[32]. Zhao L, Gray DM, Toth B. Influence of soil texture on snowmelt infiltration into frozen [19]. soils. Canadian journal of soil science. 2002; 82(1): 75-83.
دوره 5، شماره 2
تیر 1397
صفحه 675-685
  • تاریخ دریافت: 10 فروردین 1396
  • تاریخ بازنگری: 27 فروردین 1397
  • تاریخ پذیرش: 14 دی 1396
  • تاریخ اولین انتشار: 01 تیر 1397
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1397