بررسی پدیدۀ نشست زمین بر اثر افت سطح آب‏ های زیرزمینی در محدودۀ شهر ارومیه با استفاده از تغییرات دانه‏ بندی لایه ‏های زمین

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدۀ علوم، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران‌ ایران‌

2 استادیار، دانشکدۀ علوم، گروه زمین‏ شناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه‌ ایران

3 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد منابع آب، دانشگاه پیام نور، مرکز ابهر، زنجان‌ ایران‌

چکیده

در تحقیق حاضر پدیدۀ فرونشست زمین در محدودۀ دشت ارومیه (غرب دریاچۀ ارومیه) بررسی شده است. در محدودۀ مطالعاتی از 53 حلقه چاه مشاهده‏ ای برای بررسی تغییرات عمق سطح آب زیرزمینی استفاده شد. عمق آب زیرزمینی دشت بین 1 تا 50 متر متغیر است و از غرب به شرق کاهش می ‏یابد. در شمال غربی دشت در اراضی نوشین‌شهر رقوم منحنی‏های هم‌عمق 50 متر بوده و از غرب به شرق سطح ایستابی کاهش یافته است. با بررسی اطلاعات حاصل از بازدیدهای دوره‏ای در سطح دشت ارومیه، در حواشی تعدادی از پیزومترهای حاشیۀ شرقی آبخوان محدوده به علت پدیدۀ فرونشست لوله‏زایی در ملحقات چاه‏ها مشاهده شد. روند میزان فرونشست‏ ها در 18 پیزومتر محدودۀ مطالعاتی بررسی شد. مقادیر فرونشست در دشت ارومیه از 5 تا 17 سانتی‏متر متغیر است. بیشترین فرونشست در شمال و شمال غربی دشت اتفاق افتاده که از لحاظ دانه‌بندی دارای درصد بیشتری رسوبات دانه‌ریز است. میزان فرونشست در محدودۀ روضه‏ چای تا شهر‌چای کاهش می‌یابد و در چاه جارچیلو به 5 سانتی‏متر می‏ رسد. مقدار فرونشست بین رودخانه ‏های شهرچای تا باراندوز چای تقریباً به سمت دریاچۀ ارومیه افزایش قابل توجهی دارد و بین 6 تا 13 سانتی‏متر متغیر است. این تغییرات به دو دلیل عمده یعنی افت شدید سطح ایستابی (برداشت‏های بی‏رویه) و همچنین، فشردگی رسوبات دانه‌ریز ایجاد می‌شود. افت شدید سطح ایستابی باعث کاهش فشار هیدرواستاتیک در آبخوان شده و در نتیجه، فضاهای خالی بین دانه‌ای که پیش‌تر با آب اشباع بود، این بار با افزایش وزن رسوبات بالایی این فضاها به وسیلۀ رسوبات دانه‌ریز جایگزین می‏ شود. در نتیجه، با توجه به شرایط زمین‌شناسی محدودۀ مطالعاتی تا کنون به مرور فرونشست اتفاق افتاده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • Al‌Khamis R, Karimi Nasab S, Ariana F. Investigation of the effect of subsidence resulting from groundwater exploitation on the wall pipe of water wells, Journal of Water and Sewerage. 2006; 60. [Persian]
  • Ashraf H, Cawood F. Geospatial subsidence hazard modelling at Sterkfontein Caves. South Africa J Geomat. 2015; 4(3):273–284.
  • Bell F.G. Subsidence, ground engineer's reference book, F.G. Bell, ed., 1st Ed., Butterworths and Co. Publishers. 1987.
  • Dehghan‌Soraki Y, Sharifikia M, Sahebi MR. A comprehensive interferometric process for monitoring land deformation using ASAR and PALSAR satellite interferometric data. GISci Remote Sens. 2015; 52(1):58–77.
  • Firdaus HS, Prasetyo Y, Diyanah D. Spatial Correlation Analysis of Land Subsidence and The Water Table Changes in Unconfined Aquifers Using Sentinel 1‌SAR Image and Geographic Information Systems (Case Study: Semarang City – Indonesia). Published in E3S Web of Conferences. 2018; 73: p 03022.
  • Galloway DL, Jones DR, Ingebritsen SE. Land subsidence in the United States. US Geological Survey. 1999; 1182.
  • Ghorbanzadeh O, Rostamzadeh H, Blaschke T, Gholaminia K, Aryal J. A new GIS‌based data mining technique using an adaptive neuro‌fuzzy inference system (ANFIS) and k‌fold cross validation approach for land subsidence susceptibility mapping, Natural Hazards, Springer. 2018; 94:497–517.
