بررسی بانک بذر رسوبات آبرفتی و مقایسۀ آن با پوشش گیاهی حاشیۀ‏ رودخانۀ بشار

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جنگل، مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج

2 دانش‏ آموختۀ دکتری علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

3 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه فسا

چکیده

این پژوهش سعی بر آن داشته است تا با معرفی فلور، شکل زیستی و کورولوژی پوشش گیاهی حاشیۀ رودخانۀ بشار و بانک بذر رسوبات آن در استان کهگیلویه و بویراحمد، نقش این رودخانه را در انتقال بذور و اهمیت رسوبات آبرفتی در نگهداشت و ذخیرۀ بذر گیاهان مشخص کند. به این‌منظور، با پیمایش زمینی، لیست فلورستیک پوشش گیاهی حاشیۀ رودخانۀ بشار در نواحی دهنو، مختار، دروهان، کبگیان و رودشتی تهیه شد. سپس، برای تعیین وضعیت بانک بذر با استفاده از روش پیدایش نهال، از رسوبات نهشته‌شده در کنارۀ رودخانه نمونه‏برداری شده و برای کشت به گلخانه منتقل شد. نتایج نشان داد در پوشش گیاهی حاشیۀ رودخانه و بانک بذر رسوب به‌ترتیب، 32 و 25 گونه گیاهی وجود داشت. از میان گونه‏های شناسایی‌شده، 20 گونه بین پوشش گیاهی حاشیۀ رودخانۀ بشار با بانک بذر رسوبات مشترک است و 5 گونه شامل Alyssum dasycarpum.، Chenopodium botrys،Erodium cicutarium، Medicago rigidula و Aeluropus littoralis فقط در بانک بذر رسوبات وجود دارد. نتایج اشکال زیستی پوشش گیاهی حاشیۀ رودخانه نشان داد 50 درصد از کل گونه‏های گیاهی از نوع همی‏کریپتوفیت‏ است و تروفیت ‏ها و ژئوفیت‏ ها نیز به‌ترتیب 87/48 و 12/3 درصد را به خود اختصاص داده‏اند. در بانک بذر رسوب نیز، 36 درصد گونه‏ها جزء همی‏کریپتوفیت‏‏ ها و 64 درصد گونه ‏ها تروفیت هستند. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد از نظر تعداد گیاهچۀ رویش‌یافته بین بانک بذر رسوب در مناطق مختلف رودخانۀ بشار تفاوت معنا‏داری در سطح یک درصد وجود دارد؛ مقایسۀ میانگین نیز بر وجود اختلاف معنا‏دار بین بانک بذر رسوب همۀ مناطق به جزء منطقۀ کبگیان با دهنو دلالت دارد. از آنجا که رودخانه ‏هایی با بار رسوبی قابل توجه، نشان‌دهندۀ وضعیت نامناسب اراضی بالادست و تخریب پوشش گیاهی است، بانک بذر رسوبات آبرفتی این رودخانه‏ ها نیز کوچک و کم است که ضعیف بودن بانک بذر خاک حوضۀ آبخیز را نشان می‏ دهد. بنابراین، تعیین وضعیت بانک بذر رسوباتی که به‏ وسیلۀ رودخانه حمل می‏ شود، می ‏تواند نقش کلیدی در آگاهی از وضعیت مدیریت حوضه‏ ها ایفا کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Meymandinejad MJ. Ecology of soil cover. Tehran University Press; 1969. [In Persian]
[2]. Chick MP, Nitschke CR, Cohn JS, Penman TD, York A. Factors influencing above-ground and soil seed bank vegetation diversity at different scales in a quasi- Mediterranean ecosystem. Journal of Vegetation Science. 2018;29:684–694.
[3]. Gomes FM, Oliveira CC, Rocha Miranda R, Costa RC, Loiola MIB. Relationships between soil seed bank composition and standing vegetation along chronosequences in a tropical dry forest in north-eastern Brazil. Journal of Tropical Ecology. 2019;35:173-184.
[4]. Andreasen C, Jensen HA, Jensen SM. Decreasing diversity in the soil seed bank after 50 years in Danish arable fields. Agricultural Ecosystem Environment. 2018;259:61–71.
[5]. Klaus VH, Sch€afer D, Prati D, Busch V, Hamer U, Hoever CJ, et al. Effects of mowing, grazing and fertilization on soil seed banks in temperate grasslands in Central Europe. Agricultural Ecosystem Environment. 2018;256:211-217.
[6]. Sanou L, Savadogo P, Zida D, Thiombiano A. Contrasting land use systems influence soil seed bank composition and density in a rural landscape mosaic in West Africa. Flora. 2019;250:79-90.
 [7]. Sousa TR, Costa FRC, Bentos TV, Leal Filho N, Mesquita RCG, Ribeiro IO. The effect of forest fragmentation on the soil seed bank of Central Amazonia. Forest Ecology and Management. 2017;393:105-112.
[8]. Horackova M, Rehounkova K, Prach K. Relationships between vegetation and seed bank in sand pits: effects of different restoration approaches and successional age. Applied Vegetation Science. 2019;22(2):282-291.
[9]. Liu G, Sun J, Tian K, Yang H. Effects of dam impoundment on the soil seed bank in a plateau wetland of China. Journal of Environmental Management. 2020;269:1-10.
[10]. Yousefvand S, Asadi H, Esmaeilzadeh O, Jalali G.H, Asadi H. Flora, Life Form and Chorological Study of Aboveground Vegetation and Soil Seed Bank in Noor Forest Park. Journal of Plant Research. 2017;30(1):232-245. [In Persian]
[11]. Namjooyan R, Ghorbani J, heydari GH, Vahab Zade GH. Presence of rangeland plant species in the seed bank of coal waste and surrounding rangelands in Karmozd-Savad kouh and Kiasar-Sari coal mines in Mazandaran province. Journal of Range and Watarshed Management. 2019;72(2):587-596. [In Persian]
[12]. Ashouri P, Eftekhari A, Hamzehee B, Souri M, Jalili A. Determining specific species and the species contribution in the similarity between soil seed bank and standing vegetation (Case study: Lazour rangeland- Firouzkooh). Journal of Plant Ecosystem Conservation. 2021;8(17):281-306. [In Persian]
[13]. Sekhavat S, Esmailzadeh O, Asadi H. Flora, Life Form and Chorological Study of Soil Seed Bank of Silk Tree (Albizia julibrissin Durazz.) Habitats in Forests of Mazandaran Province. Ecology of Iranian Forests. 2016;4(8):28-40. [In Persian]
[14]. Heidari M, Karimikia H, Raiesi Gahrooee F, Bazgir M. The effect of pit and mound landscape and canopy gap on flora, Life form and chorology of vegetation and soil seed bank (case study, mixed European hornbeam forest). Iranian Journal of Plant Biology. 2021;34(1):98-112. [In Persian]
