تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب‌های زیرزمینی دشت دامغان با استفاده از زمین آمار

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران‌

2 استادیار گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری ساری، ایران‌

3 دکتری علوم مرتع، ادارۀ کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز، کرج‌

4 دانشیار گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران‌

چکیده

دشت دامغان در استان سمنان به دلیل کمبود منابع آب نیازمند بررسی وضعیت منابع آبی برای مدیریت بهتر است. منابع آبی قابل استفاده در این منطقه از چشمه و چاه تأمین می‏شود. پژوهش حاضر با هدف تهیۀ نقشۀ توزیع مکانی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی و مقایسۀ آن‏ها در نقاط متفاوت سطح آبخوان با استفاده از روش‏های زمین‏آماری پرداخته است. متغیرهای اندازه‏گیری شامل (TDS، pH،EC، HCO3،- Cl، Ca++، Na+، %Na+، SO42-) هستند. نتایج حاصل از آمار توصیفی در چاه عمیق نشان داد بیشترین درصد تغییرات مربوط به متغیرهایMg  و SO42- و کمترین درصد تغییرات به pH اختصاص دارد. بیشترین درصد تغییرات در چاه نیمه‌عمیق مربوط به متغیر HCO3-و در چشمه مربوط به Cl است. همچنین، بیشترین درصد تغییرات در قنات به کلر و کلسیم و کمترین درصد تغییرات به TDS اختصاص دارد. بیشترین درصد تغییرات در چاه نیمه‌عمیق به آنیون بی‌کربنات اختصاص یافت و کمترین درصد تغییرات مربوط به pH است. در بین منابع آب زیرزمینی، چشمه نتایج بهتری از نظر ضرایب رگرسیونی و مدل‏های واریوگرامی از خود نشان داد. نتایج حاصل از تغییرات زمانی بیانگر آن بود که پارامترهای کیفی اندازه‏گیری‌شده بیشترین تغییرات را در فصل پاییز و اواخر بهار داشته‏اند. نتیجۀ کلی این تحقیق بیانگر آن است که روش کریجینگ با سمی‏واریوگرام‏های کروی روش مناسبی برای میانیابی ارزیابی مکانی متغیرهای کیفی آب‏های زیرزمینی دشت دامغان به‏ شمار می‏رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1] Hejazi SA, Akbari B. The importance of water resources management in Iran with emphasis on groundwater. 7th National Conference on Agriculture and Sustainable Natural Resources. Tehran, Center for Strategies for Achieving Sustainable Development-Mehr Arvand Higher Education Institute. 2017. [Persian]
 [2] Foster SSD, Chilton PJ. Groundwater: the processes and global significance of aquifer degradation. Philos Trans R Soc London B. 2003; 358:1957-1972.
[3] DaanobaSunkari E, Seidu J, Ewusi A. Hydrogeochemical evolution and assessment of groundwater quality in the Togo and Dahomeyan aquifers, Greater Accra Region, Ghana. Environmental Research, 2022; 208: 112679.
 [4] Sharifikia M, Afzali AA, Shayan S. Extraction and evaluation of the effects of geomorphological phenomena due to subsidence in Damghan plain. Geomorphology Research.2015; 4 (2): 60-74[Persian].
[5] Soltani A, Soltani M. Soleimani K. Shu city groundwater quality assessment for drinking. Echo Hydrology.2018; 5(4): 1135-1146 [Persian].
 [6] Sadeghi M, Babaali HR. Spatial and Temporal Analysis of Groundwater and Surface Water Quality Parameters of Al-Shater Plain by ANOVA and Statistical Models. New Findings in Applied Geology.2020; 14(27): 72-84 [Persian].
 [7] Farabi M. Evaluation of Factors Affecting Chemical Quality and Nitrate Pollution of Groundwater Resources, Case Study: Zidon Plain Aquifer. Iranian Journal of Irrigation and Water Engineering.2020; 10 (40): 191-209. [Persian]
 [8] Eskandari Dameneh H, Khosravi H, Abolhasani Zarjoo A. Assessing the Effect of Land Use Changes on Groundwater Quality of Zarand Plain using Satellite Images and Geostatistical. Journal of Natural Environmental Hazards. 2019; 8(20):68-82. [Persian]
 [9] Ruybal CJ, Hogue TS, McCray JE. Evaluation of Groundwater Levels in the Arapahoe Aquifer Using Spatiotemporal Regression Kriging. Water Resources Research. 2019; 55(4):2820-2837.
[10] Bhadra T, Hazra S, Sinha Ray SP, Barman BCH. Assessing the groundwater quality of the coastal aquifers of a vulnerable delta: A case study of the Sundarban Biosphere Reserve, India. Groundwater for sustainable development. 2020;11: 1-34.
[11] Bodrud-Doza MD, Bhuiyan M, Bhuiyan M, IslamDidar Y, Authors M, Safiur Rahman M, et al. Delineation of trace metals contamination in groundwater using geostatistical techniques: A study on Dhaka City of Bangladesh. Groundwater for Sustain Develop.2019; 9: 1-42.
[12] Mohammadi S, Salajeghe A. Investigation of spatial and temporal changes in groundwater quality with the help of the best geostatistical estimator (Case study: Kerman plain). Water Management Science and Engine. 2017; 11 (39):60-49 [Persian].
 [13] Saberi A, Soltani gerdfaramarzi S, Miryaghoobzadeh MH. Drought assessment using meteorological indicators and remote sensing (Case study: West Azerbaijan province). Journal of the Earth and Space Physics: 2018;44(2):439-461 [Persian].
 
 [14] Goovaerts P. Geostatistics of natural resources evaluation. Oxford University Press, New York;1997.
[15] Webster R, Oliver MA. Geostatistics for environmental scientists. John Wiley & Sons, Ltd., Chichester. UK; 2001.
 [16] Pirzadeh B, Asoor T. Analysis of spatial and temporal changes of groundwater quality parameters using geostatistical methods and GIS (Case study: Sirjan plain). Journal of Irrigation and Water Engineering. 2010; 11 (42):266-275. [Persian]
[17] Taghizadeh mehrgerdi RA, Zareian jahromi M,
Mahmood SH, Heidari A, Sarmadian F. Investigation of spatial interpolation methods to determine spatial variations in groundwater quality characteristics of Rafsanjan plain. Iranian. Journal of Watershed Management Science. Engineering.2008; 2 (5): 63-70 [Persian].
[18] AnTran D, Tsujimura M, HuuLoc H, HuyDang D, Vo PL, Thu Ha D, et al. Groundwater quality evaluation and health risk assessment in coastal lowland areas of the Mekong Delta, Vietnam. Groundwater for Sustainable Development, 2021;15:100679.
دوره 9، شماره 3
مهر 1401
صفحه 461-474
  • تاریخ دریافت: 01 دی 1400
  • تاریخ بازنگری: 30 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 22 تیر 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 01 مهر 1401
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1401