  • Ganguli M. Groundwater withdrawal and land subsidence: a study of Singur Block, West Bengal, India. Intern. J. Geom. Geo. Sci; 2011. p465.
  • Ghorbanzadeh O, Feizizadeh B, Blaschke T. Multi‌criteria risk evaluation by integrating an analytical network process approach into GIS‌based sensitivity and uncertainty analyses. Geomat, Nat. Hazards Risk. 2017; 9(1):127–151.
  • Huijun Li1, Lin Zhu, Gaoxuan Guo, Yan Zhang, Zhenxue Dai, Xiaojuan Li, Linzhen Chang, Pietro Teatini. Subsidence due to groundwater pumping: hazard probability assessment through the combination of Bayesian model and fuzzy set theory. Nat. Hazards Earth Syst. Sci. 2021; 21: 823–835.
  • Karimi Nasab S. Research report of the project to investigate the causes of rupture of wall pipes of drinking water wells, Bahonar University of Kerman. 2004. [Persian]
  • Lofgren B. E. Analysis of stresses causing land subsidence, in Geological Survey Research 1968, U.S. Geol. Survey Prof. 1968; 600: 219‌
  • Li H, Zhu L, Guo G, Zhang Y, Dai Z, Li X, Chang L, Teatini P. Land subsidence due to groundwater pumping: hazard probability assessment through the combination of Bayesian model and fuzzy set theory. 2021; 21: 823‌
  • P, Lundgren P, Manzo F, Casu F. Satellite radar interferometry time series analysis of surface deformation for Los Angeles, California, Geophysical Research Letters; 2004. p 31.
  • Mousavi S. M, Shamsai A, EI Naggar M. H, Khamehchian M. A GPS‌based monitoring program of land subsidence due to groundwater withdrawal in Iran. Can. Journal Civ. Eng. 2001; 28(3):452‌
  • Moradi A, Amadedin S, Arkhi S, Rezaee. Land subsidence analysis using radar interferometry technique, well information Geotechnical and piezometric (Case study: Tehran urban area 18). Journal of Spatial Analysis of Environmental Hazards. 2020; 7(1): 153‌
  • Navas JM, Telfer TC, Ross LG. Separability indexes and accuracy of neuro‌fuzzy classification in geographic information systems for assessment of coastal environmental vulnerability. Ecol. Inform. 2012; 12:43–49.
  • Pacheco J, Arzate J, Rojas E, Arroyo M, Yutsis V, Ochoa G. Delimitation of ground failure zones due to land subsidence using gravity data and finite element modeling in the Quere´taro valley, Me´xico. Eng Geol. 2006; 84(3):143–160.
  • Rahnama M. B, Moafi H. Investigation of land subsidence due to groundwater with draw in Rafsanjan plain using GIS Software, Iran, Geotech. Geol. Eng. 2010; 2. 241‌
  • Skenderas D, Loupasakis C, Papoutsis I, Alatza S, Kontoes Investigation of Land Subsidence Phenomena in the wider Tirana (Albania) Region by applying Persistent Scatterer Interferometry Techniques, EGU21‌12199. 2021.
  • Waltham A. C, Waltham T. Ground Subsidence, Pub. Blackie, Michigan University, USA; 1989.

 

اکوهیدرولوژی
دوره 8، شماره 3
مهر 1400
صفحه 791-806

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 اسفند 1399
  • تاریخ بازنگری: 12 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 05 مرداد 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 29 شهریور 1400
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار