بررسی کارایی نمایه‌های خشکسالی هواشناسی در ارزیابی خشکسالی استان فارس

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی آب، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

2 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

3 استاد گروه هیدرولوژی و منابع آب، دانشکدۀ مهندسی آب و محیط ‌زیست، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

خشکسالی بلایی طبیعی و قابل تکرار است که کلیۀ اقلیم‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در ایران نیز خشکسالی بارها اتفاق افتاده و باعث کمبود آب در بخش‌های مختلف مصرف می‌شود. استان فارس در جنوب غربی ایران واقع است. با توجه به وجود مراکز جمعیت شهری و روستایی، صنعتی و اراضی کشاورزی بسیار در این استان، بررسی خشکسالی در این منطقه امری ضروری به نظر می‌رسد. در این تحقیق شاخص‌های خشکسالی هواشناسی عدد Z یا Score-Z، درصد نرمال بارندگی PNPI، دهک‌های بارندگی DPI، ناهنجاری بارش RAI و SPI ارزیابی و مقایسه شد. تحلیل آماری بارش ایستگاه‌های مورد مطالعه بیانگر ثبات بارندگی در مناطقی همچون سد درودزن و بی‌ثباتی بارش در مناطقی همچون لار و لامرد و آباده است. وضعیت بارش در استان فارس، به‌جز ایستگاه‌های شیراز، زرقان و سد درودزن، بسیار نامنظم و با تغییر‌پذیری بسیار همراه بوده، که نشان‌دهندۀ نوسان مقدار بارش در اقلیم خشک غالب استان است. به منظور انتخاب مناسب‌ترین نمایه از کمینۀ بارندگی طی دورۀ آماری و همبستگی بین نمایه‌ها استفاده شد. در ایستگاه‌های مورد بررسی به طور متوسط زوج شاخص‌های PNPI-Z ,PNPI-SPI SPI-RAI, SPI-Z RAI-Z ,PNPI-RAI از همبستگی بالایی برخوردارند. دیگر زوج شاخص‌های DPI-SPI , DPI-RAI ,DPI-Z ,DPI-PNPI همبستگی ضعیفی دارند. دوره‌های 1 و 12 ماهه به طور متوسط بالاترین ضرایب همبستگی شاخص‌ها را نشان دادند. از میان نمایه‌های ارزیابی‌شده، نمایه‌هایی مانند  PNPI ,SPI ,Z به عنوان بهترین نمایه‌ها برای پیش‌بینی خشکسالی در شرایط اقلیمی در استان فارس معرفی می‌شوند، زیرا از لحاظ توصیف وضعیت خشکسالی به خلاف RAI و DPI بهتر از دیگر نمایه‌ها در شرایط وقوع کمینۀ بارش خشکسالی‌ها را پیش‌بینی کردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • Matalas NC. Drought description. Stochastic Hydrology and Hydraulics. 2001; 5:255-260.
  • Kardavani P. The drought and contrasting styles with that in Iran. Tehran University Press; 2007 [Persian].
  • Sanaei Nejad SH. A review on drought methods and SPI and Normal Percent indices assessment In Khorasan Province. 1st National conference on drought mitigation and water shortage, Kerman Shahid Bahonar University. 2001 [Persian].
  • Ghavidel Rahimi Y. A Study of Drought and Wet Year Assessment Models for Stations in East Azerbaijan Province. J. Natural Environment. 2005;58(3):517-530 [Persian].
  • Khalili A, Bazrafshan J. Efficiency assessment of some meteorological indices in different climates of Iran. Nivar. 2003;48,49:79-93 [Persian].
  • Vafakhah M, Rajabi M. Efficiency of meteorological drought indices for monitoring and assessment of drought in Bakhtegan, Tashk, and Maharlo lakes watershed. Desert. 2005;10(2):369-382 [Persian].
  • Zahedi Ghareh Aghaj M, Ghavidel Rahimi Y. The detemination of Drought threshold and compution of dependable rainfall rate for stations of Urmia lake drainage basin. Geographical Research. 2007;39(57):21-34 [Persian].
  • Akhtari R, Mahdian MH, Morid S. Assessment of Spatial Analysis of SPI and EDI Drought Indices in Tehran Province. Iran-Water Resources Research. 2007;2(3):27-38 [Persian].
  • Morid S, Paymozd S. Comparison of Hydrological and Meteorological Methods for Daily Drought Monitoring: A Case Study, the 1998-2000 Drought Spell of Tehran. Iran. J. Water and Soil Sciences. 2008;11(42):325-333 [Persian].
  • Ensafi Moghadam T. An Investigation and assessment of climatological indices and determination of suitable index for climatological droughts in the Salt Lake Basin of Iran. Iranian J of rangeland and desert research. 2005;14(2):271-288 [Persian].
  • Ghorbani Kh, Khalili A, Alavinezhad SK, Nakhaezadeh Gh. Comparative Study of the Meteorological Drought Indices (SPI and SIAP) Using Data Mining Method (Case Study of Kermanshah Province). J Water and Soil. 2010; 24(3):417-426 [Persian].
  • Mohammadian A, Kouhi M, Adineh Beygi A, Rasouli SJ, Bazrafshan B. Comparison of Monitoring of Drought Using SPI, DI and PNI and Zoning Them (Case study: Northern Khorasan Province). J of Water and Soil Conservation. 2011;17(1):177-184 [Persian].
  • Khosravi M, Movaqqari A, Mansouri Daneshvar MR. Evaluating the PNI, RAI, SIP and SPI Indices in Mapping Drought Intensity of Iran: Comparing the Interpolation Method and Digital Elevation Model (DEM). Geography and Environmental Sustainability. 2012;2(4):53-70 [Persian].
  • Piri H, Abbaszadeh M, Rahdari V, Maleki S. Comparative Evaluation of Four Meteorological Drought Indices using the Cluster Analysis (Case study: Sistan and Baluchestan). Water resources Engineering. 2013;6(17):25-36 [Persian].
  • Fazel Dehkordi L, Sohrabi TS, Ghanavizbaf MH, Ghazavi R. Drought Monitoring by using of MODIS Satellite Images in Dry Lands (Case study: Isfahan Rangelands). Geography and Environmental Planning. 2016;27(3):177-190 [Persian].
  • Parvari M. Studying the droughts in Kerman using four Indices, namely TOPSIS, SPI, PNPI and Z. Geographical Sciences. 2019;14(29):117-131 [Persian].
  • Miryaghoubzadeh M, Khosravi SA, Zabihi M. A review of drought indices and their performance. J Water and Sustainable Development. 2019;6(1):103-112 [Persian].
  • Safrian Zengir V, Salahi B, Maleki Meresht R, Kianian M. Analysis of Standardized Precipitation Drought Indices in the Cities of Ardebil Province. Urban Ecology Researches. 2020;11(1):121-136 [Persian].
  • Razmkhah H, Ghahremani E, Fararouie A, Rostami Ravari A. Assessment of meteorological and hydrological drought (Case study: Zohreh river). Integrated Watershed Management. 2022;2(3):58-81 [Persian].
  • Saeediyan H. A comprehensive overview on applied drought indicators. Integrated Watershed Management. 2022;2(3):1-30 [Persian].
  • Mckee BT, Nolan J, Doesken Kleist J. Drought monitoring with multiple timescales. 9th Conference on Applied Climatology. Boston, Massachusett; 1995.
  • Hayes M. Drought Indices. National Drought Mitigation Center. drought.unl.edu; 2000.
  • Doupigny-Girux LA. Towards characterizing and planning for drought in Vermont- Partl: A climatological perspective. J American Water Resources A 2001;37(3):505-524.
  • Wu H, Hayes MJ, Weiss A, Hu Q. An evaluation of the Standardized Precipitation Index, the China‐Z Index and the statistical Z‐ International J Climatology. 2001;21(6):745-758.
  • Loukas A, Vasiliades L, Dalezios NR. Intercomparison of meteorological drought indices for drought assessment and monitoring in Greece. 8th International Conference on Environmental Science and Technology. Lemons Island; 2003.
  • Narasimhan B, Srinivasan R. Development and evaluation of Soil Moisture Deficit Index (SMDI) and Evapotranspiration Deficit Index (ETDI) for agricultural drought monitoring. Agricultural and Forest Meteorology. 2005;133(1):69-88.
  • Anderson MC, Hain C, Wardlow B, Pimstein A, Mecikalski JR, Kustas WP. Evaluation of drought indices based on thermal remote sensing of evapotranspiration over the continental United States. J Climate. 2011;24(8):2025-2044.
  • Vicente-Serrano SM, Beguería S, Lorenzo-Lacruz J, Camarero JJ, López-Moreno JI, Azorin-Molina C, Sanchez-Lorenzo A. Performance of drought indices for ecological, agricultural, and hydrological applications. Earth Interactions. 2012;16(10):1-27.
  • Rajsekhar D, Singh VP, Mishra AK. Multivariate drought index: an information theory based approach for integrated drought assessment. J. Hydrology. 2015;526:164-182.
  • Bandyopadhyay N, Saha AK. A comparative analysis of four drought indices using geospatial data in Gujarat, India. Arab J. Geoscience. 2016;9:341.
  • Wable PS, Jha MK, Shekhar A. Comparison of drought indices in a semi-arid river basin of India. Water Resources Management. 2019; 33:75-102.
  • Faiz MA, Zhang Y, Ma N, Baig F, Naz F, Niaz Y. Drought indices: aggregation is necessary or is it only the researcher’s choice? Water Supply. 2021;21(8):3987.
  • Ndayiragije JM, Li F. Effectiveness of drought indices in the assessment of different types of droughts, managing and mitigating their effects. Climate. 2022;10:125.
  • Razmkhah H. Assessing SPI-3 months spatial variation using Kriging, case study, Fars province. J new Approaches in Water Engineering and Environment. 2023;1(2):25-36 [Persian].
  • Razmkhah H, Rostami E, Rostami Ravari A, Fararoie A. Spatiotemporal variation of meteorological drought, Case study: Kohgilooyeh and Boyer Ahmad. Integrated Watershed Management. 2023;2(4):17-35 [Persian].
  • Abramowitz M, Stegun A. (Eds.). Handbook of Mathematical Formulas, Graphs, and Mathematical Tables. Dover Publications; New York, USA; 1965.
  • Roustaie R. Efficency of meteorological drought indices for monitoring and assessment of drought in Fars province. M.S. Thesis. Water Science and Engineering group, Islamic Azad University, Marvdasht branch, Marvdasht, Iran [Persian].
  • Hejazizadeh Z, Pajooh F, Shakiba H. Analyzing the accuracy of drought indicators and determining the best climatic indicators in southeastern Iran. J Geography. 2021;19(68):5-21 [Persian].
  • Bazgeer S, Asadi Oskouei E, Abbasi F, Rezazadeh P, Haghighat M. Comparative study of efficiency of some meteorological drought indices in different climate regions of Iran. Iranian J Soil and Water Research. 2021;51(11):2751-2760 [Persian].
  • Piry H, Mobaraki M. Comparison of rainfall-based drought indices with evapotranspiration-based indices in order to determine meteorological drought. Environment and Water Engineering. 2021;7(2):328-343.
اکوهیدرولوژی
دوره 10، شماره 4
دی 1402
صفحه 575-593

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 خرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 02 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 02 آبان 1402
  • تاریخ اولین انتشار: 24 بهمن 1402
  • تاریخ انتشار: 25 اسفند 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار