شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی و پیشران‏ های مؤثر در مدیریت یکپارچۀ منابع آب ‏بر مبنای رویکرد آینده ‏پژوهی (مطالعۀ موردی: شهرستان تبریز)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، دانشکدۀ اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز

2 دانشیار، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه گیلان

3 دانشجوی دکتری، دانشکدۀ اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز

چکیده

سیستم‏ منابع آبی تحت تأثیر عوامل متعددی است که این عوامل می‏توانند در یک محیط جغرافیایی خاص یا در فضای گسترده‏تری تأثیر‏گذار باشند. گاه این تأثیر‏گذاری به گونه‌ای است که شرایط دستیابی به منابع آب سالم را با مشکلات گسترده‏ای روبه‌رو ساخته و کارایی برنامه‏ریزی و مدیریت منابع آبی را به چالش کشانده است. هدف از برنامه‏ریزی و مدیریت منابع آب، انطباق هر چه بیشتر تقاضای سیستم‏های اجتماعی- اقتصادی آب با عرضۀ آب از طریق کنترل و مدیریت اداری و بدون آسیب رساندن به پایداری اکوسیستم است. این امر می‏تواند با شناسایی عوامل کلیدی و اثرگذار چه از سوی عرضۀ آب و نیز از سوی تقاضای مصرفی بخش‏های مختلف جامعه میسر شود. از این‏رو، در مطالعۀ حاضر تلاش شده است تا بر مبنای دیدگاه مدیریت یکپارچۀ منابع آبی، متغیرهای کلیدی و پیشران‏های اثرگذار در آیندۀ منابع آب شهرستان تبریز در افق 1420 شناسایی شده و در نهایت راهبردهای سیاستی مناسب اعمال شود. بر این اساس، 46 عامل اولیه زیر نظر گروه خبرگان و با استفاده از روش مرور منابع و دلفی شناسایی شد. در ادامه، به منظور تعیین عوامل کلیدی در این سیستم با استفاده از ماتریس تأثیرات متقاطع 15 عامل معرفی شد. یافته‏های نهایی نشان می‌دهد عوامل زیست‏محیطی و اقتصادی بیشترین سهم را به عنوان متغیرهای اصلی در این مجموعه دارند و تأثیر بیشتری بر آیندۀ منابع آبی خواهند داشت و انتظار می‏رود پیشران سازندۀ منابع آبی شهرستان از بین مؤلفه‏های زیست‏محیطی و اقتصادی باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis and Identification of Key Factors and Drivers Affecting Integrated Water Resources Management based on Futures Studies Approach (Case Study of Tabriz County)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Beheshti 1
  • Davood Behboudi 1
  • Nader Zali 2
  • Fahimeh Ahmadzadeh Deljavan 3
1 Professor, Faculty of Economics and Management, University of Tabriz, Iran
2 Associate Professor, Faculty of Art and Architecture, University of Guilan, Iran
3 PH.D Student, Faculty of Economics and Management, University of Tabriz, Iran
چکیده [English]

The system of water resources is influenced by several factors affecting a particular geographical environment or in a wider space. Sometimes, these effects are such that, the conditions for access to healthy water resources and performances of water resource planning and management are faced with massive problems. The goal of water resource planning and management is to match the socio-economic system demand of water with the supply of the water system through administrative control and management, without damaging sustainability of ecosystem. This can be achieved by identifying effective and influential factors, both from water supply side, and demand side of the various sectors of the society. Therefore, in the present study, it was attempted to identify key factors and drivers affecting the future of water resources of Tabriz County till the 2041 vision based on the Integrated Water Resources Management. Meanwhile, to apply appropriate policy strategies, some 46 primary factors were identified by the panel of experts by using the resource review and Delphi method. In order to determine the key factors and effective drivers in this system, 15 factors were introduced using the cross impact matrix. The final findings indicate that environmental and economic factors have the largest share as the main actors in this collection and will play a more effective role in the future of water resources and it is expected that driver affecting County water resources to be one comprising environmental and economic components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Integrated Water Resources Management (IWRM)
  • Cross-Impact Matrix
  • Driving forces

