تغییرات حجم ذخیره و بهره‏ برداری از آبخوان ‏های دشت‏ های شرق استان کردستان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، ایران

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مهندسی آب، گروه مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تبریز، ایران

چکیده

در گذشته، به دلیل عدم توسعۀ تکنولوژی، بهره‏برداری از سفره‏های زیرزمینی به‌صورت محدودی انجام می‏گرفت. اما در سه دهۀ اخیر، روش تخلیۀ سفره به‌تدریج تغییر کرده و استفاده از سیستم‏های برداشت جدید مانند چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق متداول شده است. با استفاده از این چاه‌ها، تخلیۀ آب زیرزمینی بدون توجه به میزان تغذیۀ آن، افزایش یافته و در نتیجه، سطح آب زیرزمینی سیر نزولی داشته است. در پژوهش حاضر وضعیت بهره‏برداری، تغییرات حجم ذخیره و حجم مخزن آبخوان‏های ممنوعۀ قروه، دهگلان و چهاردولی در استان کردستان تا انتهای سال آبی 1396ـ 1397 ‌بررسی شد. بر این اساس، نقشه‏های هم‌ضخامت اشباع، هم‌عمق، ایزوپیز و هم‌جهت جریان آب زیرزمینی در آبخوان‏ها در محیط ArcGIS تهیه شد. سپس، سطح تأثیر هر چاه از طریق پلی‏گون‌بندی تیسن محاسبه شد. سپس، با میانگین‏گیری وزنی، ارتفاع پیزومتری آبخوان‏ها در سال‏های مختلف محاسبه شده و نمودار هیدروگراف واحد آنها ترسیم شد. از بررسی هیدروگراف واحد دشت‏های شرق استان کردستان طی دورۀ 31 ساله (1366-1397) مشخص شد که سطح آب زیرزمینی روند نزولی دارد و با محاسبۀ بیلان آب زیرزمینی آبخوان‏ها، کسری تجمعی مخازن آبخوان‏های قروه، دهگلان و چهاردولی طی این دوره به‌ترتیب 2، 4/17 و 98/2 میلیون مترمکعب بوده و بیلان منفی است. به‌طور کلی، دشت‏های شرق استان کردستان با وجود اینکه جزء مناطق ممنوعه است و باید به این منظور تلاش بیشتری از سوی بهره‏برداران به‌خصوص کشاورزان صورت گیرد، اما مخازن این دشت‏ها با میزان کسری تجمعی 2/22 میلیون مترمکعب همراه است.

کلیدواژه‌ها


[1]. Zarei A, Abed kopaei J, Mrofpour E. Locating areas prone to groundwater recharge through runoff control (Case study of Qorveh-Kurdistan plain). 6th National Conference on Water Resources Management of Iran.2016; 1-3 May 2016. [Persian]
[2]. Qobadi Alamdari Sh, Asghari Moghadam A. Determining the water balance of Dehloran plain aquifer. 6th National Conference on Water Resources Management of Iran.2016; 1-3 May 2016. [Persian]
[3]. Arest M, Shojaei S. Investigation and determination of groundwater balance of Qom plain free aquifer. 5th Iranian Water Resources Management Conference, Shahid Beheshti University; 2012. [Persian]
[4]. Poormohammadi S, Taqi Dastorani M, Jafari H, Rahimian M.H, Goodarzi M, Mesmarian Z, et al. Investigation of groundwater balance in Tuserkan plain of Hmaedan using MODFLOW. Journal of Eco Hydrology. 2015; 2(4): 371-382. [Persian]
[5]. Mesmarian Z, Massahbavan A, Javadipirbazari S. Climatechange impact on Groundwater budgetof ShahreKord plain in the future period. Iranian Journal of ECO Hydrology.2016; 3(2): 233-242. [Persian]
[6]. khoshhal J, Ghauor H A, moradi M. A Survey on the Impact of Groundwater Drought in Dehgolan Basin, Kurdistan Province. Physical Geography Research Quarterly. 2011; 44(79): 19-36. [Persian]
[7]. Mafakheri O, Khaledi Sh, Shamsipour A.A, Kermani A. Drought analysis using NDVI index in Qorveh and Dehgolan plains. Journal of Applied Research in Geographical Sciences. 2015; 41(16): 94-77. [Persian]
[8]. Solimani F, Kolahchi A, Arsham H. Investigating the effect of climate change on the balance and groundwater level of Ramhormoz plain. Journal of Watershed Management Extension and Development. 2017; 5(17). [Persian]
[9]. Faryabi M, Kalantari N, Chitsazan M, Rahimi M H. Groundwater Balance as a Tool for Water Resources Management, Case Study: Baghmalek Plain, Khuzestan Province. 3th Iranian Water Resources Management Conference, University of Tabriz; 2017. [Persian]
[10]. Jabari P, Qanbarpour M R, Ashabeh A R. Evaluation and determination of groundwater balance of Sari-Neka plain free aquifer. 5th National Conference on Watershed Management Science and Engineering of Iran (Sustainable Management of Natural Disasters), Iran-Karaj Watershed Management Association; 2008. [Persian]
[11]. Jafarzadeh A, Khashei A, Shahidi A. Impact assessment of climate change on groundwater table using of balance conceptual model (Case study: Birjand Plain). Journal management system. 2019; 12(41): 1-16. [Persian]
[12]. Shokri G. Study of groundwater balance in order to provide appropriate management solutions (Case study: Dasht-e Aleshtar), Master Thesis;2013. P.1. [Persian]
[13]. Poormohammadi S. Taqi Dastorani M. Jafari H. Hassan Rahimian M. Goodarzi M. Mesmarian Z. Baqeri F.
[14]. Moseki M C. Climate change impacts on groundwater: literature review. Environmental Risk Assessment and Remediation. 2017; 2(1): 16-20.
[15]. Maimoona R. Jin-Yong L. Kideok D K. Estimation of quantitative spatial and temporal distribution for groundwater storage in agricultural basin of Korea: implications for rational water use. Environmental Earth Sciences. 2019; 75(5):169.
[16]. Rostami S, Nakhea M, Khodaee K. The effect of artificial nutrition on the groundwater potential of Qorveh-Kurdistan plain. The first conference on applied research in Iranian water resources;2010. [Persian]
دوره 8، شماره 1
فروردین 1400
صفحه 57-72
  • تاریخ دریافت: 06 تیر 1399
  • تاریخ بازنگری: 10 دی 1399
  • تاریخ پذیرش: 10 دی 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 18 اسفند 1399
  • تاریخ انتشار: 01 فروردین 1400