[15]. López-Mariño A, Luis-Calabuig E, Fillat F, Bermúdez FF. Floristic composition of established vegetation and the soil seed bank in pasture communities under different traditional management regimes. Journal of Agriculture, Ecosystems & Environment. 2000;78(3):273-282.
[16]. Ozaslan AP, Gokkus A, Demiray HC. Soil seed bank and aboveground vegetation in grazing lands of southern Marmara, Turkey. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj. 2011;39(1):96-106.
[17]. Hu A, Zhang J, Chen X, Chang S, Hou F. Winter Grazing and Rainfall Synergistically Affect Soil Seed Bank in Semiarid Area. Rangeland Ecology & Management. 2019;72(1):160-167.
[18]. Shiferaw W, Demissew S, Bekele T, Aynekulu E, Pitroff W. Analysis of composition and density of soil seed banks of Prosopis juliflora in Afar region rangelands, Northeast Ethiopia. Rangelands. 2020;43(1):1-8.
[19]. Farzin M. Evaluation of the resolution of pixel-based classification methods of Landsat 8 data for determining the type of land cover in mountainous areas, case study: Beshar Watershed. Journal of Watershed Engineering and Management. 2021;13(2):186-196. [In Persian]
[20]. Roshun H. Vahabzadeh Gh, Solaimani K, Farhadi R. Simulation of River Hydraulics Behavior Using HEC-RAS Model in GIS Environment (Case Study: Beshar River, Kohgiloyeh and Boyerahmad Province). Journal of Watershed Management Research. 2013;4(7):70-84. [In Persian]
[21]. Haghgooy T, Pourbabaei H. Presentation of flora, life form and Chorotype of plants in sadetarik Forest Park, Roudbar, Guilan. Iranian Journal of forest. 2012;3(4):331-340. [In Persian]
[22]. Pairanj J, Ebrahimi A, Tarnain F, Hassanzadeh M. Investigation on the geographical distribution and life form of plant species in sub alpine zone Karsanak region, Shahrekord. Taxonomy and Biosystematics. 2011;7(2):1-10. [In Persian]
[23]. Rechinger KH. Flora Iranica. vols: 1-176. Akademische Ddruck-U Verlagsanstalt: Graz; 1963-2005.
[24]. Davis PH. Flora of Turkey. vols: 1-10. Edinburgh University Press, Edinburgh; 1965-1988.
[25]. Townsend CC, Guest E, Al-Ravi A. Flora of Iraq. Vols. 1-9. Ministry of Agriculture of the Republic of Iraq: Baghdad; 1966-1985.
[26]. Mobayen S. Flora of Iran. Vols. 1-4. Tehran University Press; 1980-1996. [In Persian]
[27]. Mozaffarian V. Plant systematic. Vols. 1-2. Amir Kabir Publications; 2004. [In Persian] 
[28]. Maassoumi AA. The genus Astragalus in Iran. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran; 2005. [In Persian]
[29]. Raunkiaer C. The life forms of plants and statistical plant geography, being the collected papers of C. Raunkiaer. Clarendon Press: Oxford; 1934.
[30]. Zohary M. Geobotanical foundations of the Middle East. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart: Germany; 1973.
[31]. Takhtajan A. Floristic regions of the world. University of California Press: Berkeley; 1986.
[32]. Godefroid S, Phartyal SS, Koedam N. Depth distribution and composition of seed banks under different tree layers in a managed temperate forest ecosystem. Acta oecol. 2006;29(3):283-292.
[33]. Esmailzadeh O, Hosseini SM, Mesdaghi M, Tabari M, Mohammadi J. Can Soil Seed Bank Floristic Data Describe Above Ground Vegetation Plant Communities. Environmental Science. 2010;7(2):41-62. [In Persian]
[34]. Esmailzadeh O, Hosseini SM, Tabari M. The Relationship between the Soil Seed Bank and above-ground Vegetation of a Mixed Deciduous Temperate Forest in Northern Iran. Journal of Agricultural Science and Technology. 2011;13(3):399- 409. [In Persian]
[35]. Tessema ZK, Boer WFB, Prins HHT. Changes in grass plant populations and temporal soil seed bank dynamics in a semi-arid African savanna: implications for restoration. Journal of Environmental Management. 2016;182:166-175.
[36]. Gioria M, Jarošík V, Pyšek P. Impact of invasions by alien plants on soil seed bank communities: emerging patterns. Perspectives in Plant Ecology. 2014;16(3):132-142.
[37]. Aerts R, Maes W, November W, Behaulu M, Poesen J, Decker J, et al. Surface runoff and seed trampling efficiency of shrubs in a regenerating semi-arid woodland in northern Ethiopia. Catena. 2006;65(1):61–70.
[38]. Zabinski C, Wojtowicz T, Cole D. The effects of recreation disturbance on subalpine seed banks in the Rocky Mountains of Montana. Canadian Journal of Botany. 2000;78(5):577-582
[39]. Aloia DA. Seed bank strategies in Patagonian semi-arid grasslands in relation to their management and conservation. Biodiversity & Conservation. 1997;6(4):639-650.
[40]. Aminimehr H. Afsharzadeh S. Jafari khoukhdan A. Introduction of Flora, Biodiversity and Geographical Distribution of Plants in the Western Region of Ludab in Kohgiluyeh and Boyerahmad Province. Iranian Journal of Plant Biology. 2019;11(1):65-80. [In Persian]
[41]. Jafari kokhdan A, Zarifian A. Floristic study of saverz mountain in kohgiloyeh and boyerahmad ‎province. Iranian Journal of Plant Biology. 2016;28(5):929-951. [In Persian]
[42]. Rastgoo Sisakht M, Jafari Kukhdan A. A Floristic Study of Shabliz and Shoorom in Kohgiluyeh and Boyer Ahmad Province. Journal of Taxonomy and Biosystematics. 2020;12(1):11-38. [In Persian]
[43]. Dinarvand M, Ejtehadi E, Jankju M, Andarzian B. Study of floristics, life form and chorology of plants in Shimbar protected area (Khuzestan province). Iranian Journal of Plant Biology. 2016;23(7):1-14. [In Persian]
 
