ارزیابی تغییرات مکانی و پهنه‌بندی کیفیت آب شرب و کشاورزی با استفاده از تکنیک زمین‌آمار و GIS

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه فسا

2 استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه فسا

چکیده

خصوصیات کیفی آب زیرزمینی ازجمله مؤلفه‏هایی است که ضرورت توجه به آن در برنامه‌ریزی‏های مدیریت منابع آب بسیار پر‌اهمیت است. در این مطالعه تغییرات الگوی مکانی کیفیت آب زیرزمینی از نظر شرب (برمبنای روش شولر) و کشاورزی (برمبنای روش ویل‌کاکس) در دشت فسا بر‌مبنای داده‌های سالانه (1387 تا 1392) بررسی شد. در این تحقیق اقدام به پهنه‌بندی پارامتر‌های مؤثر در هریک از روش‏های طبقه‌بندی کیفیت آب با استفاده از روش‏های زمین‌آمار برمبنای داده‏های 25 حلقه چاه در محیط GIS شد و مساحت تحت تأثیر کلاس‏های کیفی مختلف مشخص شد. سپس، با استفاده از آزمون‏های آماری غیر‌پارامتریک (اسپیرمن) و پارامتریک (رگرسیون خطی) تغییرات مساحت در دورۀ بررسی‌شده ارزیابی شد. نتایج نشان داد در بحث آب شرب و کشاورزی بر‌مبنای هر دو روش آماری، مساحت مناطق دارای کلاس‏های مناسب‌تر، در حال کاهش و مساحت مناطق دارای کلاس‏های نامناسب، در حال افزایش است. بررسی الگوی مکانی کلی کیفیت آب شرب نشان داد منطقه سه کلاس نامناسب، بد و موقتاً قابل قبول دارد که مساحت مناطق موقتاً قابل قبول در حال افزایش است هر‌چند این تغییر در سطح 95 درصد معنادار نیست. الگوی مکانی کلی کیفیت آب کشاورزی نشان داد منطقه سه کلاس خوب، متوسط و بد دارد که مساحت مناطق با وضعیت متوسط در حال کاهش و مساحت مناطق با وضعیت بد در حال افزایش است. این تغییرات بر‌مبنای هر دو روش آماری در سطح 95 درصد معنا‌دار‌ند.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
[1] Todd, DK. Ground water hydrology.2nd Ed. John Wiley and Sons, 552 p; 1980.
[2] Nazarizadeh F, Ershadian B, Zandvakili K, Noori-Emamzadehi MR. Investigation spatial variability of groundwater quality in Balarood plain at Khuzestan province.1st conference on optimum utilization of water resources. 2006;Shahrekord.[Persian].
[3] ZehtabianGh, Janfaza E, Mohammad asgari H,Nematollahi, MJ. Modeling of ground water spatial distribution for some chemical properties (Case study in Garmsar watershed). Iranian journal of Range and Desert Reseach. 2010; 17(1): 61-73.[Persian].
[4] Jahanshahi A, RouhiMoghaddam E, Dehvari A. Investigating groundwater quality parameters using GIS and geostatistics (Case study: Shahr-Babakplain aquifer). 2014; 24(2): 183-197.[Persian].
[5] Zahedifar M, Moosavi SAA, Rajabi M. 2013. Zoning the groundwater chemical quality attributes of Fasa plain using geostatistical approaches. 2013; 27(4): 812-822.[Persian].
[6]Zarei A, Bahrami M. Evaluation of quality and quantity changes of underground water in Fasa plain, Fars (2006 - 2013). Irrigation & Water Engineering.2016; 20(24): 103-113. [Persian].
[7]Mahdavi M, Applied hydrology. 8th edition. Tehran: University of Tehran; 2013.
[8] Fetouani S, SbaaM, Vanclooster M,Bendra B. Assessing groundwater quality in the irrigated plain of Triffa (North-east Morocco).Agricultural Water Management. 2008; 95: 133-142.
[9] Freeze RA, Cherry T. Groundwater, Prentice-Hall, Inc, Englewood Cliffs, New Jersey, 604 p. 1979.
[10] Habibi V, Ahmadi A,Fattahi MM. Modeling spatial variability of ground water chemical properties usinggeostatistical methods. Iran-Watershed Management Science & Engineering. 2009; 3(7): 23-34.[Persian].
[11] Sheikh Goodarzi M, Mousavi SH, Khorasani N.Imulating spatial changes in groundwater qualitative factors using geostatistical methods (Case study: Tehran - Karaj Plain). Journal of Natural Environment, Iranian Journal ofNatural Resources. 2012; 65(1): 83-93.[Persian].
[12] Maria PM, Luis R. Nitrate probability mapping in the northern aquifer alluvial system of the river Tagus (Portugal) using Disjunctive krriging. Science of the Total Environment. 2010; 408(5): 1021-1034.
[13] Shabani M. Investigation the variation of groundwater qualityinArsanjan plain. PhysicalGeography. 2009; 1(3): 71-82. [Persian].
[14] Rezaei M, Davatgar N, Tajdari K, Abolpour B. Investigation the spatial variability of some important groundwater quality factors in Guilan, Iran. Journal of Water and Soil. 2010; 24(5): 932-941. [Persian].
[15] Maghami Y, Ghazavi R, Vali AA, Sharafi S. Evaluation of spatial interpolation methods for water quality zoning using GIS Case study, Abadeh Township. Geography and Environmental Planning Journal. 2011; 42(2): 171-182. [Persian].
[16]Moghaddam AR, Ghallehban-Tekmedash M, Esmaili K. Investigation of temporal and spatial trend of water quality parameters in view of weather fluctuations using GIS; Mashhad Plain. Journal of Water and Soil Conservation. 2013; 20(3): 211-225. [Persian].
[17] Mohammad Aghaei M. Spatial variability of quality parameters and assessment of heavy metal danger in Qom plain. M.S. Thesis, Zabol University. Iran. [Persian].
[18] Gaus I, Kinniburgh DG, Talbot JC, Webster R. Geostatistical analysis of arsenic concentration in groundwater in Bangladesh using disjunctive krriging. Environmental Geology. 2003; 44: 939-948.
[19] Safari M. Determination of optimum groundwater network monitoring using geostatistics method. M.S. Thesis, TarbiatModaresol University. Iran. [Persian].
[21] Goovaerts P. Geostatistics for natural resources evaluation, Oxford University Press, New York, 483 p. 1997.
دوره 3، شماره 4
دی 1395
صفحه 505-516
  • تاریخ دریافت: 01 آذر 1395
  • تاریخ بازنگری: 29 آذر 1395
  • تاریخ پذیرش: 01 دی 1395
  • تاریخ اولین انتشار: 01 دی 1395
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1395