تعیین آستانه‏‏ های بهره‏ برداری پایدار از اکوسیستم‌های مرتعی با تلفیق تکنیک‌های سنجش از دوری و شاخص‌های هواشناسی (مطالعۀ موردی حوضۀ آبریز رودخانۀ کرج)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین ‏المللی امام خمینی(ره)، قزوین

2 استاد، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین ‏المللی امام خمینی(ره)، قزوین

3 دانشیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج

4 استادیار، پژوهشکدۀ حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

5 دانشیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‏ المللی امام خمینی(ره)، قزوین

چکیده

با وجود ضرورت تعیین آستانۀ بهره‏ برداری پایدار اکوسیستم مرتعی، به‌خصوص در شرایط خشکسالی، پیشرفت قابل توجهی در سال‌های اخیر به وجود نیامده است و همچنان برای تعیین آن از روش‌های زمان‌بر و پرهزینۀ نمونه‏ برداری از میزان تولید گونه‏ ها در یک دورۀ 5 تا 10 ساله استفاده می‏ شود. در این تحقیق بدون نمونه ‏‏برداری درازمدت تولید و فقط با اندازه‏ گیری میدانی درصد تاج پوشش در یک دورۀ یک‌ساله (1398-1399)، از شاخص ماهواره‏‏ای و شاخص خشکسالی هواشناسی برای تعیین و پایش آستانۀ بهره ‏‏برداری پایدار اکوسیستم مرتعی در بخشی از حوضۀ آبریز رودخانۀ کرج بهره گرفته ‏شده است. به این منظور، در گام‌های زمانی 3، 6، 9 و 12 ماهه، سال‌های نرمال در بازۀ زمانی 1346 تا 1395 شناسایی و بیشینۀ شاخص ماهواره‏ای (NDVI) در دورۀ رویش در سال‌های مورد نظر، در یک بازۀ زمانی 20 ساله تعیین شد. نتایج نشان داد بین شاخص ماهواره‏ای و تراکم گیاهی، ضریب همبستگی حدود 60 درصد وجود دارد و شاخص ماهواره‏ای با شاخص خشکسالی هواشناسی و بارندگی تجمعی 9 ماهه منتهی به دورۀ حداکثر رویش، در شرایط نرمال، ضریب همبستگی حدود 70 درصد دارد. با استفاده از ضرایب مجاز برداشت، آستانه ‏های بهره‏ برداری برای محدودۀ مجاز شاخص ماهواره‏ ای تعیین شد و در نهایت، مقدار شاخص ماهواره ‏ای مجاز مرتع در بهره ‏برداری پایدار در سال‌های تر در محدودۀ (00908/0±07459/0) و در سال‌های خشک تا حدود (01702/0±16597/0) پیشنهاد می‏ شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • Akbarzadeh M. Preparation of vegetation map of Sirachal region by floristic and physiognomic methods. Ministry of Jihad Agriculture, Deputy of Education and Research, Publications of Forests and Rangelands Research Institute. 1994; 1373(92):71. [Persian]
  • Bureau of Land Management California State Office. Rangeland Health Standards and Guidelines [CA, NV]: Environmental Impact Statement. 1998.
  • Arzani H, Dehdari S, King G. Models for estimating range production by cover measurement. Iranian journal of Range and Desert Reseach. 2011; 18(1):1-16. [Persian]
  • Campbell J B. Introduction to Remote Sensing, New York: the Guilford Press; 1987.
  • Damizadeh M, Saghafian B, Gieske A. Studing Vegetation Rensponses and Rainfall Relationship based-on NOAA/AVHRR Images. 22nd Asian Conference on Remote Sensing, 5-9 November, Singapore. 2001.
  • Didan K, Barreto Munoz A, Solano R, Huete A. MODIS Vegetation Index User’s Guide (MOD13 Series). Version 3.00, June 2015 (Collection 6), Vegetation Index and Phenology Lab. http://vip.arizona.edu.The University of Arizona. 2015.
  • Fakhimi E, Arzani H, Javadi S A. Estimation of production and long-term grazing capacity using rainfall pattern in the steppe pastures of Abbas Abad Taft. Journal of Plant and Ecology. 2018; 14(54):57-71. [Persian]
  • Fazel Dehkordi L, Azarnivand H, Zareh Chahouki M A, Mahmoodikhan F, Khaliqi Sigaroodi Sh. Drought Monitoring Using NDVI Vegetation Index (Case Study: Rangelands of Ilam Province). Rangeland and Watershed Management, Iranian Journal of Natural Resources. 2016; 69(1):141-154. [Persian]
  • Holechek J L. An Approach for Setting the Stocking Rate. Rangelands journal. 1988; 10(1):10-14.
