تخمین ضریب پخش عرضی در انتقال آلودگی در رودخانه‌های عریض با استفاده از محاسبات تکاملی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد عمران آب و سازه‌های هیدرولیکی، دانشکدۀ مهندسی شهید نیکبخت، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان

2 دانشجوی دکتری مهندسی ‏عمران، دانشکدۀ مهندسی شهید نیکبخت، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان

3 دانشیار گروه مهندسی عمران، دانشکدۀ مهندسی شهید نیکبخت، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان

چکیده

در قرن اخیر با رشد روزافزون جمعیت شهرنشین، مشکلات متعددی در زمینۀ آلودگی و کیفیت منابع آبی مطرح شده است. بنابراین، شناخت و مطالعۀ فرایندهای اختلاط و انتقال مواد در رودخانه‌ها از جمله فعالیت‌های مهم در برنامه‌های مدیریت منابع آب به شمار می‌آید. بین فرایندهای اختلاط، پس از پدیدۀ انتشار طولی، فرایند انتشار عرضی آلودگی، تأثیرگذارترین پارامتر محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت انتقال و چگونگی انتشار آلودگی در رودخانه‏ها، تخمین ضریب پخش عرضی انتقال آلودگی در جریان‌های سطحی با استفاده از ماشین بردار پشتیبان (SVM) و با بهره‌گیری از دو کرنل تابع پایۀ شعاعی و چندجمله‌ای و مدل درخت (MT)، هدف اصلی پژوهش حاضر است. برای تخمین ضریب پخش عرضی از 187 سری داده که شامل عمق جریان، سرعت جریان، سرعت برشی و عرض کانال می‌شود، استفاده شده است. نتایج به‌دست‌آمده از معیارهای ارزیابی نشان داد مدل SVM-Poly دقت بیشتری (992/0R= و 982/0OI=) ‌نسبت به مدل SVM-RBF دارد. همچنین مدل SVM-RBF دقت بیشتری (968/0R= و 950/0OI=) نسبت به مدل MT ‌‌(966/0R= و 946/0OI=) در تخمین این پارامتر در مرحلۀ آموزش داشت. مقادیر به‌دست‌آمده از DTدر مرحلۀ تست هم ارزیابی شدند و مشخص شد که SVM-RBF با داشتن کمترین خطا (029/0RMSE) توانایی بهتری در تخمین DT دارد. علاوه بر این، مقایسۀ عملکرد روش‌های هوشمند با روابط تجربی بیان می‌کند که روابط تجربی دقت قابل قبولی نداشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Riahi-Madvar H, Ayyoubzadeh SA, Khadangi, E, Ebadzadeh, MM. An expert system for predicting longitudinal dispersion coefficient in natural streams by using ANFIS. Expert Systems with Applications. 2009; 36(4), pp.8589-8596.
[2]. Fischer, HB, List E, Koh R, Imberger J, Brooks N. Mixing in inland and coastal waters Academic Press. New York, 1979.
[3]. Chau KW. Transverse mixing coefficient measurements in an open rectangular channel. Advances in Environmental Research. 2000; 4(4), 287-294.
 