مراجع

[1]. Burek P, Satoh Y, Fischer G, Kahil MT, Scherzer A, Tramberend S, et al. Water Futures and Solution: Fast Track Initiative (Final Report). IIASA Working Paper. Laxenburg, Austria, International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA); 2016.
[2]. Wada Y, Flörke M, Hanasaki N, Eisner S, Fischer G, Tramberend S, et al. Modelling global water use for the 21st century: The Water Futures and Solutions (WFaS) initiative and its approaches. Geoscientific Model Development. 2016; 9:175–222.
[3]. Rosegrant MW, Cai X, Cline SA. World Water and Food to 2025: Dealing with Scarcity. Washington DC, International Food Policy Research Institute (IFPRI); 2002.
[4]. Dong C. Probabilistic scenario-based decision making for water resources planning and management. PhD.thesis. Hohai University. Nanjing, China; 2014.
[5]. Loucks DP, Van Beek E, Stedinger JR, Dijkman JP, Villars MT. Water Resources Systems Planning and Management: An Introduction to Methods, Models and Applications. Paris: UNESCO; 2005.
[6]. Savenije HHG, Van der Zaag P. Integrated water resources management: Concepts and issues. Physics and Chemistry of the Earth. Parts A/B/C. 2008; 33(5):290-297.
 [7]. GWP. Main Article Focuses on IWRM Concepts. GWP Newsflow 2/00; 2000.
[8]. McCarthy JJ, Canziani OF, Leary NA, Dokken DJ, White KS. Climate change: impacts, adaptation, and vulnerability, in: Contribution of Working Group II to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge; 2001.
[9]. Dong C, Schoups G, van de Giesen N. Scenario development for water resource planning and management: a review, Technological Forecasting and Social Change. 2013; 80(4):749-761.
[10]. Gallopín GC, Rijsberman F. Three global water scenarios. International Journal of Water. 2000; 1(1):16–40.
 
[11]. Mahmoud M. Scenario development for water resources decision-making. PhD. Thesis. The University of Arizona; 2008.
[12]. Gallopín GC. Five stylized scenarios Global water futures 2050; 2012.
[13]. Nikooie A, Zibaei M. Water Resources Management and Food Security in Zayandeh Rud Basin: An Integrated River Basin Analysis. Journal of Agricultural Economics and Development. 2012; 26(3):183-196. [Persian]
[14]. Mohamadjani E, yazdanian N. The Analysis of Water Crisis Conjecture in IRAN and the Exigent Measures for ITS Management. TREND (TREND OF ECONOMIC RESEARCH). 2014; 21(66): 117-144. [Persian]
[15]. Rezayan A, Rezayan AH. Future studies of water crisis in Iran based on processing scenario. Iranian Journal of Eco Hydrology. 2016; 3(1):1-17. [Persian]
[16]. Karami T, ghafariyan bahraman M. Future Studies on Water Crisis and Security Challenges Case study: Rafsanjan city. Danesh-E-Entezami. 2016; 8(21): 49-79. [Persian]
[17]. Kippenberger T. Talking about scenarios. The Antidote. 1999; 4(4):7-8.
[18]. Zali N. Regional Development Foresight with Emphasis on Scenario-base Planning Approach, Case Study: (East Azarbaijan Province). Department of Geography and urban planning. University of Tabriz; 2010. [Persian]
[19]. Godet M. From anticipation to action. UNESCO publishing. Paris; 1991.
[20]. Cosgrove WJ, Rijsberman FR. World Water Vision: Making Water everybody’s Business, For the World Water Council. Marseille, France / London. World Water Council / Earthscan; 2000.
[21]. Flörke M, Alcamo J. European Outlook on Water Use. Center for Environmental Systems Research. University of Kassel; 2004.
[22]. Alcamo J, Gallopín G. Building a 2nd generation of world water scenarios: water in a changing world, in: The United Nations World Water Development Report 3. United Nations World Water Assessment Programme (WWAP). Paris; 2009.
اکوهیدرولوژی
دوره 7، شماره 1
فروردین 1399
صفحه 59-76

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 مرداد 1398
  • تاریخ بازنگری: 20 بهمن 1398
  • تاریخ پذیرش: 20 بهمن 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار