تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب‌های زیرزمینی دشت دامغان با استفاده از زمین آمار

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران‌

2 استادیار گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری ساری، ایران‌

3 دکتری علوم مرتع، ادارۀ کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز، کرج‌

4 دانشیار گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران‌

10.22059/ije.2022.335442.1587

چکیده

دشت دامغان در استان سمنان به دلیل کمبود منابع آب نیازمند بررسی وضعیت منابع آبی برای مدیریت بهتر است. منابع آبی قابل استفاده در این منطقه از چشمه و چاه تأمین می‏شود. پژوهش حاضر با هدف تهیۀ نقشۀ توزیع مکانی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی و مقایسۀ آن‏ها در نقاط متفاوت سطح آبخوان با استفاده از روش‏های زمین‏آماری پرداخته است. متغیرهای اندازه‏گیری شامل (TDS، pH،EC، HCO3،- Cl، Ca++، Na+، %Na+، SO42-) هستند. نتایج حاصل از آمار توصیفی در چاه عمیق نشان داد بیشترین درصد تغییرات مربوط به متغیرهایMg  و SO42- و کمترین درصد تغییرات به pH اختصاص دارد. بیشترین درصد تغییرات در چاه نیمه‌عمیق مربوط به متغیر HCO3-و در چشمه مربوط به Cl است. همچنین، بیشترین درصد تغییرات در قنات به کلر و کلسیم و کمترین درصد تغییرات به TDS اختصاص دارد. بیشترین درصد تغییرات در چاه نیمه‌عمیق به آنیون بی‌کربنات اختصاص یافت و کمترین درصد تغییرات مربوط به pH است. در بین منابع آب زیرزمینی، چشمه نتایج بهتری از نظر ضرایب رگرسیونی و مدل‏های واریوگرامی از خود نشان داد. نتایج حاصل از تغییرات زمانی بیانگر آن بود که پارامترهای کیفی اندازه‏گیری‌شده بیشترین تغییرات را در فصل پاییز و اواخر بهار داشته‏اند. نتیجۀ کلی این تحقیق بیانگر آن است که روش کریجینگ با سمی‏واریوگرام‏های کروی روش مناسبی برای میانیابی ارزیابی مکانی متغیرهای کیفی آب‏های زیرزمینی دشت دامغان به‏ شمار می‏رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Spatial and temporal changes of groundwater quality in Damghan plain using geostatistics

نویسندگان [English]

  • Behnaz Mostofipour 1
  • Fatemeh Shokrian 2
  • Mansoureh Kargar 3
  • Leila Gholami 4
1 M. Sc graduated, Department of sciences and watershed management, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
2 Assistant professor, Department of sciences and watershed management, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
3 Ph.D Natural Resources and Watershed Management Administration of Alborz province, Karaj
4 Associate professor, Department of Sciences and Watershed Management, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
چکیده [English]

Damghan plain located in Semnan province and due to lack of water resources need to study the status of water resources for better management. Water resources used in this area supplied from springs and wells. the present study aimed to prepare a spatial distribution map of groundwater quality parameters and compare them in different parts of the aquifer surface using geostatistical methods. Measurement parameters in wells, springs and qanat are (TDS, pH, EC, HCO3-, Cl, Ca++, Na+, %Na, SO42-). The results of descriptive statistics in deep well showed that the highest percentage of changes related to Mg and SO42 variables and the lowest percentage of changes were related to pH. The highest percentage of changes in the semi-deep well is related to HCO3 variable and in the spring it is related to Cl. Also, the highest percentage of changes in Qanat is related to chlorine and calcium, while the lowest percentage of changes is related to TDS. The highest percentage of changes in semi-deep well was allocated to bicarbonate anion and the lowest percentage of changes was related to pH. Among the underground water sources, the spring showed better results in terms of regression coefficients and variogram models. The results of the time changes indicated that the measured qualitative parameters had the most changes in autumn and late spring. The general result of this research indicates that the kriging method with spherical semi-variograms is a suitable method for spatial evaluation of groundwater quality variables in Damghan plain.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Groundwater
  • Damghan plain Geostatistics
  • Water quality