[4]. Fischer HB. Transverse mixing in a sand-bed channel. Professional Paper. 1967; No. 575-D, U.S. Geological Survey
[5]. Rutherford JC. River Mixing. John Wiley and Sons, Chichester, UK. 1967.
[6]. Deng ZQ, Singh VP, Bengtsson L. Longitudinal dispersion coefficient in straight rivers. J Hydraul Eng. 2001; 127:919–927
[7]. Bansal MK (1971) Dispersion in natural streams. J Hydr Div ASCE 97(11): 1867–1886.
[8]. Kisi O, Parmar KS. Application of least square support vector machine and multivariate adaptive regression spline models in long term prediction of river water pollution, Journal of Hydrology. 2015; 534, 104-112.
[9]. Khosravi A, Koury R, Machado L, Pabon, J. Prediction of wind speed and wind direction using artificial neural network, support vector regression and adaptive neuro-fuzzy inference system. Sustainable Energy Technologies and Assessments. 2018; 25, 146-160.
[10]. Najafzadeh M, Ghaemi A, Emamgholizadeh S. Prediction of water quality parameters using evolutionary computing-based formulations. International Journal of Environmental Science and Technology. 2018; 1-20.
[11]. Sahay RR. Prediction of longitudinal dispersion coefficients in natural rivers using artificial neural network, Environ, Fluid Mech. 2011; 11(3), 247-261.
[12]. Etemad-Shahidi A, Taghipour M. Predicting longitudinal dispersion coefficient in natural streams using M5′ model tree. Journal of Hydraulic Engineering, ASCE. 2012; 138(6), 542-554.
[13]. Najafzadeh M, Tafarojnoruz A. Evaluation of neuro-fuzzy GMDH-based particle swarm optimization to predict longitudinal dispersion coefficient in rivers. Environmental Earth Sciences. 2016; 75(2), 157.
[14]. Rezaei-Balf M, Noori R, Berndtsson R, Ghaemi A, Ghiasi B. Evolutionary polynomial regression approach to predict longitudinal dispersion coefficient in rivers. Journal of Water Supply: Research and Technology-Aqua. 2018; 67(5), 447-457.
[15]. Huai W, Shi H, Yang Z, Zeng Y. Estimating the Transverse Mixing Coefficient in Laboratory Flumes and Natural Rivers. Water, Air, & Soil Pollution. 2018; 229(8): p. 252.
[16]. Vapnik VN, Statistical Learning Theory. John Wiley. New York, 1998; 16-29.
[17]. Noori R, Abdoli MA, Ameri A, Jalili-Ghazizade M. Prediction of municipal solid waste generation with combination of support vector machine and principal component analysis: A case study of Mashhad. Environmental Progress and Sustainable Energy. 2008; 28 (2), 249-258.
[18]. Quinlan JR. Learning with continuous classes. In: Proceedings of the Fifth Australian Joint Conference on Artificial Intelligence, World Scientific. 1992; 343-348.
[19]. Zahiri A, Azamathulla HMd. Comparison between linear genetic programming and M5 tree models to predict flow discharge in compound channels. Neural Computing and Applications. 2012; 24(2), 413-420.
[20]. Rahimikhoob A. Comparison of M5 Model Tree and Artificial Neural Network’s Methodologies in Modelling Daily Reference Evapotranspiration from NOAA Satellite Images. Water Resources Management. 2016; 1-13.
[20]. Jeon TM, Baek KO, Seo IW. Development of an empirical equation for the transverse dispersion coefficient in natural streams. Environmental Fluid Mechanics. 2007; 7(4), 317– 329.
[21]. Tabatabaei SH, Heidarpour M, Ghasemi M, Hoseinipour EZ. Transverse mixing coefficient on dunes with vegetation on a channel wall. World Environmental and Water Resources Congress. 2013; 1903–1911.
[22]. Long T, Guo J, Feng Y, Huo G. Modulus of transverse diffuse simulation based on artificial neural network. Chongqing Environmental Science. 2002; 24(2), 25–28.
[23]. Pilechi A, Mohammadian A, Rennie CD, Zhu DZ. Efficient method for coupling field data and numerical modeling for the estimation of transverse mixing coefficients in meandering rivers. Journal of Hydraulic Engineering. 2016; 142(6), 04016009.
[24]. Beltaos S, Day TJ. A field study of longitudinal dispersion. Canadian Journal of Civil Engineering. 1974; 5(4), 572–585.
[25]. Webel, G, Schatzmann M. Transverse mixing in open channel flow. Journal of Hydraulic Engineering.1978; 110(4), 423–435.
[26]. Yotsukura, N, Sayre WW. Transverse mixing in natural channels. Water Resources Research.1976; 12(4), 695–704.
[27]. Engmann JEO, Kellerhals R. Transverse mixing in an ice-covered river. Water Resources Research. 1974; 10(4), 775– 784.
[28].  Najafzadeh M, Ghaemi A. Prediction of the five-day biochemical oxygen demand and chemical oxygen demand in natural streams using machine learning methods. Environmental monitoring and assessment. 2019; 191(6), 380.

[29]. Gandomi AH, Alavi AH, Sahab MG, Arjmandi P. Formulation of elastic modulus of concrete using linear genetic programming. Journal of Mechanical Science and Technology. 2010; 24(6), 1273-1278.
[30]. Gandomi A, Yun G, Alavi A. An evolutionary approach for modeling of shear strength of RC deep beams. Materials and Structures. 2013; 46,2109-2119.
دوره 6، شماره 4
دی 1398
صفحه 901-912
  • تاریخ دریافت: 10 اردیبهشت 1398
  • تاریخ بازنگری: 24 تیر 1398
  • تاریخ پذیرش: 24 تیر 1398
  • تاریخ اولین انتشار: 01 دی 1398
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1398