تغییرات مطلوبیت زیستگاه ماهی نازک جنوب: ‌Chondrostoma regium (Cypriniformes Leuciscidae) در رودخانۀ زاب کوچک در چهار فصل سال

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای گروه شیلات، دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران

2 دانشیارگروه شیلات، دانشکدۀ منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

در برنامه‌های حفاظت از اکوسیستم‌های آبی و ذخایر ماهیان، درک نیازهای زیستگاهی گونه‌های آبزیان حائز اهمیت است. در این راستا، این مطالعه با هدف بررسی ترجیح ویژگی‌های بزرگ‌مقیاس زیستگاهی و شاخص‌ مطلوبیت زیستگاه گونۀ نازک ماهی جنوب Chondrostoma regium در رودخانۀ زاب کوچک به ‌اجرا درآمد. متغیرهای محیطی شامل pH، دما، هدایت الکتریکی (EC)، کل مواد جامد محلول (TDS)، سرعت جریان، ارتفاع از سطح دریا، عرض رودخانه، عمق آب، شیب، نوع بستر و فراوانی گونۀ نازک ماهی در 6 ایستگاه هر یک با 3 تکرار از پایین‌دست به بالادست رودخانه در چهار فصل از پاییز 1400 تا تابستان 1401 ثبت شدند. نتایج نشان داد مطلوبیت زیستگاه نازک ماهی مورد مطالعه طی چهار فصل متفاوت بوده و نواحی با pH در محدودۀ 9ـ 10، دمای بالا، ارتفاع پایین، شیب بستر کم، سرعت جریان متوسط آب و بسترهای قلوه‌سنگی و تخته‌سنگی بدون پوشش گیاهی را ترجیح می‌دهد که طی چهار فصل سال این مقادیر ترجیحی تقریباً مشابه هستند. ترجیح فاکتورهای EC، TDS، عرض رودخانه و عمق آب در فصل‌های مختلف متفاوت بودند. در فصل بهار عرض رودخانه و عمق بیشتر و در فصل تابستان و پاییز عرض و عمق کمتر آب را ترجیح داد. برای دو فاکتور EC و TDS در فصل‌های بهار و تابستان محدودۀ پایین‌تر و در فصل پاییز و زمستان دامنۀ نسبتاً بالاتری با توجه به تغییرات فصلی مورد ترجیح بود. به ‌طور کلی، می‌توان بیان داشت که رودخانۀ زاب کوچک دارای مطلوبیت متوسط (426/0) برای ماهی نازک جنوب است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


[1]. Fricke R, Eschmeyer W. N, van der Laan R. Eschmeyer's catalog of fishes: genera, species, references. [available on internet at Accessed 22 May 2020.
[2]. Miqueleiz I, Bohm M, Ariño A.H, Miranda R. Assessment gaps and biases in knowledge of conservation status of fishes. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems, 2020; 30: 225–236.
[3]. Reid A. J, Carlson A. K, Creed I. F, Eliason E. J, Gell P. A, Johnson P. T. J, et al. Emerging threats and persistent conservation challenges for freshwater biodiversity. Biological Reviews, 2019; 94: 849–873.
[4]. Bănăduc D, Joy M, Olosutean H, Afanasyev S, Curtean-Bănăduc A. Natural and Anthropogenic Driving Forces as Key Elements in the Lower Danube Basin–South-Eastern Carpathians–North-Western Black Sea Coast Area Lakes: A Broken Stepping Stones for Fish in a Climatic Change Scenario? Environ. Sci. Eur. 2020; 32: 73.
[5]. Dudgeon A.H, Arthington M.O, Gessner Z.I, Kawabata D.J, Knowler C, Lévêque R.J, et al. Stiassny Freshwater biodiversity: importance, threats, status and conservation challenges Biol. Rev., 2006; 81 (2): 163-182
[6]. Caleta M, Marcic Z, Buj I, Zanella D, Mustafic P, Duplic A, et al. A Review of Extant Croatian Freshwater Fish and Lampreys: Annotated List and Distribution. Ribar. Croat. J. Fish. 2019; 77: 137–234.
[7]. Bovee K.D. Development and evaluation of habitat suitability criteria for use in the
instream flow incremental methodology. USDI Fish and Wildlife Service Instream Flow
Information Paper No. 21 FWS/OBS-86/7, Washington, DC. 1986; 235 p.
[8]. Larocque S.M, Hatry C, Enders E.C. Development of habitat suitability indices and bioenergetics models for Arctic grayling (Thymallus arcticus). Can. Tech. Rep. Fish. Aquat. Sci. 2014; 3097: 57 p.
[9]. Eagderi S, Mouludi-Saleh A, Esmaeili H.R, Sayadzadeh G, Nasri M. Freshwater lamprey and fishes of Iran; a revised and updated annotated checklist-2022. Turkish Journal Zoology, 2022; 46: 500-522.
[10]. Esmaeili H. R, Sayyadzadeh G, Eagderi S, Abbasi K. Checklist of freshwater fishes of Iran: FishTaxa. 2018; 3(3): 1–95.
[11]. Keivany Y, Nasri M, abbasi k, Abdoli A. Atlas book of fishes in inland water of Iran. Department of Environment Press, Tehran. 2016; 238 p. (In English and Persian).
[12]. Froese R, Pauly D. Editors. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org , Version (3/2020).
[13]. Binandeh A, Nobari A.H, Neyestan J, Vahdati Nasab H. A New Archaeological Research in Northwestern Iran: Prehistoric Settlements of Little Zab River Basin. Intl. J. Humanities, 2012; 19 (2): 27- 41.
[14]. Hasanli A.M. Diverse methods to water measurement (Hydrometry). Shiraz University publication. 2000; 265pp. (In Persian)
[15]. Tabatabaei S.N, Hashemzadeh Segherloo I, Eagderi S, Zamani Faradonbeh M. Determining factor in habitat selection of Paracobitis iranica (Nalbant & Bianco 1998) population in Kordan River, Namak Lake Basin, Iran. Journal of Aquatic Ecology, 2014; 3(4): 1-9. (In Persian)
[16]. Jowett I.G. Jowett Consulting. Www.jowettconsulting.co.nz. Accessed on December 9, 2014.
[17]. Waddle T.J. (Ed.). PHABSIM for Windows user's manual and exercises: U.S. Geological Survey Open-File Report, 2012; 2001-340. 288 p.
[18]. Haghi Vayghan A, Poorbagher H, Taheri Shahraiyni H, Fazli H, Nasrollahzadeh Saravi H. Suitability indices and habitat suitability index model of Caspian kutum (Rutilus frisii kutum) in the southern Caspian Sea. Aquatic Ecology. 2013; 47(3): 441-451.
[19]. Asadi H, Sattari M, Eagderi S. The determinant factors underlying habitat selectivity and preference for Black fish Capoeta capoeta gracilis (Keyserling, 1981) in siyahrud River (a tributary of Sefidrud River basin). Iranian Scientific Fisheries Journal. 2014; 23(3): 1-10.
[20]. Eagderi S, Mouludi-Saleh A, Mahmoudi M, Hakimi F. Habitat characteristics of Brown trout (Salmo trutta Linnaeus, 1758) in tributaries of the Taleghan River. Iranian Scientific Fisheries Journal, 2021; 30(5): 111-120. (In Persian).
 
[21]. Zamani Faradonbe M, Eagderi S, Zarei N. Determination of habitat suitability index of Capoeta gracilis, Keyserling 1861 from Taleghan River. Journal of Fisheries (Iranian Journal of Natural Resources), 2015; 68(3): 409-419 (In Persian).
[22]. Pishkahpour Z, Poorbagher H, Eagderi S. Effects of Ecological Conditions and Physical Variables of the Dinvarab River in the Kermanshah Province on the Habitat Suitability Index of Alburnus sellal Heckel (1843). Journal of Fisheries (Iranian Journal of Natural Resources), 2019; 71(4): 317-328 (In Persian).
[23]. Moradpour DerazKolaei A, Haghparast S, Rahmani H, Aghaei Moghadam A. Determination of Habitat Suitability Index and the most significant factors on distribution pattern of Capoeta capoeta in Roodbabol River, Mazandaran Province. Journal of Applied Ichthyological Research, 2021; 8(4) :1-14 (In Persian).
[24]. Abdollahpour Z, Rahmani H, Abdoli A, Janikhalili K. Evaluation of Habitat Suitability Index for Goby, Ponticola cyrius, in Tajan River (Shahid Rajai dam area to crossroad Takam). Journal of Aquatic Ecology, 2020; 10(1): 1-13. (in Persian)
[25].  Nasrolah Pourmoghadam M, Poorbagher H, Eagderi S, Rezaei Tavabe K.  Assessment of habitat suitability index of Capoeta species in the Caspian Sea and Namak Lake basins, Iran. International of Journal Aquatic Biology, 2019; 7(3): 146-154.
[26]. Duffy L. Effects of Total Dissolved Solids on Aquatic Organisms: A Review of Literature and Recommendation for Salmonid Species. American Journal of Environmental Sciences, 2007; 1(3): 1-6.
[27].  Mouludi-Saleh A, Eagderi S, Poorbagher H. Study of habitat preference of Garra rufa in Dinorab River, Karkheh River basin. Iranian Journal of Eco Hydrology, 2022; 8(4): 953-960. (In Persian)
[28]. Damalas D, Maravelias C.D, Katsanevakis S, Karageorgis A.P, Papaconstantinou C. Seasonal abundance of non-commercial demersal fish in the easter Mediterranean Sea in relation to hydrographic and sediment characteristics. 2010; 89(1): 107-118
[29]. Littlejohn S, Holland L, Jacobson R, Huston M, Hornung T. Habits and Habitats of Fishes in the Upper Missississippi River. U.S. Fish and Wildlife Service, La Crosse, Wisconsin. 1985.
 [30]. Garland R.D, Tiffan K.F, Rondorf D.W, Clark L.O. Comparison of subyearling fall Chinook salmon's use of riprap revetments and unaltered habitats in Lake Wallula of the Columbia River. North American Journal of Fisheries Management. 2002; 22(4): 1283-1289.
دوره 10، شماره 2
تیر 1402
صفحه 203-214
  • تاریخ دریافت: 15 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 11 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 22 اسفند 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 01 تیر 1402
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1402