[44]. Noraiy A, Esmaeilzadeh O, Jalali GH, Asadi H. Introduction of Seed Accumulation Index as new approach in soil seed bank classification. Taxonomy and Biosystematics. 2013;5(16):27-40. [In Persian]
[45]. Gomaa NH. Soil seed bank in different habitats of the Eastern Desert of Egypt. Saudi journal of biological sciences. 2012;19(2):211-220.
[46]. Zhang H, Chu LM. Changes in soil seed bank composition during early succession of rehabilitated quarries. Ecological Engineering. 2013;55:43-50.
[47]. Archibold OW. Ecology of world vegetation. London: Chapman and Hall Inc; 1996.
[48]. Pakravan M, Moradpoor S, Jafari A. The Floristic study of Tang-sorkh region of Kohgiloyeh va Boyerahmad province. Nova Biologica Reperta. 2019;5(4):403-410. [In Persian]
[49]. Namjooyan R, Ghorbani J, heydari GH, Vahab Zade GH. Presence of rangeland plant species in the seed bank of coal waste and surrounding rangelands in Karmozd-Savad kouh and Kiasar-Sari coal mines in Mazandaran province. Journal of Range and Watarshed Management. 2019;72(2):587-596. [In Persian]
[50]. Altesor A, Oesterheld M, Leoni E, Lezama F, Rodríguez C. Effect of grazing on community structure and productivity of a Uruguayan grassland. Plant Ecology.2005;179:83–91.
[51]. O'Connor TG, Pickett GA. The influence of grazing on seed production and seed banks of some African savanna grasslands. Journal of Applied Ecology. 1992;29(1):247-260.
دوره 8، شماره 3
مهر 1400
صفحه 807-818
  • تاریخ دریافت: 15 اردیبهشت 1400
  • تاریخ بازنگری: 24 تیر 1400
  • تاریخ پذیرش: 24 تیر 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 26 تیر 1400
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1400