  • Hosseini (Seyed Reza) S A, Ghasriani F. Investigation on allowable use of sheep fescue (Festuca ovina L.) at Saraliabad Gorgan rangelands. Iranian Journal of Range and Desert Reseach. 2013; 20(2):407-416. [Persian]
  • Hosseini S A, Mesdaghi M. Estimating herbage standing crop and grazing capacity by using regression model. (Case study: Sar-Ali-abad summer rangelands of Golestan province, Iran). 7nd national conference on natural resource management March 19-18, Gonbad Kavous University, Gorgan. 2018. [Persian]
  • Hughes BL, Saunders MA. A drought climathology for Europe. International Journal of Climathology. 2002; 22:1571-1592.
  • Komaki CH B, Asadikia R, Niknahad Gharmakhar H. Estimation of vegetation cover percentage and biomass using remote sensing indices (Case study: protected areas of Southern Alborz, Karaj). RS & GIS for Natural Resources. 2019; 10(1):1-16. [Persian]
  • Martin R, Müller B, Linstädter A, Frank K. How much climate change can pastoral livelihoods tolerate? Modeling rangeland use and evaluating risk. Journal of Global Environmental 2014; 24:183-192.
  • McKee T B, Doesken N J, Kleist J. Drought monitoring with multiple 9th conference on Applied Climatology, TX. USA. 1995; 233-236.
  • McKee T B, Doesken N J, Kleist J. The Relationship of Drought Frequency and Duration to Time Scales. 8th Conference on Applied Climatology, January 17-22, American Meteorological Society, Anaheim, California. 1993; 179-184.
  • Mirdashtvan M, Malekian A. A regional assessment of wet/dry spells characteristics using RCPs scenarios in a semiarid region. Arabian Journal of Geosciences. 2020; 13(781):11.
  • Motamedi J, Arzani H, Jafari M, Farahpour M, Zare Chahouki M A. A model for estimating long-term grazing capacity. Iranian Journal of Range and Desert Research. 2019; 26(1):241-259. [Persian]
  • Motamedi J, Arzani H. A model of estimating short-term and long-term grazing capacity.7th National Conference on Rangeland and Rangeland Management of Iran, Alborz, Karaj. 2018. [Persian]
  • Owsati Kh, Junidi H, Azizi N. Determining the relationship between rangeland production fluctuations and drought In order to predict production using meteorological drought indicators. Rangeland and Watershed Management, Iranian Journal of Natural Resources. 2020; 73(2):239-255. [Persian]
  • Rangzan K, Kabolizadeh M, Karimi D. Evaluation of Sentinel-2 and Landsat-8 Satellite Images Capability and Evaluation of Image Fusion Capability in Seasonal Zoning of NSFWQI and IRWQIsc Qualitative Indices in Surface Water (Case Study: Karoun River). Journal of Geography and Environmental Planning. 2020; 31(1):73-102. [Persian]
  • Shokoohi A. Comparison of RDI and SPI indices for analysis of drought at station scale based on agricultural drought (Case study: Qazvin and Takestan). Irrigation and Water Engineering. 2012; 3(9):111-122. [Persian]
  • Souri M, Bayat M, Arzani H, Khodagholi M. Estimation of long-term forage production of Fars steppe rangelands Based on climatic parameters. Rangeland and Watershed Management, Iranian Journal of Natural Resources. 2019; 72(4):995-1009. [Persian]

Teague R. Barnes M. Grazing management that regenerates ecosystem function and grazingland livelihoods. African Journal of Range & Forage Science. 2017; 34(2):77–86.

دوره 8، شماره 3
مهر 1400
صفحه 717-733
  • تاریخ دریافت: 01 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 27 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 09 مرداد 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 09 مرداد 1400
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1400