مراجع

[1] Hejazi SA, Akbari B. The importance of water resources management in Iran with emphasis on groundwater. 7th National Conference on Agriculture and Sustainable Natural Resources. Tehran, Center for Strategies for Achieving Sustainable Development-Mehr Arvand Higher Education Institute. 2017. [Persian]
 [2] Foster SSD, Chilton PJ. Groundwater: the processes and global significance of aquifer degradation. Philos Trans R Soc London B. 2003; 358:1957-1972.
[3] DaanobaSunkari E, Seidu J, Ewusi A. Hydrogeochemical evolution and assessment of groundwater quality in the Togo and Dahomeyan aquifers, Greater Accra Region, Ghana. Environmental Research, 2022; 208: 112679.
 [4] Sharifikia M, Afzali AA, Shayan S. Extraction and evaluation of the effects of geomorphological phenomena due to subsidence in Damghan plain. Geomorphology Research.2015; 4 (2): 60-74[Persian].
[5] Soltani A, Soltani M. Soleimani K. Shu city groundwater quality assessment for drinking. Echo Hydrology.2018; 5(4): 1135-1146 [Persian].
 [6] Sadeghi M, Babaali HR. Spatial and Temporal Analysis of Groundwater and Surface Water Quality Parameters of Al-Shater Plain by ANOVA and Statistical Models. New Findings in Applied Geology.2020; 14(27): 72-84 [Persian].
 [7] Farabi M. Evaluation of Factors Affecting Chemical Quality and Nitrate Pollution of Groundwater Resources, Case Study: Zidon Plain Aquifer. Iranian Journal of Irrigation and Water Engineering.2020; 10 (40): 191-209. [Persian]
 [8] Eskandari Dameneh H, Khosravi H, Abolhasani Zarjoo A. Assessing the Effect of Land Use Changes on Groundwater Quality of Zarand Plain using Satellite Images and Geostatistical. Journal of Natural Environmental Hazards. 2019; 8(20):68-82. [Persian]
 [9] Ruybal CJ, Hogue TS, McCray JE. Evaluation of Groundwater Levels in the Arapahoe Aquifer Using Spatiotemporal Regression Kriging. Water Resources Research. 2019; 55(4):2820-2837.
[10] Bhadra T, Hazra S, Sinha Ray SP, Barman BCH. Assessing the groundwater quality of the coastal aquifers of a vulnerable delta: A case study of the Sundarban Biosphere Reserve, India. Groundwater for sustainable development. 2020;11: 1-34.
[11] Bodrud-Doza MD, Bhuiyan M, Bhuiyan M, IslamDidar Y, Authors M, Safiur Rahman M, et al. Delineation of trace metals contamination in groundwater using geostatistical techniques: A study on Dhaka City of Bangladesh. Groundwater for Sustain Develop.2019; 9: 1-42.
[12] Mohammadi S, Salajeghe A. Investigation of spatial and temporal changes in groundwater quality with the help of the best geostatistical estimator (Case study: Kerman plain). Water Management Science and Engine. 2017; 11 (39):60-49 [Persian].
 [13] Saberi A, Soltani gerdfaramarzi S, Miryaghoobzadeh MH. Drought assessment using meteorological indicators and remote sensing (Case study: West Azerbaijan province). Journal of the Earth and Space Physics: 2018;44(2):439-461 [Persian].
 
 [14] Goovaerts P. Geostatistics of natural resources evaluation. Oxford University Press, New York;1997.
[15] Webster R, Oliver MA. Geostatistics for environmental scientists. John Wiley & Sons, Ltd., Chichester. UK; 2001.
 [16] Pirzadeh B, Asoor T. Analysis of spatial and temporal changes of groundwater quality parameters using geostatistical methods and GIS (Case study: Sirjan plain). Journal of Irrigation and Water Engineering. 2010; 11 (42):266-275. [Persian]
[17] Taghizadeh mehrgerdi RA, Zareian jahromi M,
Mahmood SH, Heidari A, Sarmadian F. Investigation of spatial interpolation methods to determine spatial variations in groundwater quality characteristics of Rafsanjan plain. Iranian. Journal of Watershed Management Science. Engineering.2008; 2 (5): 63-70 [Persian].
[18] AnTran D, Tsujimura M, HuuLoc H, HuyDang D, Vo PL, Thu Ha D, et al. Groundwater quality evaluation and health risk assessment in coastal lowland areas of the Mekong Delta, Vietnam. Groundwater for Sustainable Development, 2021;15:100679.
اکوهیدرولوژی
دوره 9، شماره 3
مهر 1401
صفحه 461-474

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 دی 1400
  • تاریخ بازنگری: 30 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 22 تیر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار