شاخص مدیریت خشکسالی هیدروژئولوژیکی (HDMI) به عنوان روشی برای مدیریت منابع آب زیرزمینی در شرایط خشکسالی ، مطالعه موردی: دشت دیر- آبدان، استان بوشهر

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ منابع طبیعی، دانشگاه جیرفت، جیرفت

2 دانشجوی دکتری هیدروژئولوژی، بخش علوم زمین، دانشگاه شیراز، شیراز

چکیده

پدیدۀ خشکسالی آثار منفی بزرگی بر منابع آب و محیط‏های وابسته به آن می‏گذارد و در برخی سال‏ها خسار‌ت‌های جبران‌ناپذیری را سبب می‏‌شود. یکی از انواع مهم این پدیده، خشکسالی آب زیرزمینی است که بر اثر تغذیۀ ناکافی آبخوان‏ها به‌وجود می‏آید. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر خشکسالی و مدیریت منابع آب زیرزمینی دشت دیر‌ـ آبدان در استان بوشهر است. برای این کار از آمار و داده‏هایی مانند بارندگی، تراز سطح آب زیرزمینی، نتایج آنالیز شیمیایی چاه‏های پایش کیفی و دبی چاه‏های بهره‏برداری استفاده شده است. وضعیت خشکسالی با استفاده از شاخص بارش استاندارد (SPI) و شاخص‏ منبع آب زیرزمینی (GRI) بررسی شده است. در این تحقیق شاخص جدیدی به نام شاخص مدیریت خشکسالی هیدروژئولوژیکی (HDMI) معرفی شده است. این شاخص ترکیبی از شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI)، شاخص اصلاح‌شدۀ هدایت الکتریکی (MSECI) و شاخص استاندارد‌شدۀ دبی چاه‏های بهره‏برداری (SWDI) است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده میانگین شاخص خشکسالی آب زیرزمینی کمتر از 1- است. این موضوع نشان‏دهندۀ خشکسالی آب زیرزمینی با شدت متوسط است. این خشکسالی سبب تخریب کیفیت آب زیرزمینی نیز شده است. با توجه به شاخص MSECI، بحرانی‏ترین بخش آبخوان مناطق جنوبی آن است. از دیدگاه پتانسیل کمی آبخوان (شاخص SWDI) نیز مناسب‏ترین بخش آبخوان مناطق شمالی آن است. بر اساس میزان شاخص مدیریت خشکسالی هیدروژئولوژیکی، کمترین میزان شاخص HDMI (کمتر از 4-) در بخش جنوبی محدودۀ دیر‌ـ آبدان و در مجاورت خلیج فارس دیده می‏شود، بنابراین بهره‏برداری از آبخوان در این مناطق توصیه نمی‏شود.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


]. Fayabi M, Kalantari N. Evaluation of drought phenomena in Rod e Zard basin, Khuzestan province. 10th seminar on irrigation and evaporation decrease. 2009. [Persian].
[2]. Abdollahi Kh. Assessing the spatial and temporal pattern of meteorological drought in Iran. Available at http://drought.iranhydrology.net.
[3]. Seif M, Mohammadzade H, Sayyad H. Evaluation of drought effect on groundwater resource in Fasa plain using standardized precipitation index and groundwater standardized electrical conductivity. Water Resource Engineering, 2012; 5(13): 55-72. [Persian].
[4]. Mendicino G, Senatore A, Versace P. A Groundwater Resource Index (GRI) for drought monitoring and forecasting in a Mediterranean climate. Journal of Hydrology, 2008; 357: 282-302.
 [5]. Nazemossadat MJ. Is it raining? Drought and excess rainfall in Iran and their relationship with the El Nino-southern oscillation. Shiraz University press, 120 p. [Persian].
[6]. Azizi Gh. Relation between recent drought and groundwater resources in the Qazvin plain. Geographical Reseach Journal, 2003; 35 (46): 131-143 [Persian
[7]. ].Nazemi Sh, Khara H. Investigation on drought effect on diversity, frequency and distribution of benthic fauna in Amirkelaye wetland. Iranian Scientific Fisheries Journal, 2005; 14 (3): 141-156 [Persian].
[8]. Shakiba W, Mirbagheri B, Kheiri A. Drought and its impact on groundwater resources in East of Kermanshah province using SPI index. Journal of Geography, 2010; 8(25): 105-124. [Persian].
[9]. Naserzadeh M, Ahmadi E. Meteorological drought indices in assessing the performance of the drought and its zoning in Qazvin. Applied Research of GIS (Geographical Sciences), 2012; 12(27): 141-162. [Persian].
[10]. Chamanpira Gh, Zehtabian Gh, Ahmadi H, Malekian A. Effect of drought on groundwater resources in order to optimize utilization management, case study: Alashtar plain. Watershed Engineering and Management, 2014; 6(1): 10-20 [Persian].
[11]. Khoshhal J, Ghayoor HA, Moradi M. A survey on the impact of groundwater drought in Dehgolan basin, Kurdistan province. Natural Geography Research, 2012; 79: 19-36 [Persian].
[12]. Karami F. Evaluation of Meteorological Drought Effects in the Reduction of Ground Watertable (Case study: Tabriz Plain). Journal of Geography and Planning, 2011; 16(31): 111-131[Persian].
[13]. Aleboali A, Ghazavi R, Sadatinezhad SJ. Study the effects of drought on groundwater resources using SPI index (A case study: Kashan plain). Desert Ecosystem Engineering Journal, 2016; 5(10): 13-22 [Persian].
[14]. Mckee TB, Doesken NJ, Kleist J. The relationship of drought frequency and duration to time scales. 8th conference of applied climatology, Aneheim. 1993
[15]..Scibek J, Allen DM. Comparing modeled responses of two high-permeability unconfined aquifers to predicted climate change. Global and Planetary Change, 2006; 50: 50-62.
[16]. Khan S, Gabriel HF, Rana T. Standard precipitation index to track drought and assess impact of rainfall on water tables in irrigation areas. Irrigation Drainage System. 2008; 22: 159-177.
[17]. Mair A, Fares A. Influence of groundwater pumping and rainfall spatio-temporal variation of stream flow. Journal of Hydrology. 2010; 393 :287-308.
[18]. Shahid S, Hazarika MK.Groundwater drought in the northwestern district of Bangladesh. Water Resource Management, 2010; 24(10): 1989-2006.
Khan MA, Gadiwala MS. A Study of drought over Sindh (Pakistan) using standardized precipitation index (SPI) 1951 to 2010. Pakistan Journal of Meteorology, 2013; 9(18): 15-22.
[19]. Barkey BL, Bailey RT. Estimating the impact of drought on groundwater resources of the Marshall Islands. Water, 2017; 9 (41): 1-12.
[20]. Boushehr Regional Water Authority. Report of groundwater resource of Boushehr province. 2012. [Persian].
[21]. Bigonah S, Ekhtesasi M, Faryabi M. Evaluation of Drought effect on groundwater resources in Jiroft plain using GRI index. 9th symposium of watershed science and engineering, Yazd University. 2012. [Persian].
 
دوره 4، شماره 3
مهر 1396
صفحه 737-748
  • تاریخ دریافت: 28 دی 1395
  • تاریخ بازنگری: 27 اسفند 1395
  • تاریخ پذیرش: 30 فروردین 1396
  • تاریخ اولین انتشار: 01 مهر 1396
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1396