معرفی یک روش کاربردی در تدقیق سهم منابع آب سطحی و زیرزمینی در جدول های تأمین و مصرف فیزیکی حسابداری آب در مقیاس شبکۀ آبیاری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه مهندسی آب، دانشکدۀ مهندسی فناوری کشاورزی (ابوریحان)، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکدۀ مهندسی فناوری کشاورزی (ابوریحان)، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

چارچوب‏های حسابداری آب به عنوان یک سیستم پشتیبانی تصمیم مدیریت آب در سطح حوضه‏های آبریز، جایگاه ویژه‏ای بین پژوهشگران و مدیران صنعت آب پیدا کرده است. هدف اصلی این پژوهش، ارائۀ یک روش کاربردی به منظور تدقیق سهم منابع آب سطحی و زیرزمینی در جدول‌های تأمین/مصرف فیزیکی چارچوب حسابداری آب زیست‌محیطی‌ـ اقتصادی (SEEWA-Water) در مقیاس شبکۀ آبیاری، به عنوان یک سیستم کوچک‌مقیاس مدیریت آب است. ضرورت به‌کارگیری یک سیستم حسابداری آب برای مقیاس‏های مدیریتی کوچک‏، شفاف‏سازی میزان مصارف و منابع در بهره‏برداری معمول و تهیۀ یک پایگاه دادۀ مورد اعتماد برای ارائۀ راهکارهای بهبود عملکرد بهره‏برداری است. روش انجام تحقیق عبارت است از: 1) تحلیل مکانی توزیع آب سطحی بر پایه نتایج شبیه‏سازی تحویل آب بین آبگیرهای درجۀ 2و 3 در شبکۀ آبیاری با استفاده از مدل انتگرالی‌ـ تأخیری؛ 2) تحلیل داده‏های مشاهدانی چاه‏های بهره‏برداری دارای مجوز واقع در محدودۀ شبکه و ارزیابی مکانی میزان برداشت آب زیرزمینی در هر محدودۀ واحد زراعی درجۀ 3 در محیط GIS؛ 3) به‏روزرسانی میزان تقاضای آب کشاورزی بر پایۀ محاسبۀ نیاز آبی محصولات غالب آخرین الگوی کشت در شبکه توسط نت‏وات و مقایسۀ آن با مقادیر حق‌آبۀ سنتی است. روش معرفی‌شده در شبکۀ آبیاری آبشار اصفهان، به عنوان مطالعۀ موردی این تحقیق، استفاده شد. نتایج شبیه‏سازی توزیع آب سطحی، تحت سناریوهای مختلف بهره‏برداری کانال‏های اصلی و فرعی شبکۀ آبشار نشان داد متوسط شاخص کفایت توزیع آب سطحی در محدود‏های 94-69 درصد، 86-41 درصد و 78-21  درصد به‌ترتیب در منطقۀ بالادست، میانی و پایین‏دست شبکه است. همچنین تحلیل مکانی توزیع آب سطحی و برداشت آب زیرزمینی بیانگر آن است که سهم آب زیرزمینی در تأمین تقاضای کشاورزی 96/3 درصد و 54/5 درصد به‌‌ترتیب در محدودۀ شمالی و جنوبی شبکه به دست آمد. نتایج به‌دست‌آمده مبنای تکمیل جدول تأمین فیزیکی آب قرار گرفت و به‏تفکیک محصولات اصلی الگوی کشت ارائه شد. شایان یادآوری است که روش ارائه‌شده در تکمیل اطلاعات جدول فیزیکی تأمین آب روش حسابداری آب اقتصادی‌ـ زیست‏محیطی این پژوهش قابلیت استفاده برای تمام شبکه‏های آبیاری ایران را دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Karimi P, Bastiaanssen WGM, Molden D. Water Accounting Plus (WA+) - A water accounting procedure for complex river basins based on satellite measurements. Hydrol Earth Syst Sci 2013;17.
[2]. Hassani Y, Hashemy Shahdany SM, Maestre JM, Zahraie B, Ghorbani M, Hennebery SR, et al. An economic-operational framework for optimum agricultural water distribution in irrigation districts without water marketing. Agric Water Manag 2019;221.
[3]. Peranginangin N, Sakthivadivel R, Scott NR, Kendy E, Steenhuis TS. Water accounting for conjunctive groundwater/surface water management: Case of the Singkarak-Ombilin River basin, Indonesia. J Hydrol (Amst) 2004;292.
[4]. Momblanch A, Pedro-Monzonís M, Solera A, Andreu J. Water Accounting for Integrated Water Resources Management: Experiences and Recommendations. Advances in Chemical Pollution, Environmental Management and Protection 2018;3.
[5]. Vardon M, Keith H, Lindenmayer D. Accounting and valuing the ecosystem services related to water supply in the Central Highlands of Victoria, Australia. Ecosyst Serv 2019;39.
[6]. Gan H, Wang Y, Lu Q, Vardon M, Changhai Q. Development and application of the system of environmental-economic accounting for water in China. In: Water Accounting: International Approaches to Policy and Decision-making. 2012.
[7]. European Commission. REGULATION OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL on nature restoration. In: European commission proposal. 2022.
[8]. European Commission. The EU Biodiversity Strategy for 2030. European Union: Burssels 2020;2021.
[9]. Mahdavi T. An indicator-based assessment of local water security by using the SEEA-Water accounting framework. Arabian Journal of Geosciences 2022;15.
[10]. Lof M, Schenau S, de Jong R, Remme R, Graveland C, Hein L. The SEEA EEA carbon account for the Netherlands. Wageningen University & Research 2017;
[11]. Edens B, Maes J, Hein L, Obst C, Siikamaki J, Schenau S, et al. Establishing the SEEA Ecosystem Accounting as a global standard. Ecosyst Serv 2022;54.
 
[12]. Hashemy SM, Van Overloop PJ. Applying decentralized water level difference control for operation of the dez main canal under water shortage. Journal of Irrigation and Drainage Engineering 2013;139.
[13]. Hashemy SM, Monem MJ, Maestre JM, Overloop PJV. Application of an in-line storage strategy to improve the operational performance of main irrigation canals using model predictive control. Journal of Irrigation and Drainage Engineering 2013;139.
[14]. Hashemy Shahdany SM, Maestre JM, van Overloop PJ. Equitable Water Distribution in Main Irrigation Canals with Constrained Water Supply. Water Resources Management 2015;29.
 
[15]. Schuurmans J, Schuurmans W, Berger H, Meulenberg M, Brouwer R. Control of Water Levels in the Meuse River. Journal of Irrigation and Drainage Engineering 1997;123.
[16]. Molden DJ, Gates TK. Performance Measures for Evaluation of Irrigation‐Water‐Delivery Systems. Journal of Irrigation and Drainage Engineering 1990;116.
[17]. Barkhordari S, Ebrahim Najari M, Hashemy Shahdany SM. Performance Appraisal of Irrigation Water Distribution within the Abshar Irrigation Districts’ Main and Lateral Canals in Normal and Water Shortages Operational Scenarios. Water and Irrigation Management [Internet] 2022;12:389–404. Available from: https://jwim.ut.ac.ir/article_87931.html
دوره 10، شماره 1
فروردین 1402
صفحه 141-158
  • تاریخ دریافت: 21 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 11 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 12 اسفند 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 27 فروردین 1402
  • تاریخ انتشار: 10 مرداد 1402